کارآزمایی تصادفی شاهددار

بسيارى اوقات راهنماى پزشکان در کار روزانه تأثيرات کارهاى بالينى آنها يا استادان آنها است اين تأثيرات و گمان‌ها - بخصوص هنگامى که در درسنامه‌ها گنجانده شده و اساتيد معتبر و دانشجويان هم مکرر به آن اشاره کرده باشند حالت موثّق و مرجع پيدا مى‌کند به‌طورى که بصورت واقعيات اثبات‌شده درمى‌آيند. همچنين بسيارى از تدابير و اقدامات مربوط به بهداشت عمومى براساس فوايد فرضى و بدون آن که آزمون‌هاى جدى روى آنها انجام گرفته باشد در برنامه‌ها وارد مى‌شوند. پيشينه پزشکى به وفور اين موضوع را نشان مى‌دهد. مثلاً قرن‌ها به‌طول انجاميد تا خون گرفتن و دادن مسهل‌هاى قوى به‌عنوان درمان توسط متخصصان پزشکى ترک شد. ولى عمدتاً در ۲۵ سال گذشته بوده که براى استفاده از فنون علمى به‌منظور ارزشيابى روش‌هاى پيشگيرى و درمان، کوشش شده است. پيشرفت مهم در اين زمينه ايجاد يک روش سنجش است که به نام کارآيى شاهددار اتفاقى شده (RCT) ناميده مى‌شود. در اين روش اعتبار درمان‌هايى مانند مايع درمانى خوراکي، قطع وريدهاى واريسي، لوزه‌برداري، بسترى کردن بيماران مبتلا به انفارکتوس ميوکارد، غربالگرى‌هاى چندمرحله‌اى که به گستردگى بکار گرفته مى‌شوند و تعيين سمّيت داروها و قابليت بکار گرفتن بسيارى روش‌هاى پيشگيرى و درمان، مورد ارزشيابى قرار مى‌گيرد.

طرح RCT در شکل کارآزمايى شاهددار اتفاقى نشان داده شده است. در برنامه‌هاى بهداشتى يا درمانى جديد کارآزمايى‌هاى شاهددار اتفاقى روش درجه اول براى ارزشيابى است.