جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

اختلال شخصیت پارانوئید


  اختلال شخصیت پارانوئید
بیماران مبتلا به اختلال شخصیت پاراتوئید گرایش به نسبت دادن انگیزه‌های بدخواهانه به دیگران دارند. آنها معمولاً بدبین، تحریک‌پذیر، عصبانی و شکاک هستند. به دیگران اعتماد نمی‌کنند و معمولاً متعصب، جوینده بی‌عدالتی‌ها، همسرانی به‌طور بیمارگون حسود یا انسان‌هائی غیرعادی و اهل دعوا هستند.
  تشخیص، علایم و نشانه‌ها
جدول زیر را ببینید. این بیماران تمایلی به اعتماد کردن به دیگران ندارند. آنها معانی پنهان را می‌بینند، تمایل به کینه‌ورزی دارند و در حمله متقابل تأمل نمی‌کنند. رفتاری رسمی دارند و می‌توانند تنش عضلانی قابل توجهی همراه با ناتوانی در آرامش را از خود نشان دهند. ممکن است محیط را به دقت بررسی کنند. معمولاً جدی و خشک هستند. فرافکنی را اعمال می‌کنند و می‌توانند کاملاً متعصب باشند. آنان افکار انتسابی نشان می‌دهند، به‌طوری که دیگران را تهدیدکننده یا تحقیرکننده می‌بینند. نسبت به وفاداری یا اعتماد دیگران تردید می‌کنند و ممکن است کاملاً محدود و فاقد صمیمیت باشند. بعضی مواقع به منطقی و عینی بودن خود مغرور هستند. آنها معمولاً بیش از اندازه به مقام و قدرت خدمت می‌کنند و افراد ضعیف، بیمار یا ناقص را به دیده تحقیر می‌نگرند. ممکن است به‌نظر کاری و جدی بیایند، اما معمولاً در دیگران باعث ایجاد ترس یا تعارض می‌شوند. برخی از آنان با گروه‌های افراطی ارتباط دارند.
- معیارهای تشخیصی DSM-IV-TR برای اختلال شخصیت پارانوئید:
  الف ـ شکاکیت و بدبینی فرادگیر نسبت به دیگران که انگیزه‌های آنان بدخواهانه تعبیر می‌شود، در اوایل بزرگسالی آغاز می‌شود و در زمینه‌های مختلف بروز می‌کند؛ به‌طوری که ۴ مورد (یا بیشتر) از موارد زیر را داشته باشد:
    ۱. بدون پایه و اساس کافی، ظنین است که دیگران او را قریب و آزار می‌دهند و از او سوءاستفاده می‌کنند.
    ۲. با تردیدهای بی‌مورد در مورد وفاداری و قابل اعتماد بودن دوستان یا همکاران اشتغال ذهنی دارد.
    ۳. به‌علت ترس ناموجه از اینکه اطلاعات، بدخواهانه بر ضدش به‌کار خواهد رفت، تمایلی به اعتماد کردن به دیگران ندارد.
    ۴. از گفتارها یا وقایع بی‌خطر، معانی پنهان تهدیدکننده یا تحقیرآمیز برداشت می‌کند.
    ۵. به‌طور دائم کینه می‌ورزد، یعنی تحقیر، بی‌اعتنائی و اهانت را نمی‌بخشد.
    ۶. نسبت به شخصیت یا رفتار خود حملاتی که برای دیگران آشکار نیست برداشت می‌کند و بدون تأمل، واکنش خشمگینانه یا حمله متقابل از خود بروز می‌دهد.
    ۷. شک‌های مکرر و بی‌اساس در مورد وفاداری همسر یا شریک جنسی خود دارد.
  ب ـ صرفاً در طی دوره اسکیزوفرنی، اختلال خلقی با ویژگی‌های پسیکوتیک یا اختلال پسیکوتیک دیگری روی نمی‌دهد و به‌علت اثر فیزیولوژیک مستقیم یک بیماری طبی عمومی نیست.
  توجه: اگر معیارها قبل از شروع اسکیزوفرنی دیده شوند، 'پیش‌مرضی' را اضافه کنید. مثلاً 'اختلال شخصیت پارانوئید (پیش‌مرضی)' .
  اپیدمیولوژی
ـ شیوع ۵/۲ - ۵/۰% است.
ـ بروز آن در خانواده‌های بستگان اسکیزوفرنی و اختلالات هذیانی افزایش یافته است.
ـ این اختلال در مردان شایع‌تر است.
ـ شیوع در میان مهاجران، اقلیت‌ها و افراد ناشنوا بیشتر است.
  سبب‌شناسی
ـ یک‌ جزء ژنتیک تعیین شده است.
ـ مشکلات ابتدائی غیراختصاصی خانوادگی معمولاً وجود دارد. سابقه سوءرفتار در کودکی شایع است.
  روان‌پویشی
ـ دفاع‌های کلاسیک شامل فرافکنی، انکار و دلیل‌تراشی هستند.
ـ شرم یک ویژگی برجسته است.
ـ سوپر ایگو به منبع قدرت فرافکنی می‌شود.
ـ مقولات حل‌نشده جدائی و اتونومی (خودمختاری) دخیل هستند.
  تشخیص افتراقی
ـ اختلال هذیانی: بیمار هذیان‌های ثابت دارد.
ـ اسکیزوفرنی پارانوئید: بیمار توهم و اختلال فرم فکر دارد.
ـ اختلالات شخصیت اسکیزوئید، مرزی و ضداجتماعی: بیمار در روابط فعال با دیگران وارد نمی‌شود، کمتر پایدار است و کمبودهای سوپرایگو دارد.
ـ سوءمصرف مواد (مثلاً محرک‌ها) ممکن است ایجاد ویژگی‌های پارانوئید بکند.
  سیر و پیش‌آگهی
این مسائل برحسب توانائی‌های فردی ایگو و شرایط زندگی تغییر می‌کنند. عوارض احتمالی عبارتند از اختلالات هذیانی، اسکیزوفرنی، افسردگی، اختلالات اضطرابی و اختلالات وابسته به مواد، بیماران به‌ندرت به دنبال درمان هستند.
  درمان
بیماران پارانوئید گرایش به پارانوئیدتر شدن دارند. متخصصین بهداشتی باید منتظر این مسئله باشند و همچنان حرفه‌ای، صادق و مؤدب باقی بمانند.
ـ به‌ندرت، آنتی‌پسیکوتیک‌ها با دوز کم (مثلاً ۵/۲ میلی‌گرم اُلانزاپین 'Olanzapine' در روز) ممکن است به‌کار رود. یک داروی ضداضطراب (مثلاً ۵/۰ میلی‌گرم کلونازپام هنگام نیاز) می‌تواند برای مقابله با اضطراب و آژیتاسیون تجویز شود.
ـ معمولاً، روان‌درمانی حمایتی با توجه به صداقت، ثبات و استحکام و پرهیز از شوخی به‌کار برده می‌شود. بخش‌های سالم ایگو باید حمایت شوند. توضیحات جایگزین را بدون مقابله و برخورد می‌توان ارائه کرد.


همچنین مشاهده کنید