جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

خطرهای زیست‌شناختی آلودگی آب


آب به مفهوم شيميائى هرگز خالص نيست و انواع ناخالصى‌ها را چه به‌صورت تعليق يا حل شده دارد. اين ناخالصى‌ها عبارتند از گازهاى حل‌شده (مانند هيدروژن سولفيد، کربن دى‌اکسيد، آمونياک و ازت)، مواد معدنى حل شده در آب (مانند نمک‌هاى کلسيم و منيزيوم و سديم)؛ ناخالصى‌هاى معلق (مانند خاک‌رس، شن، گل، لجن) و گياهان و جانوران ريزبيني. ناخالصى‌هاى ناميرده انواع طبيعي گرفته شده از جوّ، حوزه‌ٔ آبخيز و خاک مى‌باشند. جنبهٔ وخيم‌تر آلودگى آب ناشى از کارهاى آدمي، مانند شهرنشينى و صنعتى‌شدن است.
  انواع آلودگى آب
الف- گندآب که عوامل زندهٔ بيمارى‌زا و مواد آلى تجزيه نشدنى دارد
ب- زباله‌هاى صنعتى و بازرگاني، که عوامل سمّى از املاح معدنى گرفته تا ترکيبات شيميائى آلى پيچيدهٔ صناعى هستند
ج- آلاينده‌هاى کشاورزي، شامل کودها و آفت‌کش‌ها
د- آلاينده‌هاى فيزيکى مانند گرما (آلودگى گرمائي) و مواد پرتوزا
  خطرات آلودگى آب
انسان از راه خوردن آب آلوده ممکن است آسيب ببيند؛ آب آلوده - يه به‌صورت آشاميدن يا همراه با غذا و يا استفاده از آب آلوده به‌منظور بهداشت - فردى يا تفريحات به بدن وارد مى‌شود. خطرهاى آب آلوده را مى‌توان به دو گروه اصلى تقسيم کرد؛
  خطرهاى زيست‌شناختى آلودگى آب
اين خطرها عبارتند از بيمارى‌هاى منتقله به‌وسيلهٔ آب به سبب عامل زندهٔ بيمارى‌زا يا يک ميزبان آبزى موجود در آب، فهرست بيمارى‌هاى منتقله به‌وسيلهٔ آب در جدول بيمارى‌هاى منتقله به‌وسيلهٔ آب آمده است.
  جدول بيمارى‌هاى منتقله به‌وسيله‌ٔ آب
۱. بيمارى‌هاى ناشى از وجود يک عامل زندهٔ بيمارى‌زا
بيمارى‌هاى ويروسي هپاتيت‌هاى ويروسى و بيمارى فلج کودکان
بيمارى‌هاى ميکروبي
وبا، حصبه و مشابه آن، اسهال‌خوني، اسهال به عليت
E.coli، اسهال به علت روتاويروس‌ها در کودکان
تک‌ياخته‌هاى انگلي اسهال‌خونى آميبي، ژيارديازيس و آميبيازيس
بيمارى‌هاى کرمي کرم‌هاى گرد، کرم‌هاى نخي، بيمارى هيداتيد کرم شلاقي.
بيمارى‌هاى لپتوسپيروزي بيمارى ويل Weilُ s
۲. بيمارى‌هاى ناشى از وجود يک ميزبان آبزي
سخت‌پوست کرم رشته‌اى (پيوک)، کرم نوارى ماهي
حلزون شيستوزوميازيس
  خطرات شيميائى آلودگى آب
آلاينده‌هاى شيميائى با ماهيت متفاوت که از زباله‌هاى صنعتى و کشورى ايجاد مى‌شوند روزبه‌روز بيشتر به منابع تأمين آب ‌عمومى راه مى‌يابند. اين آلاينده‌ها عبارتند از: حلاّل‌هاى شوينده، سيانيدها، فلزهاى سنگين، اسيدهاى آلى و معدني، مواد ازته، مواد سفيد‌کننده، رنگ‌ها، رنگ‌دانه‌ها، سولفيد‌ها، آمونياک، مواد سمّى و انواع گوناگون ترکيبات آلى زيست‌کش (Biocid). آلايندە‌هاى شيميائى نه تنها مى‌توانند به‌طور مستقيم بر سلامت انسان آسيب برسانند بلکه از راه تراکم در آبزيان به‌طور غيرمستقيم هم مى‌توانند بر انسان اثر کنند (مانند تجمع مواد شيميائى در ماهى‌هائى که به‌عنوان خوراک انسان به‌کار مى‌روند). ديدگاه کنونى دربارهٔ اثر آلاينده‌هاى مربوط به آب دوگانه است. يکى آسيب‌هاى سمّى حاد بر سلامت انسان و ديگر امکان اثرات درازمدت به‌علت مواجهه با مقدار کم، که اين دسته هم به همان اندازه اهميت دارند و بيشتر اوقات به‌صورت غيراختصاصى بروز کرده و تشخيص آنها دشوار است. گذشته از اينها بعضى از آلاينده‌هاى جديد را با وسايل سنتى تصفيهٔ آب يا فرآيند‌هاى تخليص آن نمى‌توان به آسانى برطرف کرد. در بسيارى از کشورهاى پيشرفته که به بيمارى‌هاى واگيردار قابل انتقال به‌وسيلهٔ آب تقريباً از ميان رفته‌اند اينک به آلاينده‌هاى شيميائى بيشتر توجه مى‌شود.
با آن که به نظر مى‌رسد آلودگى از پى‌آمدهاى ناگزير فن‌آورى نوين و صنعتى شدن است ولى اکنون مشکل تشخيص سطحى از آلودگى است که بتوان بدون ايجاد خطرهاى بهداشتى به پيشرفت اقتصاد و اجتماعى هم دست يافت. ارزشيابى اثرهاى کنونى آلاينده‌هاى زيست‌محيطى بر سلامتى به‌عنوان بخشى از برنامهٔ معيارهاى زيست‌محيطى سلامتي توسط سازمان بهداشت جهاني، در دست اجرا است.


همچنین مشاهده کنید