بازخورد خلاصه برای افزایش یادگیری

يکى از روش‌ها پرهيز از آثار زيان‌بخش بازخورد مکرر، استفاده از بازخورد خلاصه (Summary feedback) است. در اين روش که ابتدا به‌وسيلهٔ لاورى (Lavery) در سال ۱۹۶۲ مطالعه شد در چند کوشش متوالى بازخورد داده نمى‌شود، مثلاً از کوشش ۵ تا ۲۰؛ بازخورد مربوط به اين کوشش‌ها بعداً به روش‌هاى گوناگونى براى فرد خلاصه مى‌شود. فرض کنيد مربى تنيس مى‌خواهد سرويس زدن به نقطهٔ مورد نظر در عمق زمين را به شاگرد خود بياموزد. او طى تمرين، محل فرود هر سرويس را ثبت مى‌کند. مربى ممکن است در طول تمرين، کوشش‌ها را به دسته‌هاى ۱۵ تائى دسته‌بندى کند، سپس محل هر سرويس را روى نمودارى مانند شکل (بازخورد خلاصه در يادگيرى سرويس تنيس) ترسيم کند. او نمودار را زمانى به فراگيرنده نشان مى‌دهد که ۱۵ کوشش او به پايان رسيده باشد. توجه داشته باشيد که در اين روش هر کوشش بازخورد مى‌گيرد، ولى بازخورد با تأخير مواجه است و از کوشش مربوط بدان فاصله دارد.

ظاهر امر نشان مى‌دهد که بازخورد خلاصه تأثيرى بر يادگيرى ندارد. محتواى اطلاعاتى بازخورد ضعيف مى‌شود؛ زيرا فراگيرنده تا زمانى که يک رشته از کوشش‌ها پايان نپذيرد، بازخورد نمى‌گيرد و از اين رو مبنائى براى اصلاح کوشش به کوشش و بهبود اجراء وجود ندارد و نهايتاً وقتى که بازخورد داده مى‌شود، فراگيرنده به سختى مى‌تواند آن را به کوشش به‌خصوص و حرکات مربوط به آن ربط دهد؛ زيرا حرکات ديگرى در اين بين تداخل يافته‌اند.

با اين حال، تحقيقات اوليه (لاوري، سال ۱۹۶۲؛ لاورى و سادون - Suddon سال ۱۹۶۲) و تحقيقات اخير نشان داده‌اند که بازخورد خلاصه به يادگيرى کمک مى‌کند. به‌طور کلى هرچند بازخورد خلاصه در طول تمرين از بازخورد ۱۰۰ درصد تأثير کمترى دارد، اما آزمودنى‌هائى که بازخورد خلاصه دريافت کرده بودند، در آزمون ياددارى بهتر از آزمودنى‌هائى عمل کردند که براى هر کوشش خود بازخورد مى‌گرفتند.

اين نتايج نشان مى‌دهد که در مرحلهٔ فراگيري، بازخورد خلاصه نسبت به بازخورد ۱۰۰ درصد باعث اجراء ضعيف‌تري، مى‌شود، اما آن‌گونه که آزمون ياددارى نشان مى‌دهد به يادگيرى بهترى مى‌انجامد.

چند کوشش را بايد خلاصه کرد؟ چند کوشش را مى‌توانيد در بازخورد خلاصه بگنجانيد؟ آيا کوشش‌هاى خلاصه شده مى‌توانند بيش از حد باشند؟ شواهد اخير نشان مى‌دهد که براى اين امر تعداد بهينه‌اى وجود دارد که کمتر يا بيشتر از آن يادگيرى را کاهش مى‌دهد، چرا؟ زمانى که پس از هر کوشش بازخورد داده شود (بازخورد خلاصه پس از ۱ کوشش) فراگيرنده کاملاً به سوى هدف راهنمائى مى‌شود، ولى آثار وابستگى‌آور بازخورد به حداکثر مى‌رسد. از سوى ديگر، اگر يک بازخورد خلاصه شامل کوشش‌هاى بسيار باشد (مثلاً ۱۰۰ کوشش)، آثار وابستگى‌آور آن کم مى‌شود، اما فراگيرنده کمتر به سوى هدف هدايت مى‌شود. اين امر نشان مى‌دهد که در بازخورد خلاصه تعداد بهينه‌اى وجود دارد که در آن فوائد ناشى از هدايت فراگيرنده به سوى هدف با ضرر ناشى از وابستگى بازخورد، در حال تعادل و توازن قرار مى‌گيرند.

اين واقعيت در تحقيقى که اشميت، لانگ، و يانگ (۱۹۹۰) انجام دادند، به روشنى نشان داده شد. در اين تحقيق، تعداد متفاوتى از کوشش‌ها در تکليفى کامپيوترى که شبيه به ضربه زدن به توپ بيسبال بود مورد مطالعه قرار گرفت. همان‌گونه که در شکل (عملکرد آزمودنى‌ها در آزمون يادداري) مى‌بينيد، بين يادگيرى و تعداد کوشش‌ها رابطه‌اى شبيه به يو وارونه برقرار است و بازخورد خلاصه پس از ۵ کوشش بهترين نتيجه را به دنبال دارد. در اينجا باز هم بازخورد پس از هر کوشش، در مرحلهٔ ابتدائى تمرين براى اجراء بهتر بود و بازخوردى که پس از ۵ کوشش داده شد، بهترين نتيجه را براى يادگيرى به همراه داشت.