|
|
| جزئيات يا اطلاعات جزئى عبارتند از اطلاعات واقعي، تصاوير، و مثال‌هائى که حامى و توضيح دهندهٔ نکات اصلى هستند.
|
|
| براى مثال در يک فصل:
|
| - براى پيدا کردن نکات اصلي، دقت کنيد که جملات موضوعى (Topic Sentences، جملات موضوعى جملاتى هستند که مفهوم کلى يک پاراگراف را يک‌جا خلاصه مى‌کنند، و اغلب در اول پاراگراف و گاه در آخر آن مى‌آيند - م.) يا جملات اصلى هر پاراگراف چگونه پاراگراف‌ها را به‌هم متصل مى‌سازند. وقتى پاراگرافى را مى‌خوانيد که يک موضوع تازه را مورد بحث قرار مى‌دهد، معمولاً يک نکتهٔ اصلى جديد معرفى مى‌شود. حروفى که درشت و سياه‌تر از متن چاپ شده‌اند و عنوان‌هاى فرعى اغلب حاکى از اين تغييرات هستند.
|
|
| - معمولاً به‌وسيلهٔ مؤلف به‌طور مستقيم بيان نمى‌شود، ولى ترکيبى از عناصر اساسى مربوط به نکات اصلى به کمک هم اين تز را روش مى‌کنند.
|
|
| - هر نوع مطلبى شامل تعدادى جزئيات است. تعيين اينکه خواننده چه مقدار به جزئيات بپردازد بر حسب هدف خواننده از مطالعه و نيازهاى علمى او فرق مى‌کند. در بسيارى موارد، اهميت اين جزئيات فقط در کمکى که آنها به روشن شدن نکات اصلى براى درک تز اصلى مى‌کنند نهفته است.
|
|
| اين سطوح مختلف داراى اهميت نسبى هستند. براى مثال، در يک کتاب تز يک فصل ممکن است به‌عنوان يک نکتهٔ اصلى يا يک مطلب جزئى براى تز اصلى تمامى کتاب به حساب آيد.
|
|
| شناخت الگوى ساختمانى مطالب يک کتاب در ضمن خواندن اجمالي، يعنى وقتى‌که خواننده در جستجوى تز اصلى و نکات اصلى است، ميسر مى‌شود. پس از اين بررسى اجمالي، روش دقيق‌خوانى درک کامل ساختمان مطلب را فراهم مى‌سازد.
|
|
| بعضى مطالب خيلى خوب سازمان يافته‌اند. در اين مطالب تز اصلى به‌طور آشکار بيان شده است، نکات اصلى به‌خوبى توضيح داده شده‌اند، و تمام جزئيات نکات اصلى مطلب را روشن کرده‌اند. در بعضى موارد، فنون چاپ (نوشتن حروف با خط سياه يا درشت، حروف کج، و شماره‌گذاري) براى آشکار ساختن مطالب کمک مى‌کنند. در غير اين‌صورت، شما (خواننده) مجبور هستيد کوشش کنيد تا ساختمان مطالب را کشف کنيد، يا حتى خود براى مطالب نوعى ساختمان به‌وجود آوريد.
|
|
| هرچه اين ساختمان ساده‌تر و روشن‌تر باشد، يادگيرى و يادآورى شما بهتر خواهد بود. تحقيقات نشان داده‌اند که ذهن آدمى نمى‌تواند در هر سطحى با بيش از سه تا پنج عامل درگير شود. ساده کردن مطالب از طريق تقسيم‌بندى آنها به سه، چهار، يا پنج قسمت يا نکتهٔ اصلى درک مطالب و يادآورى آنها را آسان‌تر مى‌سازد.
|
|
| براى ايجاد يک ساختمان ذهني، مفيد است که رابطهٔ ميان تز اصلي، نکات اصلي، و جزئيات را به‌صورت يک شکل يا يک طرح مجسم کنيد. براى مثال، مطالب را مى‌توان به‌صورت يک طرح خلاصه‌اي، يک طرح سازماني، يک طرح هرمي، يک طرح شعاعي، يک طرح سلولي، يا يک طرح هم‌پوشى تهيه کرد. علاوه بر اينها ممکن است، به هنگام تمرين، تدابير ديگرى براى ايجاد ساختمان ذهنى کشف کنيد.
|
|
|
|
| طرح خلاصه‌اى يک سازمان يک‌طرفه را نشان مى‌دهد که جنبهٔ نزولى دارد. اين روش به بهترين وجهى پيشرفت زمانى يا مرحله‌اى را نشان مى‌دهد.
|
|
| ۱. تز اصلى
|
| الف- نکته اصلى
|
|
| ۱. اطلاع جزئي
|
|
| ۲. ----------
|
|
| ۳. ----------
|
|
| ۴. ----------
|
|
| ب- ---------
|
|
| ۱. ----------
|
|
| ۲. ----------
|
|
| ۳. ----------
|
|
| ۴. ----------
|
|
| ۵. ----------
|
|
| پ- ---------
|
|
| ۱. ----------
|
|
| ۲. ----------
|
|
| ۳. ----------
|
|
|
|
| طرح سازمانى به‌طور آشکارترى يک سلسله مراتب از انديشه‌ها را نشان مى‌دهد و خط تکامل از يک سطح به‌سطح ديگر را هم به‌سمت بالا و هم به‌سطح پائين ترسيم مى‌کند.
|
|
|
|
|
|
|
| طرح هرمى چندين جهت مختلف را تصوير مى‌کند و وحدت انديشه‌ها را از طريق رابطهٔ هر بخش با مطلب کلى نشان مى‌دهد. ساختمان بيشتر مطالب غير داستانى را مى‌توان با اين طرح نشان داد.
|
|
|
|
|
|
|
| طرح شعاعى جهت‌هاى متفاوتى را نشان مى‌دهد. در اين طرح وضعيت، اندازه، و فاصلهٔ قسمت‌ها نشان دهندهٔ روابط مختلف قسمت‌ها نسبت به تز اصلى هستند.
|
|
|
|
|
|
|
| طرح سلولى روابط نسبتاً مستقل ولى در عين حال وابسته به تز اصلى را با قسمت‌هاى آن - نکات اصلى و جزئيات - تصوير مى‌کند.
|
|
|
|
|
|
|
| طرح هم‌پوشى ساختارى را نمايش مى‌دهد که در آن قسمت‌ها با يکديگر تقاطع مى‌کنند و داراى وجه اشتراکى هستند. در اين طرح، سازمان مطالب از قسمت‌هاى کاملاً مشخص و مجزا درست نشده‌اند. مساحت‌هاى متقاطع نشان دهندهٔ اختلاط انديشه‌ها است که از اين اختلاط سطوح بالاتر و بالاتر معانى ايجاد مى‌شوند.
|
|
|
|
|
| تشکيل ساختمان از سه راه ميسر است. يکى اينکه، شما مى‌توانيد مطالب را به‌طور ذهنى سازمان دهيد. اين يک روش سريع است. ولى ممکن است براى يک مدت طولانى مطالب در ذهن شما باقى نمانند. دوم اينکه مى‌توانيد ساختمان را بر طبق شکل‌هاى فوق در يک دفترچه ترسيم نماييد. اين بهترين نوع يادگيرى را تضمين مى‌کند، ولى معمولاً خيلى وقت‌گير است. بالاخره، علامت‌گذارى و حاشيه‌نويسى بر روى کتاب روش سريع و مطلوب ايجاد ساختمان براى مرور کردن کتاب است، که زياد وقت‌گير نيست و معايب روش سازمان دادن مطالب به‌طور ذهنى را ندارد.
|
