انواع مختلف ضعیف شدن خاک‌های جنگلی

خاک‌هاى جنگلى ضعيف متأسفانه گسترش زيادى پيدا کرده‌اند، خصوصاً جنگل‌هائى که داراى هوموس نامناسب مى‌باشند بسيار زياد هستند، به‌طورى که دچار سوءتغذيه و فاقد رشد مناسب مى‌باشند.

ما به‌عنوان جنگل‌بان نبايد از اين وضع راضى باشيم و لازم است در پى کشف علت و برطرف کردن مشکل برآئيم و اين عاقلانه نيست که به‌منظور بهبود و اصلاح خاک جنگلى هزينه و کار زيادى صرف نمائيم ولى بهره‌بردارى از جنگل را همانند روال گذشته ادامه دهيم، زيرا در مدت کوتاهى ضعيف شدن خاک جنگلى دوباره آشکار مى‌شود و تمام زحمات و کارهاى انجام شده را به هدر مى‌دهد.

انواع مختلف ضعيف شدن خاک‌هاى جنگلى

- گسترش بيش از حد هوموس خام.

- فقير شدن خاک که يکى از نتايج خشکى سطح خاک است.

- علف‌زار شدن که در نتيجهٔ تشکيل تورب خشک است.

- سنگلاخى شدن که در حقيقت نابودى خاک‌هاى ناپايدار آهکى است و در نتيجهٔ قطع يک‌سره در سطح بسيار وسيع و چراى مفرط و آتش‌سوزى مى‌باشد.

موقعى که تعادل هوموس به‌هم مى‌خورد و در نتيجه انواع ضعف‌هاى بيولوژيکى خاک شروع مى‌شود، مشخص مى‌شود که اين عامل به‌علت عدم فعاليت موجودات زندهٔ خاک صورت گرفته است. قدر مسلم آن است که هيچ‌گاه نمى‌توان ارزش و مفهوم واقعى حيات و زندگى خاک را تخمين زد. موجودات زندهٔ خاکى باعث تجزيه و تخمير لاش‌برگ‌ها و ديگر مواد موجود بر روى زمين مى‌شوند و در نتيجه اين عمل باعث به‌وجود آمدن مواد معدنى جهت استفاده درختان جنگلى مى‌گردد.

سؤالى که در اين خصوص مطرح مى‌گردد اين است که: چرا موجودات زندهٔ خاک و در واقع حيات، در خاک به‌خوبى جريان نمى‌يابند؟ چه عواملى براى حيات موجوداتى از قبيل کرم‌ها، پروانه‌ها، مساوى‌پايان، پادُمان و غيره وجود دارد که اين موجودات نمى‌توانند آنها را تحمل نمايند و در نتيجه خوب کار نمى‌کنند و تکثير نمى‌شوند؟

در مورد اين سؤال دو عامل قابل بحث مى‌باشند:

۱- ميکروکليما

۲- نوع لاش‌برگ‌ها

اين عوامل را مى‌توان به‌صورت ديگرى نيز ذکر نمود:

محل زندگى و غذا، در صورتى که جنگل در معرض فقر غذائى قرار گيرد، به اين نتيجه مى‌رسيم که سطح زمين، گه‌گاه در معرض باد و تابش شديد خورشيد قرار گرفته و خشک مى‌گردد و بدين دليل حيوانات و جانوران موجود در خاک از بين مى‌روند و به جاى آنها کفک‌ها و قارچ‌ها ظاهر مى‌گردند که اين موجودات اخير نسبت به خشکى گاه و بى‌گاه حسّاسيت ندارند و ضررى به آنها نمى‌رسد. در صورتى که براى ما مشخّص گرديد که منطقهٔ جنگلى از نظر خاک و زمين ضعيف است بايد سعى داشته باشيم که در بهبود و اصلاح آن بکوشيم و مجدداً آن را به حالت سالم و زنده درآوريم.