دههٔ هفتاد و مستندسازی

'مرکز گسترش سينماى تجربى و نيمه‌حرفه‌اي' که در سال ۶۸، تأسيس شده بود. در سال ۱۳۷۳ به 'مرکز گسترش سينماى مستد و تجربي' تغييرنام يافت.

در نيمهٔ اول دههٔ ۷۰، مؤسساتى چون بنياد سينمايى فارابي، مرکز گسترش سينماى تجربى و نيمه‌حرفه‌اي، حوزهٔ هنرى سازمان تبليغات اسلامي، صدا و سيماى جمهورى اسلامى ايران، کانون پرورش فکرى و سازمان صنايع دستى و ... فيلم مستند توليد کردند؛ و مجرى غالب اين طرح‌ها دفاتر فيلم‌سازى بودند.

از اوايل دهه هفتاد، دفاتر متکى به مستندسازى و توليد مستندهاى تبليغاتى دچار مشکل مالى شدند و هيئت‌ مؤسس انجمن تهيه‌کنندگان فيلم‌هاى غيرسينمايى با حضور نمايندگان برخى دفاتر در سال ۱۳۷۳ تشکيل شد ولى اين کوشش‌ها به نتيجه نرسيد.

از ابتداى سال ۷۴، بيش از پنجاه فيلم براى شبکهٔ ۲ سيما در دفتر محمدرضا سرهنگى تهيه شد. و نيز از سال ۷۵ دفتر عليرضا رئيسيان با آثار ويديوئى 'مکان‌هاى پنهان' رونق داشت. در اواسط دههٔ ۷۰ تعدادى از دفاتر متعلق به کارگردان‌ها، تهيه‌کنندگان و فيلم‌بردارها در آستانهٔ تعطيلى قرار گرفت.

انجمن مستندسازان با حضور ۴۱ کارگردان در پنجم بهمن ۱۳۷۶ تأسيس شد. در سال ۷۷ در حاليکه بسيارى از آثار مستند دههٔ ۶۰ توقيف بود، براساس روش‌هاى معاونت امور سينمايي، حمايت از سينماى مستند، برعهدهٔ مرکز گسترش سينماى مستند و تجربى قرار داده شد. اين اداره در زمانى کوتاه به مرکز گسترش سينماى مستند و مرکز گسترش سينماى مستند و فيلم کوتاه تغييرنام داد و بطور جدى به تنظيم سياست‌هايى دربارهٔ رشد سينماى مستند پرداخت. اما بدليل عدم موفقيت منحل شد و وظايف آن به بنياد سينمايى فارابى انتقال يافت.

در اين مدت 'يک داستان واقعي' (ابوالفضل جليلي)، 'کوچهٔ پاييز' (خسرو سينايي)، 'سلام سينما' (محسن مخملباف)، 'همرا با درد دل تنهايى کوير' (منوچهر طياب)، 'ياد و يادگار' (فرهاد ورهرام و مصطفى رزاق کريمي) ساخته شدند.

در سال ۱۳۷۶ فيلم 'قهرماني' (احمد ضابطى جهرمي) در جشنوارهٔ پالرمو ايتاليا موفقيت کسب کرد.

در دههٔ هفتاد حدود بيست و دو جشنواره فيلم مستند، بطور ميانگين بيش از هزار فيلم مستند را که با سرمايه‌گذارى دولت ساخته شده بودند، معرفى کردند. برخى از اين آثار به جشنواره‌هاى بين‌المللى راه يافتند.

در جشنواره‌هاى داخلى مى‌توان: جشنوار‌هٔ هنرى ادبى روستا - جشنوارهٔ بين‌المللى فيلم‌هاى کوتاه همدان، جشنواره فيلم‌هاى آموزشي، تربيتى رشد، جشنوارهٔ فيلم دفاع مقدس، جشنوارهٔ بين‌المللى فيلم و ويدئو، جشنوارهٔ توليدات راديو و تلويزيونى شهرستان‌ها، جشنواره‌هاى ملى و جشنواره‌ بين‌المللى فيلم کوتاه سينماى جوان، جشن سينما، جشنواره تلاش مقدس، فيلم سبز، سينماى مستند کيش و ... را نام برد.

فيلم‌هاى 'زعفران' (ابراهيم مختاري، ۱۳۷۱)، 'در آن سوى حصار' (محمدرضا قدسيان، ۱۳۷۲)، 'مبارزهٔ بيولوژيک' (بهرام حميدي)، 'زخمه بر زخم ' (عليرضا انصاريان، ۱۳۷۴)، 'پنجره' (سيد حسن صافي، ۱۳۷۴)، 'خندق' (پرويز کيمياوي، ۱۳۷۴)، 'هدرو' (سعيد اکبريان، ۱۳۷۵)، 'حسينيه کوچک‌ها' (عبدالرحمن شليليان، ۱۳۷۵)، 'در مدرسه سيد قليچ‌ايشان' (فرشاد قدائيان)، 'کمال‌الدين بهزاد' (سودابه مجاوري، ۱۳۷۵)، 'يادباد' (عباس مهاجران)، 'ملاخديجه و بچه‌هايش' (ابراهيم مختاري)، 'سفالينه' (محمود زنده‌نام)، 'چيغ' (محمدرضا اصلاني)، 'گذرگاه تلاش' (احمد فرخندهٔ نيکبخت)، 'مجموعهٔ آثار معمارى ايراني' ، 'سرزمين ما و تاريخ نقاشى ايران' (هر سه از حميد سهيلي)، 'زندگى در ارتفاعات' (عزيزالله حميدنژاد)، 'آب و آبياري' (محمدرضا مقدسيان)، 'روايت فتح' (مهدى همايونفال)، 'يک رويداد هزاران احساس' (احمد سليماني)، 'مجموعهٔ کشتى کوير' (احمد ضابطى جهرمي)، 'صداى پاى آب' (جمال اسکويى و سعيد فرامرزي)، 'زن‌هاى درهٔ سفيد' (شهره احمدپور)، 'دوزخ اما سرد' (دلارام کارخيران)، 'روژگيران' (مهرداد اسکويي، ابراهيم سعيدي)، 'پيش' (ناصر تقوايي)، 'داستان آن کلاش ديگر' (پيروز کلانتري)، 'سايه‌هاى کوتاه' (جواد مرزآبادي، ۱۳۷۷)، 'لاخ مزار' (محسن عبدالوهاب، ۱۳۷۷)، 'کريستين' (محمد جعفري)، 'زنيت يک روز بخصوص' (ابراهيم مختاري، ۱۳۷۶)، 'شناسايي' (ابراهيم اصغرزاده، ۱۳۸۰)، 'ايران ديروز امروز فردا' (فرزين رضايي، ۱۳۵۷)، 'بافت قديم، زندگى جديد' (بهمن مشرفى‌زاده، ۱۳۷۵)، 'آب و عاطفه' (ناهيد رضايي، ۱۳۷۹)، 'مدرسهٔ گوشهٔ حياط' (فرزاد توحيدي)، 'به کوه مهربان بنگر' (خسرو سينايي)، 'پيرحرا' (مهوش شيخ‌الاسلامي، ۱۳۸۰)، ... در اين جشنواره‌ها به نمايش درآمدند.