جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

روش‌های اندازه‌گیری مرتع


براى اندازه‌گيرى مرتع روش‌هاى متعددى به‌کار گرفته مى‌شود از جمله استفاده از پلات و کوآدرات؛ تراتسکت خطي؛ ترانسکت نقطه‌اي؛ نقطهٔ يک چهارم؛ و اتفاقى زوجى.
  روش پلات و کوآدرات
پلات سطحى محدود از مرتع است که اندازه‌گيرى روى آن انجام مى‌گيرد. کوآدرات وسيله‌اى است که با آن مى‌توان منطقه‌اى را به مساحتى مشخص محدود و مرتع را در محدودهٔ آن اندازه‌گيرى کرد. اندازهٔ پلات و تعداد آن به نوع پوشش گياهى و نحوهٔ مطالعه بستگى دارد. در اندازه‌گيرى گياهان بزرگ از پلات‌هاى بزرگ و در اندازه‌گيرى گياهان کوچک از پلات‌هاى کوچک‌تر استفاده مى‌شود. شکل پلات‌ها مختلف و ممکن است مربع، مربع مستطيل، يا دايره‌اى باشد که با استفاده از کوآدرات‌هائى با همين شکل‌ها (شکل‌هاى ذيل) مى‌توان آنها را محدود و مشخص کرد. سطح پلات‌هاى بزرگ را مى‌توان با علامت‌گذارى روى زمين و ميخ‌کوبى و استفاده از طناب و سيم مشخص و اجزاء کوچک‌تر از يک متر نيز در آنها ايجاد کرد. در پلات مربع شکل از کوآدرات مربع شکلى که اضلاع آن به قطعات ۲۰ سانتى‌مترى تقسيم شده است و در هر مترمربع ۲۵ مربع کوچک با اضلاع بيست سانتى‌متر دارد، استفاده مى‌شود. در مناطقى که تغييرات پوشش گياهى خاک و پستى و بلندى زياد باشد از پلات بزرگ و در مناطقى که پوشش گياهى انبوه و يکنواخت است از پلات‌هاى کوچک استفاده مى‌شود.
براى ساختن پلاتى با سطح دلخواه، از جدول (ارتباط مساحت شکل‌هاى مختلف با اضلاع و شعاع‌هاى مختلف) استفاده مى‌شود. که در آن برحسب اينکه شکل پلات دايره‌اي، مربع يا مربع مستطيل باشد: شعاع دايره، اندازه‌هاى اضلاع و نسبت اضلاع به ‌يکديگر براى مساحت‌هاى مختلف پلات مشخص شده است. براى ساختن پلات‌هاى دايره‌اى با سطح مشخص مى‌توان با استفاده از فرمول‌هاى زير ابتدا شعاع دايره و سپس پيرامون دايره را محاسبه کرد.
R = √ S / л R2= s / л مساحت دايره s = л R2
P=2 л (√ S / л) پيرامون دايره P=2 л R
P= 2 √ л S
بدين‌گونه مساحت دايره‌اى که پيرامون آن مشخص است به‌دست مى‌آيد. حال اگر دو انتهاء مفتولى فلزى که طول آن برابر پيرامون دايرهٔ موردنظر باشد به‌ يکديگر وصل شود مساحت دايره به‌دست آمده به اندازه دايره موردنظر خواهد بود.
هنگامى‌که پلاتى در سطح مرتع گذاشه مى‌شود گياهان داخل پلات شناسائى و اندازه‌گيرى مى‌شوند. بوته‌هاى کنارى که بيش از نصف يقهٔ آنها داخل پلات واقع شده است به ‌حساب آورده مى‌شوند.
در مبحث ظرفيت، از کاربرد فرم‌هاى مطالعاتى پوشش سخن به‌ ميان آمده است که با پلات و کوآدرات مطابقت دارد.
  جدول ارتباط مساحت شکل‌هاى مختلف با اضلاع و شعاع‌هاى مختلف
مساحت به مترمربع دايره (شعاع) ضلع مربع مربع مستطيل (نسبت اضلاع ۱:۲) مربع مستطيل (نسبت اضلاع ۱:۵) مربع مستطيل (نسبت اضلاع ۱:۱۰)
۱ ۰/۵۶ ۱/۰۰ ۰/۷۱x۱/۴۱ ۰/۴۴x۲/۲۰ ۰/۳۲x۳/۱۶
۲ ۰/۸۰ ۱/۴۱ ۱/۰۰x۲/۰۰ ۰/۶۳x۳/۱۶ ۰/۴۵x۴/۴۷
۳ ۰/۹۸ ۱/۷۳ ۱/۲۲x۲/۴۴ ۰/۷۸x۳/۸۶ ۰/۵۵x۵/۴۸
۴ ۱/۱۳ ۲/۰۰ ۱/۴۱x۲/۸۲ ۰/۸۹x۴/۴۵ ۰/۶۳x۶/۳۲
۵ ۱/۲۶ ۲/۲۴ ۱/۵۸x۳/۱۶ ۱/۰۰x۵/۰۰ ۰/۷۱x۷/۶۷
۱۰ ۱/۷۸ ۳/۱۶ ۲/۲۴x۴/۴۷ ۱/۴۱x۷/۰۷ ۱/۰۰x۱۰/۰۰
۲۰ ۲/۵۲ ۴/۴۷ ۳/۱۶x۶/۳۲ ۲/۰۰x۱۰/۰۰ ۱/۴۱x۱۴/۱۴
۳۰ ۳/۰۹ ۵/۴۸ ۳/۹۴x۷/۸۸ ۲/۴۵x۱۲/۲۵ ۱/۷۳x۱۷/۳۲
۴۰ ۳/۵۷ ۶/۳۲ ۴/۴۷x۸/۹۴ ۲/۸۳x۴/۱۵ ۲/۰۰x۲۰/۰۰
۵۰ ۳/۹۹ ۷/۰۷ ۵/۰۰x۱۰/۰۰ ۳/۱۶x۵/۸۱ ۲/۲۴x۲۲/۳۶
۱۰۰ ۵/۶۴ ۱۰/۰۰ ۷/۰۷x۱۴/۱۴ ۴/۴۷x۲/۳۶ ۳/۱۶x۳۱/۶۲
۲۰۰ ۷/۹۸ ۱۴/۱۴ ۱۰/۰۰x۲۰/۰۰ ۶/۳۲x۳۱/۶۲ ۴/۴۷x۴۴/۷۲
۳۰۰ ۹/۷۷ ۱۷/۳۲ ۱۲/۲۵۸x۲۴/۵۰ ۷/۷۴x۳۸/۷۰ ۵/۴۸x۵۴/۷۷
۴۰۰ ۱۱/۲۸ ۲۰/۰۰ ۱۴/۱۴x۲۸/۲۸ ۸/۹۴x۴۴/۷۰ ۶/۳۲x۶۳/۲۴
۵۰۰ ۱۲/۶۲ ۲۲/۳۶ ۱۵/۸۱x۳۱/۶۲ ۱۰/۰۰x۵۰/۰۰ ۷/۰۷x۷۰/۷۱
۱۰۰۰ ۱۷/۸۴ ۳۱/۶۲ ۲۲/۳۶x۴۴/۷۲ ۱۴/۱۴x۷۰/۷۱ ۱۰/۰۰x۱۰۰/۰۰


همچنین مشاهده کنید