خرزهره nerium oledander

تعداد بسيار زيادى از گونه‌هاى درختچه‌اى در جنگل‌ها وجود دارند که در جنگل‌دارى از بسيارى نظرها با ارزش و مهم مى‌باشند از جمله اين که:

- بسيارى از درختچه‌ها جزء نباتات شاخص به‌شمار مى‌روند و مى‌توانند براى ما خصوصياتى از خاک، آب و هوا، جريان آب، ميزان هوموس و غيره را مشخص نمايند.

- تعداى از آنها جزء نباتات پيش‌آهنگ به‌شمار مى‌روند و جهت حفاظت خاک و استحکام زمين‌ داراى ارزش بسيار زياد مى‌باشند.

- بسيارى از درختچه‌ها در بهبود بخشيدن کيفيت خاک داراى ارزش بالائى هستند و توسط لاش‌برگ‌هاى خود و يا عده‌اى توسط باکترى‌هاى موجود در غدّه‌هاى خود به‌عنوان جمع‌کنندهٔ ازت در ريشه‌ها نقش مهمى را ايفاء مى‌نمايند.

- به‌وسيلهٔ ميوه‌ها، برگ‌ها و جوانه‌هاى درختچه‌ها، پرندگان و موجودات زندهٔ موجود در جنگل تغديه مى‌شوند.

- به پرندگان آوازه خوان (در واقع پليس‌هاى جنگل طبيعي) پناه و مأوا مى‌دهند.

- ضمناً داراى اثر سوء و غيردوستانه‌اى نيز مى‌باشند و آن اين است که با پوشانيدن کليهٔ سطح جنگل نهال‌هاى جوان و بذور سبز شده را تحت فشار قرار مى‌دهند و به‌عبارت ديگر مانع تجديدحيات طبيعى مى‌گردند.

سياه‌تلو (Paliurus spina christi)

يکى از درختچه‌هاى مهم جنگل‌هاى شمال کشور سياه‌تلو مى‌باشد که درختچه‌اى است خاردار و در سرتاسر جنگل‌هاى شمال (اعم از جلگه و ميان‌بند و ارتفاع) يافت مى‌شود. گياهى است آهک‌دوست و پس از آتش‌سوزى و يا قطع بى‌رويه در اثر به‌وجود آمدن زمين باز اين درختچه مى‌تواند در سطح وسيعى گسترش يابد.

سماق

درختچه‌اى است که ارتفاع آن به ۳ تا ۴ متر مى‌رسد و در بعضى از جنگل‌هاى خشک به‌طور پراکنده يافت مى‌شود. شاخه و برگ‌هاى اين درختچه داراى مازوج بوده که در چرم‌سازى و نسّاجى و در رنگرزى موارد استفادهٔ فراوانى دارد. نظر به ريشه‌پراکنى مناسبى که اين گياه دارد براى پوشش خاک مخصوصاً در مناطق خشک بسيار مناسب مى‌باشد.

مورد (Myrtus communis)

تمشک

تمشک درختچه‌اى است از جنس Rubus که چند گونه از آن در جنگل‌هاى کرانهٔ درياى مازندران يافت مى‌شود. با توجه به ريشه‌جوش فراوانى که مى‌دهد باعث پراکنده شدن در سطح جنگل در مدت زمان کوتاهى خواهد شد و باعث آسيب رسيدن به چمن‌‌هاى تازه در جنگل‌هاى شاخه‌زاد و همهٔ نهال‌هاى جوان خواهد شد يعنى در اثر پيچيده شدن به ساقهٔ نهال‌ها و درختان ديگر مانع رويش آنها خواهد شد.

استبرق Callortropis procera

اين درختچه در فارس و خوزستان و کرمان و کلاً در کرانه‌هاى جنوبى کشور به وفور يافت مى‌شود. بلندى اين گياه به پنج متر مى‌رسد و شيرابهٔ آن در صنعت موارد استفادهٔ فراوانى دارد.

خرزهره nerium oledander

در منطقه اسفندقه در کرمان و فارس و حوالى جزاير خليج فارس به‌صورت وحشى ديده مى‌شود. از نظر حفاظت خاک نقش بسيار مهمى دارد. چوب اين درختچه فاقد استحکام است و در منطقهٔ جنوب با داشتن گل‌هاى زيبا جلوه‌اى خاص به بيابان‌ها داده است.البته درختچه‌هاى ديگرى نيز در مناطق جنگلى کشور وجود دارند که نام تعدادى از آنها عبارتند از:

سياه‌ال (Cornus australis)، گالش انگور (Ribes grossularia)، تنگرس (Rhamnus frangupa)، دغدغک (Colutea arborescens)، مندارچه (Ligustrum vulagaris)، ياسمن (Yasminum)، نسترن (Rosa glandulosa)، گرگ تيغ (Lycium barbarum)، پرخ (Euphorbia larica)، استبرق (Callotropis prosera)، نخل (Phoenix dactylifera)، چوخ (Salvodora persica)، هميشک (Danae racemosa)، آلاش (Ilex aquifolium)، زرشک (Berberis)، شير خشت (Cotoneaster)، تاغ (Halloxylon)، کوله‌خاس(Ruscus hyrcanus)، آويشن (Zataria multiflora)، آويشن (‌Zataria multiflora)، قيچ (Zygohyllum europterum).

بسيارى از گونه‌هاى درختچه‌اى بيد که در مناطق گرم، خشک، آبرفتى و جاهاى ديگر بافت مى‌شوند جزء درختان پيشاهنگ با ارزش مى‌باشند و از نظر آبياري، بيولوژيکي، آبخيزدارى و حفاظت خاک کمک شايانى مى‌نمايند.

قبلاً تمام درختچه‌ها و حتّى درختانى از قبيل توس، توسکا، صنوبر، تيس و بسايرى ديگر را جزء نباتاتى که فاقد چوب هستند به شمار مى‌آوردند. (کشورهاى اروپائي). امروزه برعکس موضوع کاملاً شناخته شده است، به‌طورى که مشخّص گرديده درختچه‌ها بهترين بازدهى را در حاشيهٔ جنگل دارند و در واقع در محفوظ ماندن جنگل بسيار مؤثر هستند. در جنگل‌دارى نوين سعى مى‌شود که درختچه‌ها در جنگل وجود داشته باشند. البته در مناطقى که ميزان بوته‌ها و درختچه‌ها بيش از حد مورد نياز باشد، سعى مى‌گردد که در پائيز نباتات مزبور کنده شوند ولى براى تغذيه وحوش در منطقه باقى بمانند. البته درختچه‌ها در صورتى که تراکم زيادى در جنگل پيدا نمايند مانع از رويش بذر و نهال و رشد و نمو طبيعى بعدى درختان خواهند شد ولى در غير اين مورد به‌خصوص بايد سعى گردد درختچه‌ها محفوظ و اصلاح گردند مخصوصاً شاخه‌ و برگ‌ها کلّاً مازاد بريده‌هاى آنها که در افزايش ترکيب‌هاى آلى خاک نقش بسيار عمده و سازنده‌اى را عهده دارند.