جدول شاخص‌های رشد طبیعی رفتار در ۱۱-۶ سالگی

جدول شاخص‌های رشد طبیعی رفتار در ۳-۲سالگی

	مارگارت مالر			زیرمرحله چهارم: استحکام و ثبات اشیاء (۳۶-۲۴ ماهگی) ـ کودک بهتر می‌تواند با نبود مادر کنار بیاید و جایگزین‌هائی را به‌کار گیرد. ـ کودک با دانستن اینکه مادر برخواهد گشت در غیاب مادر شروع به داشتن احساس راحتی می‌کند. ـ درونی‌سازی تدریجی تصویر مادر به‌عنوان چیزی با ثبات و قابل اعتماد ـ با افزایش توانائی‌های کلامی و احساس بهتر زمان، کودک می‌تواند تأخیر را تحمل کند.
	زیگموند فروید			مرحله آلتی - لودیپی (۵-۳ سالگی) ـ دستگاه تناسلی مرکز توجه، تحریک و هیجان است. ـ آلت مردانه برای هر دو جنس یک عضو جالب توجه است. ـ اعتماد شایع است. ـ اشتغال ذهنی شدید با اضطراب اخته شدن و ترس از دست دادن یا آسیب اندام تناسلی ـ حملات نسبت به آلت تناسلی مردانه (رشک احلیل) (نارضایتی از اندام تناسلی خود و آرزوی داشتن اندام‌های تناسلی مردانه) در این مرحله در دختران دیده می‌شود. ـ عقده ادیب: کودک آرزو دارد با والد جنس مقابل ازدواج کند و روابط جنسی داشته باشد و همزمان از دست والد هم‌جنس راحت شود. مرحله نهفتگی (۶-۵ سالگی تا ۱۲-۱۱ سالگی) ـ نهفتگی نسبی سایق جنسی همراه با برطرف شدن عقده اودیپ ـ تمایلات جنسی به اهداف متناسب اجتماعی‌تری هدایت می‌شوند (یعنی تکالیف مدرسه و ورزش).
	اریک اریکسون			ابتکار در مقابل احساس گناه (۵-۳ سالگی) ـ ابتکار در رابطه با تکالیف به‌منظور فعالیت عقلی و حرکتی ایجاد می‌شود. ـ احساس گناه ممکن است در مورد اهداف به‌دست آمده ایجاد شود (به‌خصوص پرخاشگرانه) ـ میل به تقلید دنیای بزرگسالان؛ درگیر شدن در کشمکش لودیپی منجر به رفع آن از طریق شناسائی نقش اجتماعی می‌شود. ـ رقابت بین خواهر و برادرها شایع است.
	نظریات			محققان کار فروید را اصلاح کرده‌اند. کودکان در هر دو جنس در طی دومین سال زندگی اندام‌های تناسلی خود را بررسی می‌کنند و نسبت به آنها آگاهی دارند. آنها با تقویت مناسب والدین شروع به شناسائی صحیح هویت خود به‌عنوان دختر یا پسر می‌کنند. حسادت نسبت به آلت تناسلی مردانه (رشک احلیل) نه فراگیر و نه طبیعی است. فروید بر وجود مشکلات حل‌ لودیپ در آسیب‌شناسی روانی تأکید کرده است. برخلاف نظریه فروید، شروع نهفتگی (سن مدرسه یا اواسط کودکی) در حال حاضر به‌صورت اولیه به‌عنوان نتیجه تغییرات دستگاه عصبی مرکزی و کمتر وابسته به نهفتگی ناآشکار والایش سائق جنسی در نظر گرفته می‌شود.

