|
کانتات Wachet auf,. ruft uns die stimme (شمارهٔ ۱۴۰) (بیدار باشید، آوائی ما را میخواند؛ ۱۷۳۱)،
معروفترین کانتات باخ است. شاید برای درک کامل این اثر لازم باشد که خود را در مقام پرهیزگاران لوتری دوران باخ قرار دهیم. این اثر به مناسبت بیستوهفتمین یکشنبه پس از یکشنبه تثلیث که در آن تمثیل دختران دانا و نادان (انجیل متا، باب ۲۵) قرائت میشود ساخته شده است. در این بخش از انجیل، دختران جوان، نماد مؤمنان مسیحی و داماد، نماد مسیح است.
|
|
در آن هنگام، ملکوت آسمان همچون ده دختر جوان خواهد بود که چراغهای خود را برداشتند و به پیشواز داماد رفتند. از آنان پنج تن دانا و پنج تن نادان بودند ... در نیم شب آوائی برخاست که : 'داماد میآید، به پیشوازش بشتابید' پس تمام دختران برخاستند و چراغهایشان را آماده نمودند. نادانان، دانایان را گفتند از روغن چراغ خود به ما دهید، زیرا چراغهای ما خاموش میشود. اما دانایان در پاسخ گفتند: 'خیر، برای همهٔ ما کافی نیست، پس نزد فروشندگان بروید و برای خود قدری روغن بخرید' و آن هنگام که ایشان برای خرید رفته بودند داماد رسید؛ و آنان که حاضر بودند با او به مجلس عروسی وارد شدند و در بسته گردی ... پس بیدار باشید، زیرا که آن روز با آن ساعت را نمیدانید ...
|
|
|
|
باخ کانتات خود را بر مبنای کورال Wachet auf ساخته و پرداخته است، زیرا متن این سرود مذهبی، الهام گرفته از همان بخشی از انجیل است که در این یکشنبهٔ خاص قرائت میشد. متن و ملودی این کورال در ۱۵۹۷ - بیش از ۱۳۰ سال پیش از استفادهٔ باخ از آن - توسط فیلیپ نیکولائی (Philipp Nicolai) ،(۱۵۵۶ - ۱۶۰۸) نوشته شده است. این سرود کورال بسیار مشهور بوده و پیش از باخ توسط آهنگسازانی دیگر نیز بهکار گرفته شده است. متن سرود دارای سه بند است که همگی با ملودی یکسانی خوانده میشوند. باخ ملودی و متن این کورال را در سه مورمان از هفت موومان کانتات بهکار برده است.
|
|
موومان |
استفاده از کورال |
مضمون متن |
۱. کُرو ارکستر |
کورال، بند ۱ |
دختران جوان از آوای نگهبانان که ورود داماد را خبر میدهند بیدار شدهاند. |
۲. رسیتاتیف برای تکخوان تنور با همراهی کُنتینوئو |
|
داماد از راه میرسد. |
۳. دوئت سوپرانو و باس با همراهی ویولون پیکرلو و کُنتینوئو |
|
دیالوگ میان جان آرزومند (سوپرانو) و مسیح (باس) |
۴. تنورها و گروه کُر سرود کورال را همصدا میخوانند؛ زهیها و کُنتینوئو |
کورال، بند ۲ |
بنیاسرائیل (مؤمنان مسیحی) هنگام رسیدن مسیح شادی میکنند. |
۵. رسیتاتیف باس با همراهی زهیها و کُنتینوئو |
|
مسیح عروس را شادباشی مهرآمیز میگوید. |
۶. دوئت سوپرانو و باس با همراهی اُبوا و کُنتینوئو |
|
پیوند شادمانهٔ مسیح (باس) و مسیحیان (سوپبرانو) |
۷. ملودی کُر توسط ارکستر مضاعف میشود. |
کورال، بند ۳ |
مسیحیان خداوند را میستایند و از پیوند با او شادی میکنند. |
|
|
|
به گفتهٔ یکی از پژوهشگران الهیات و موسیقی پروتستان، متن این کورال، ارتباط داماد و عروس را 'بهعنوان تصویری از پیوند و یگانگی میان خدا و بندگانش، میان مسیح و کلیسا' مینمایاند. دیگر متنهای بهکار رفته در این کانتات، برای دئتها و رسیتاتیفها، توسط نویسندهای ناشناس نوشته شده و بیانگر 'ارتباط میان مسیح و روح پرهیزکار مؤمن' است. این متنها مبتنی بر غزل غزلها (یا غزلهای سلیمان) در کتاب مقدس هستند.
