عوامل مالی

برنامه‌ريزى آموزش و پرورش بايد واقع‌بينانه باشد. مک‌کينون (Mc Kinnon) در بيستمين نشريهٔ اصول برنامه‌ريزى آموزشى انيستيتو بين‌المللى برنامه‌ريزى آموزش و پرورش، شرايط و عواملى را که براى واقع‌بينى لازم است، تشريح کرده است و مى‌گويد: براى اينکه برنامه واقع‌بينانه باشد، به چند سلسله عوامل بايد توجه کرد.

مسائل اطلاعاتى

نقص اطلاعات به نقص برنامه‌ريزى منجر مى‌شود. اگر ندانيم چه عواملى باعث مى‌شود که شاگردان ترک‌تحصيل کنند، يا از رشته‌هايى روگردان شودند، چه باعث فرار مغزها در سيستم آموزش و پرورش مى‌شود، چه باعث افسردگى و دل‌زدگى و واخوردگى جوانان از تحصيل مى‌گردد، چه روش‌هاى آموزشى براى چه نتايجى مناسب و براى چه هدف‌هايى نامناسب است، چه عيب‌ها و نقص‌هايى در امور ادارى و آموزشى و مالى وجود دارد، و جز آنها، طبعاً برنامه‌ريزى ما واقع‌بينانه نخواهد بود.

عوامل مالى

عوامل و مسائلى مانند چگونگى بودجه آموزش و پرورش، چگونگى کنترل و نظارت مالي، چگونگى تعيين اولويت‌ها و ملاک‌هاى بودجه‌ريزي، و جز آنها.

مسائل سياسى

مسائلى از قبيل چگونگى تصميم‌گيرى و مشارکت در برنامه‌ريزى (چه افرادي، در چه مواردي، تا چه حد در تصميم‌گيرى مشارکت داده مى‌شوند و رأى و اظهارنظر آنها تا چه حد منشأ اثر است)، مسائل هماهنگى و همکارى دستگاه‌ها، مسائل مداومت و پى‌گيرى برنامه‌ها و تصميمات و جز آنها.

عوامل اجرائى

عواملى از قبيل چگونگى سازمان و تشکيلات و نظام آموزش و پرورش، قوانين استخدامى و نظام حقوق و شرايط ترفيع، نحوهٔ مديريت و سلسله مراتب ادارى و چگونگى تصميم‌گيرى و حدود و اختيار عمل متصديان امر در درجات مختلف اجرائي، معلمان و چگونگى تعليم آنها و حدود اختيارات و وظايف و نحوه عمل آنها، و مسائل ديگرى از اين قبيل که در تمايل و داوطلب شدن براى شغل معلمى و بالا بردن سطح کيفيت تعليم بسيار مؤثر است.

زمينهٔ اجتماعى

عواملى از قبيل نگرش اجتماع به آموزش و پرورش، ارزش‌هاى اجتماعي، خواست‌ها و انتظارات گروه‌هاى مختلف مردم از آموزش و پرورش، عواملى که با تغيير و تحول و رفرم آموزش و پرورش موافق هستند و آن را آسان مى‌سازند، عواملى که با تغيير و اصلاح آموزش مخالف هستند و آن را از بهبود باز مى‌دارند، و جز آنها.

عوامل کمّى عرضه و تقاضا

از قبيل تعداد جمعيت واجب‌التعليم، نياز به نيروى‌انساني، منابع مورد نياز، هزينه‌ها، تعداد مدارس و دانشگاه‌ها، تعداد کلاس‌ها، تعداد معلمان، مديران و کارمندان و جز آنها.