جدول شاخص‌های رشد طبیعی رفتار در ۱۱-۶ سالگی

	زیگموند فروید			ـ ایجاد سوپرایگو، یکی از سه ساختار روانی در ذهن است که مسئول رشد اخلاقی و معنوی و دربرگیرنده وجدان است. ـ دو ساختار روانی دیگر عبارتند از ایگو، گروهی از عملکردها که واسطه بین تمایلات درونی و محیط خارجی هستند و ابد که منبع تخیلات پرخاشگرانه و جنسی است. ـ اید در زمان تولد وجود دارد، اما ایگو به‌تدریج از ساختار اولیه‌ای که در زمان تولد وجود دارد تکامل می‌یابد.
	اریک اریکسون			کوشائی در مقابل حقارت (نهفتگی) (۱۱-۶ سالگی) ـ کودک مشغول ساختن، خلق کردن و انجام دادن کارها است. ـ دستورالعمل‌های منظم و حساب‌شده مانند مبانی تکنولوژی دریافت می‌کند. ـ خطر احساس ناکفایتی و حقارت در صورتی‌که کودک از ابراز یا توانائی‌هایش و موقعیتش در میان همسالان خود ناامید شود. ـ از نظر اجتماعی سن تعیین‌کننده است.
	ژان‌پیاژه			مرحله عینی (عملیاتی) (۱۱-۷ سالگی) ـ ظهور تفکر منطقی (علت معلولی) شامل برگشت‌پذیری و توانائی مرتب کردن و پشت سر هم ردیف کردن. ـ فهم روابط جزء، کل و طبقه‌بندی‌ها ـ کودک قادر به دریافت نقطه‌نظر دیگران است. ـ نگهداری تعداد، طول، وزن و حجم.
	نظریات			در ۸-۶ سالگی، تغییرات دستگاه عصبی مرکزی در پیشرفت رشدی، عملکرد حسی - حرکتی- ادراکی و پردازش افکار منعکس می‌شود. در چارچوب پیاژه، مقابل گذر از مرحله پیش‌عملیاتی به مرحله عینی (عملیاتی) است. کودکان در دوره نهفتگی در مقایسه با کودکان قبل از سنین مدرسه قادر به یادگیری، عملکرد مستقل و اجتماعی بودن به میزان بیشتری هستند. دوستی‌ها با وابستگی کمتری به والدین (و اشتغال ذهنی کمتری با رقابت‌های لودیپی داخل خانواده) ایجاد می‌شوند. امروزه ایجاد سوپرایگو طولانی‌تر، تدریجی‌تر و کمتر مرتبط به حل لودیپ در نظر گرفته می‌شود.

جدول شاخص‌های رشد طبیعی رفتار در ۱۱ سالگی و بالاتر

	زیگموند فروید			مرحله تناسلی (۱۲-۱۱ سالگی و بالاتر از آن) ـ مرحله نهائی رشد روانی جنسی با بلوغ و ظرفیت زیست‌شناختی برای رسیدن به اوج لذت جنسی آغاز می‌شود ولی ظرفیت برای صمیمیت واقعی را هم دربرمی‌گیرد.
	اریک اریکسون			هویت در مقابل گم‌گشتگی (۱۱ سالگی تا پایان نوجوانی) ـ تلاش برای ایجاد هویت (احساس یکنواختی درونی و انسجام) ـ اشتغال ذهنی یا ظاهر، ایدئولوژی و قهرمان‌پرستی ـ هویت گروهی (همسالان) رشد می‌کند. ـ خطر کم کردن و سردرگمی نقش، شک در مورد هویت جنسی و شغلی. دوره تعلیق روانی - اجتماعی ـ مرحله بین اخلاقی که توسط کودک آموخته می‌شود و اخلاقی که باید توسط بزرگسالان رشد داده شود.
	ژان‌پیاژه			مرحله صوری (۱۱ سالگی تا پایان نوجوانی) ـ استدلال فرضیه‌ای - استنتاجی، نه تنها براساس اشیاء، بلکه براساس فرضیات یا پیشنهادات ـ توانائی تفکر در مورد افکار خود ـ ساختارهای تلفیقی ظاهر می‌شوند و موجب گروه‌بندی قابل انعطاف در یک سیستم می‌شوند. ـ توانائی در استفاده همزمان از دو نظام ارجاع ـ توانائی درک مفهوم احتمالات
	نظریات			برهم‌کنش نظریات متقابل کودک و مراقب در نظریه دلبستگی جان‌بالبی (John Bowlby) تأکید شده است. &مری اینس‌ورت (Mary Ainsworth) پروتکل 'موقعیت غریب' را برای بررسی جدائی‌های طفل، مراقب‌ ایجاد کرد. حسن انطباق (goodness of fit) بین کودک و مراقب همچنین در مطالعه بر روی مزاج توسط Chess و Thomas مرد تأکید قرار گرفته است. اطفال مطمئناً تفاوت‌های مادرزادی، ابعاد رفتاری مانند سطح فعالیت، نزدیک شدن یا کناره‌گیری و شدت واکنش دارند اینکه والدین چگونه به این رفتارها پاسخ می‌دهند بر رشد تأثیر می‌گذارد. لارنس کولبرگ (Lawrence kohlberg) که تحت‌تأثیر پیاژه بود، سه مرحله رشد اخلاقی را تعریف کرد: پیش‌قراردادی که در آن تصمیمات اخلاقی برای حذر از تنبیه گرفته می‌شوند. هم‌نوائی نقش قراردادی، که تصمیمات برای حفظ دوستی گرفته می‌شوند؛ و در نوجوانی اصول اخلاقی پذیرفته شده توسط خود (یعنی پذیرش داوطلبانه اصول اخلاقی).