جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

تغییرات ناشی از رشد در عملکرد هوازی (۲)


بنابراين نمو و افزايش وزن بدن در دورهٔ بلوغ کمى سريع‌تر از رشد بيشينهٔ اکسيژن مصرفى است (مالينا و بوچارد، ۱۹۹۱). بيشينهٔ اکسيژن مصرفى ممکن است علاوه بر اندازهٔ بدن، تا اندازه‌اى وابسته به بلوغ و باليدگى باشد؛ زيرا مقايسهٔ بيشينهٔ اکسيژن مصرفى با سن در نوجوانانى که سن آنها مختلف است ولى اندازهٔ جسمى مشابهى دارند، وجود رابطه‌اى را نشان مى‌دهد (اسپريناروا و ريزينور، ۱۹۷۸). دو نوجوان را که از نظر اندازه شبيه به هم هستند، ممکن است از نظر بيشينهٔ اکسيژن مصرفى باهم اختلاف داشته باشند، اگرچه يکى از آنها از لحاظ فيزيولوژيک از ديگرى باليده‌تر باشد.
اگرچه بيشينهٔ اکسيژن مصرفى بهترين شاخص اندازه‌گيرى استقامت است، امکان دارد اجراء دويدن را در کودکان به‌ خوبى بزرگسالان نتوان از اين طريق پيش‌بينى کرد. آزمون‌هاى دو براى کودکان، بيشتر مربوط به ظرفيت‌هاى غيرهوازى آنها است. علاوه بر اين، مکانيزم‌هاى تهويهٔ هوا در کودکان، کمتر بودن ذخاير هوازى و نارسايى‌هاى مکانيکي، همه بر آمادگى استقامتى آنها اثر مى‌گذارند. در مسائل مربوط به استنباط سطح بيشينهٔ اکسيژن مصرفى که از طريق اجراء دويدن به‌دست آمده است بايد احتياط کرد.
مهم آن است که مربيان بتوانند رابطهٔ بين افزايش اندازهٔ بدن و پيشرفت توانايى مقاومت در مقابل خستگى ناشى از ورزش را در طول دورهٔ رشد بشناسند. با رشد و نمو بدن، اندازهٔ قلب بزرگتر مى‌شود، حجم ضربه‌اى آن افزايش مى‌يابد و مقدار هموگلوبين خون و تودهٔ عضلانى بدن زيادتر مى‌شود. اين عوامل موجب افزايش بازده قلب و در نتيجه افزايش ظرفيت انجام ورزش و تمرين و بيشينهٔ مطلق اکسيژن مصرفى مى‌گردد. کودکان عليرغم سن تقويمى يکسان از نظر اندازهٔ جثه با يکديگر متفاوت هستند، در اين صورت ارزيابى ظرفيت تمرين و ورزش بايد بيشتر براساس اندازهٔ جثه باشد نه سن. در گذشته، مربيان در اکثر موارد اساس اين ارزيابى را تنها بر پايهٔ سن قرار مى‌دادند.
اگرچه انتظار داريم که حد متوسط ظرفيت تمرين و ميانگين اندازهٔ جثهٔ گروه‌هاى مختلف کودکان و نوجوانان با افزايش سن آنها بالاتر رود، ليکن ظرفيت تمرين تابع ميزان باليدگى است و توجه انفرادى مى‌طلبد.
در کودکان، اندازهٔ جثه به مراتب بهتر از جنسيت مى‌تواند معرف ميزان استقامت آنها باشد؛ اگرچه بعد از بلوغ، ميانگين بيشينهٔ مطلق اکسيژن مصرفى پسران در مقايسه با دختران به ميزان قابل توجهى بالاتر است و مى‌توانند اين فاصله را در سراسر عمر حفظ کنند. چندين عامل به اين تفاوت‌هاى جنسى کمک مى‌کند که يکى از آنها ترکيب بدن است. حد متوسط افزايش تودهٔ عضلانى در پسران در دورهٔ نوجوانى بيشتر از حد متوسط افزايش بافت چربى آنها است. جالب اين است که زنان داراى بيشينهٔ اکسيژن مصرفى مساوى با مردان به ازاء هر کيلوگرم وزن تودهٔ عضلانى بدن هستند، ولى موقعى که بافت چربى نيز در آن محاسبات منظور شود، زنان داراى بيشينهٔ اکسيژن مصرفى کمترى نسبت به مردان مى‌شوند. يکى ديگر از عوامل مربوط به تفاوت‌هاى جنسى و بيشينهٔ اکسيژن مصرفي، تمايل بانوان به داشتن تراکم کمتر هموگلوبين خون در مقايسه با مردان است (استراند، ۱۹۷۶).
موقعى که پسران به پايان دورهٔ نوجوانى مى‌رسند از نظر بيشينهٔ اکسيژن مصرفى و ظرفيت کار و تمرين از دختران پيشى مى‌گيرند (جدول زير). عوامل محيطي، به خصوص تمرين بر ظرفيت‌هاى استقامتى زنان و مردان در طول عمر اثر مى‌گذارد. بنابراين عجيب و شگفت‌آور نخواهد بود اگر ببينيد يک زن پرتحرک و فعال داراى بيشينهٔ اکسيژن مصرفى زيادترى از يک مرد غيرفعال و کم‌تحرک است.
  جدول ظرفیت کار جسمی (در حد ضربان قلب 170) دانش آموزان کانادایی
سن بر حسب سال پسران دختران
ارزش مطلق
(وات)
ارزش نسبى
(وات بر وزن)
ارزش مطلق
(وات)
ارزش نسبى
(وات بر وزن)
۷ ۵۰ ۱/۹۶ ۳۹ ۱/۵۷
۸ ۵۷ ۲/۰۸ ۴۷ ۱/۷۴
۹ ۶۳ ۲/۰۸ ۵۰ ۱/۶۸
۱۰ ۷۰ ۲/۰۹ ۵۵ ۱/۶۶
۱۱ ۸۱ ۲/۱۶ ۵۹ ۱/۶۵
۱۲ ۹۰ ۲/۱۸ ۶۸ ۱/۶۲
۱۳ ۱۰۷ ۲/۲۸ ۷۴ ۱/۵۰
۱۴ ۱۱۹ ۲/۲۶ ۷۱ ۱/۳۹
۱۵ ۱۲۱ ۲/۱۰ ۷۳ ۱/۳۵
۱۶ ۱۳۹ ۲/۲۰ ۷۵ ۱/۳۹
۱۷ ۱۴۳ ۲/۱۸ ۷۸ ۱/۳۹
توجه: براساس نتيجه‌گيرى‌هاى هاول و مک ناب (۱۹۶۶). اندازه‌گيرى‌ها بدون آگاهى از عادات افراد آزمايش شده در مدرسه انجام شده است. اگر درجهٔ حرارت محل کنترل مى‌شد (۲۰۫ و ۲۲۫ سانتى‌گراد) و برخى از روش‌هاى تجربى مورد استفاده قرار مى‌گرفت احتمالاً نتايج به‌دست آمده ۱۰ درصد بالاتر بود. اندازه‌گيرى‌ها برحسب وات بر کيلوگرم از وزن بدن است (يک وات برابر است با شش کيلوگرم بر دقيقه) (برگرفته از شفارد، ۱۹۸۲).


همچنین مشاهده کنید