|
|
|
|
|
|
- ۲ اُیوا، کُرآنگله، هورن، ویولونهای اول، ویولونهای دوم، ویولاها، باسو کُنتینوئو (ارگ، یاسون، ویولونسل):
|
در متن کورال اولین موومان، نگاهبانان فراز برج در شهر اورشلیم، دوشیزگان دانا (مسیحیان) را به بیداری فرا میخوانند، زیرا که داماد (مسیح) از راه میرسد. موومان چنانکه در نمونه نت زیر نشان داده شده است. با ریتورنلوئی ارکستری، که شاید برای تداعی حرکتی گروهی یا گامهائی مصمم به نگارش درآمده، آغاز میشود. این بخش، دارای ریتمهائی نقطهدار (کشیده - کوتاه - کشیده - کوتاه)، فیگورهائی اوجگیرنده همراه با سنکوپ، و نیز زنجیرهای از گامهای بالا رونده است.
|
|
|
|
|
همزمان با کادانس پایانی تم ریتورنلو، سوپرانوها آواز را آغاز میکنند و نخستین عبارت را با نتهای ممتد میخواند. کمی بعد، سه خط آوازی بمتر با اجراء موسیقی از نتهای کوتاهتر، سرگرم دیالوگی تقلیدی میشوند. ارکستر همچنان نتهائی چالاکتر را مینوازد.
|
|
|
|
|
به این ترتیب، در این قطعه سه لایهٔ صوتی وجود دارد: عبارتهای کورال با نتهائی ممتد که سوپرانوها میخوانند؛ دیالوگ تقلیدی میان سه خط آوازی بمتر که نتهائی کوتاهتر را بهکار میگیرد؛ و موتیفهائی بازیگوش و پُرریزهکاری از تم ریتورنلو که ارکستر مینوازد. ملودی کورال (در خط سوپرانو) یکپارچه و پیوسته ارائه نمیشود، بلکه ارائه آن بهصورت عبارت به عبارت و با سکوتهائی میان آنها است. خطهای آوازی پس از اجراء هر یک از عبارتها، هنگامیکه ارکستر به نواختن اینترلودهائی ساخته شده از تمام یا تکههائی از تم ریتورنلو میپردازد، سکوت میکنند. گاه موتیفهای سه خط آوازی بمتر، کلام را تجسم میبخشد، مانند هنگامیکه اوجگیرندهای بر واژهٔ hoch (فراز) خوانده شده یا هنگامیکه واژهٔ Wo (کجا) چندین بار قوی و پُرهیجان ادا میشود.
|
|
در طی موومان، سه خط آوازی بمتر یکبار از سیطرهٔ صوتی سوپرانو خارج میشوند و بر واژهٔ Alleluja ملودئی شادمانه را میخوانند که نتهائی چالاک دارد. این لحظه شاید هیجانانگیزترین لحظهٔ موومان باشد.
|
|
ریتورنلوی ارکستر. |
|
'بیدار باشید' ، آوای نگاهبانان به گوش میرسد |
Wachet auf, ruft uns die Stimme |
اینترلود کوتاه ارکستر |
|
که از فراز برج ما را میخواند |
der W?chter sehr hoch auf der Zinne |
گامهای اوجگیرنده در خطهای آوازی بمتر، واژهٔ hoch (فراز)
را تجسم میبخشد.
اینترلود کوتاه ارکستر. |
|
'بیدار باش، ای شهر اورشلیم!' |
!wacher auf, du stadt Jerusalem |
ریتورنلوی ارکستر. |
|
در این نیمشب؛ |
;Mitternacht heisst diese Stunde |
اینترلود کوتاه ارکستر. |
|
آنها ما را با صدائی رسا میخوانند: |
sie rufen uns rnit
:hellen Munde |
اینترلود کوتاه ارکستر |
|
'کجایید ای دوشیزگان دانا؟' |
?wo seid ihr klugen Jungfrauen |
اینترلود طولانی ارکستر. |
|
غریو شادی برآورید، داماد میرسد، |
Wohl auf. der
,Br?ut 'gam k?mmt |
اینترلود کوتاه ارکستر |
|
برخیزید، چراغها مهیا سازید! |
steht auf, die
!Lampen nehmt |
آلتوها، ملودی شادمانه با نتهای چالاک، تقلید توسط تنورها و باسها. |
آلهلویا! |
!Alleluja |
سوپرانوها، ملودی کورال با نتهای ممتد. |
آلهلویا! |
!Alleluja |
اینترلود ارکستر. |
|
مهیا سازید خود را |
Macht euch bereit |
اینترلود کوتاه ارکستر. |
|
برای عروسی، |
zu der Hochzeit |
اینترلود کوتاه ارکستر. |
|
باید که به پیشوازش بشتابید. |
.ihr müsset ihm entgegen gehn |
ریتورنلوی ارکستر. |
|
|