تمرینات (۲)

تهديد دائمى براى برنامه‌اى که به خوبى طراحى شده است، مقدار فشارى است که بزرگسالان به کودکان تحميل مى‌کنند. کودکان ممکن است بيش از حد و توان منطقى در تمرين به خود فشار بياورند تا والدين خود را راضى و خوشحال کنند يا برندهٔ جايزه‌اى بشوند. مربيان بايد اين فشارها را به حداقل برسانند و کودکان را وادار کنند تا در صورتى که تمرين براى آنها سنگين است آن را متوقف سازند.

موقعى که کودکان در شرايط هوايى گرم و مرطوب فعاليت شديد ورزشى دارند، بايد کاملاً تحت نظر باشند. در هواى معتدل، بدن آنها به اندازهٔ کافى مى‌تواند حرارت خود را تنظيم کند. در هواى بسيار گرم و بالاى ۴۵ درجه، بدن کودکان نمى‌تواند به خوبى بدن بزرگسالان به اندازهٔ کافى حرارت خود را دفع کند، لذا با سرعت دچار کم‌آبى مى‌شود. عوامل متعددى به اين تفاوت کمک مى‌کند. کودکان در مقايسه با بزرگسالان داراى سطح بزرگتر براى توده و جرم بدن خود، ظرفيت تعريق محدودتر، حجم خون کمتر و بازدهٔ قلبى کمترى هستند (بار - اور، ۱۹۸۹ ب). تعداد کمى از پژوهشگران به اين نتيجه رسيده‌اند که پسران مى‌توانند خود را با تمرين در شرايط و وضعيت هواى گرم وفق دهند. اما اين فرآيند در آنها قبل از بلوغ در مقايسه با نوجوانان به مدت طولانى‌ترى انجام مى‌شود (اينبر، ۱۹۷۸؛ واگنر و همکاران، ۱۹۷۲). در مورد دختران هيچ‌گونه اطلاعى در دست نيست.

کودکان تحت فشار حرارت و گرماى زياد، احساس سرگيجه، از حال رفتن، يا تهوع خواهند داشت، بنابراين مربيان بايد نسبت به کودکانى که اين علائم را نشان مى‌دهند هوشيار باشند.

برنامه‌هاى تمرينى براى سالخوردگان. تمرين‌هاى ورزشى مناسب مى‌تواند استقامت کودکان، نوجوانان و جوانان را بالا برد. اما آيا افراد سالخورده هم مى‌توانند آثار مشابه چه از لحاظ ساختارى و چه از لحاظ تغييرات کارکردى به‌دست آورند؟ پاسخ مثبت است، سالخوردگان از طريق برنامهٔ تمرينى خوب مى‌توانند به‌طور معنى‌دار بيشينهٔ اکسيژن مصرفى خود را افزايش دهند (شفارد، ۱۹۷۸ ب)، حتى اگر قبلاً در طول عمر خود خيلى تمرين و ورزش نکرده باشند (استامفورد، ۱۹۷۳). مکانيزم اين پيشرفت روشن نيست و نياز به تحقيق بيشترى دارد (احساني، ۱۹۸۷). اصل مورد نظر در طراحى برنامه‌هاى تمرينى براى سالخوردگان و همين‌طور براى جوانان، افزايش تدريجى شدت و مدت تمرين است. براى سالخوردگان تمرين سبک و با شدتِ کم در شروع کار بسيار مفيد است. بحث مفصل اين پيشرفت‌ها و برنام‌هاى تمرينى مربوط به آنها را مى‌توانيد در کار شفارد (۱۹۷۸ ب) پيدا و مرور کنيد.

آثار بلندمدت تمرين. عليرغم پاسخ مثبت به تمرين و ورزش در هر سني، سؤالى که مطرح مى‌شود اين است که آيا جوانان فعال در مورد حفظ استقامت خود در دوران سالخوردگى مزيتى بر افراد غير فعال و گوشه‌گير دارند يا نه. به‌طور ايده‌آل، پژوهشگران اين جنبه از آمادگى بدنى را در تحقيقات بلند مدت ارزيابى مى‌کنند، اما مشکل اين است که بايد اطلاعات اوليه را در طى سال‌ها و با هزينهٔ زياد به‌دست آورند، آن هم به شرط اينکه آزمودنى‌ها کاملاً در اختيار و در دسترس محقق باشد، لذا اين دشوارى‌ها انجام تحقيقات بلندمدت را تقريباً غير ممکن مى‌سازد.

در نبود چنين تحقيقاتي، مى‌توان مطالعات مقطعى را که توسط سالتين و گريمبى (۱۹۶۸) انجام شده است مورد توجه قرار داد. در اين تحقيقات، بيشينهٔ اکسيژن مصرفى سه گروه از مردان در سنين بين ۵۰ و ۵۹ سال سنجيده شده است. گروه اول در دوران جوانى خود ورزشکار نبوده‌اند. گروه دوم در جوانى ورزش کرده بودند ليکن در دورهٔ پيرى گوشه‌گير و کم تحرک بودند و مردانى که در گروه سوم قرار داشتند در دورهٔ جوانى ورزشکار بوده‌اند و هنوز شيوهٔ زندگى فعال خود را حفظ کرده‌ بودند. پژوهشگران به گزارش فردى آزمودنى‌ها متکى شدند، تا اينکه در مورد سطح فعاليت دورهٔ جوانى آنها اطلاعات آزمايشگاهى به‌دست آورند. با وجود اين، اندازه‌هاى بيشينهٔ اکسيژن مصرفى آنها به ترتيب ۳۰، ۳۸ و ۵۳ ميلى‌ليتر در دقيقه و براى هر کيلوگرم از وزن بدن آنها گزارش شد.

عليرغم محدوديت‌هاى اين تحقيق، شواهد موجود حاکى از آن است که فعاليت منظم در دورهٔ نوجوانى و جوانى مى‌تواند فوائد مثبتى در طول عمر داشته باشد. با وجود اين، مهمترين عامل مربوط به استقامت فرد، سطح فعاليت معمول او مى‌باشد. به نظر مى‌رسد ظرفيت انسان براى تمرين شديد و بلند مدت به شکل انتقالى باشد؛ يعنى اينکه انسان اگر به‌طور معمول فعال باشد و تمرين استقامتى منظمى داشته باشد مى‌تواند استقامت خود را حفظ کرده، يا آن را بالا برد. برعکس، ظرفيتِ استقامت افراد موقعى که برنامهٔ تمرينى خود را قطع کرده، کنار گذارند رو به کاهش خواهد رفت.