سوءمصرف الکل

تشخیص، علایم، نشانه‌ها

وابستگی به الکل

به جدول معیارهای تشخیصی وابستگی به الکل و سایر مواد مراجعه کنید. تحمل پدیده‌ای است که در بیمار به‌وجود می‌آید و شخص به مقادیر فزایند‌ای از الکل برای رسیدن به تأثیر مطلوب نیاز دارد. ایجاد تحمل، به‌ویژه تحمل بارز معمولاً نشانه وابستگی است. تحمل خفیف نسبت به الکل رایج است؛ اما تحمل شدید، مانند مواردی‌که با مصرف باربیتورات‌ها و شبه‌افیون‌ها حاصل می‌شود، شایع نیست تحمل در افراد مختلف متفاوت است.

- معیارهای تشخیصی وابستگی به الکل و سایر مواد:

الگوی غیرتطابقی استفاده از مواد که منجر به اختلال یا ناراحتی قابل توجه بالینی شده باشد و با ۳ (یا بیش از ۳) مورد از موارد زیر و هر بار در طول یک دوره ۱۲ ماهه ظاهر شود.

   ۱. تحمل، که به‌صورت یکی از موارد زیر تعریف می‌شود.

      ـ نیاز به مقادیر بیشتری از ماده یا دارو برای رسیدن به حد مسمومیت یا تأثیر مطلوب

      ـ کاهش قابل توجه تأثیر ماده یا دارو با مصرف مداوم میزان یکسانی از آن

   ۲. ترک مصرف؛ که با یکی از شکل‌های زیر ظاهر می‌شود.

      ـ سندرم ویژه ترک مواد (به مجموعه معیارهای الف و ب برای ترک مواد خاص مراجعه       کنید).

      ـ برای رهائی یا اجتناب از نشانه‌های ترک، همان ماده (یا ماده‌ای کاملاً نزدیک به آن)       مصرف می‌شود.

   ۳. ماده موردنظر اغلب در مقادیر بیشتر و یا مدت طولانی‌تر از آنچه که از قبل قصد آن    وجود داشته است مصرف می‌شود.

   ۴. تمایل مداوم یا تلاش‌های ناموفق برای قطع یا کنترل مصرف ماده وجود دارد.

   ۵. مدت زمان زیادی در جهت فعالیت‌های لازم برای به‌دست آوردن ماده موردنظر (مانند    مراجعه به پزشکان متعدد یا طی مسافت‌های طولانی)، مصرف ماده موردنظر (مانند    تدخین زنجیره‌وار) یا رهائی از عوارض آن صرف می‌گردد.

   ۶. فعالیت‌های مهم اجتماعی، شغلی یا تفریحی به‌دلیل مصرف ماده، رها می‌شوند یا    کاهش می‌یابند.

   ۷. با وجود آگاهی از مشکلات مداوم یا عودکننده جسمانی و روانی که احتمالاً با    مصرف ماده موردنظر ایجاد شده یا تشدید می‌شوند. مصرف آن ادامه می‌یابد (مانند    مصرف کوکائین با وجود آگاهی از این موضوع که افسردگی ایجاد می‌کند یا نوشیدن    مداوم مشروب الکلی با وجود آگاهی از این موضوع که زخم معده با مصرف الکل بدتر    می‌شود).

مشخص کنید اگر:

   - همراه با وابستگی فیزیولوژیکی است: یعنی شواهد تحمل یا ترک مصرف (یکی از    معیارهای ۱ تا ۲۰ وجود دارند.

   - بدون وابستگی فیزیولوژیکی است: یعنی شواهد تحمل یا ترک مصرف (هیچ‌کدام از    معیارهای ۱ یا ۲) وجود ندارند.

نشانه‌های وابستگی در یک بیمار ممکن است تنها وقتی ظاهر شود که نسبت به ماده مصرفی تحمل پیدا کرده است مجبور به ترک مصرف شده باشد و نشانه‌های ترک مصرف ظاهر شوند. سیر بالینی وابستگی به الکل در جدول سیر بالینی وابستگی به الکل ارائه شده است.

	- سیر بالینی وابستگی به الکل:
	سن اولین نوبت مصرف			۱۵-۱۳
	سن اولین مسمومیت			۱۷-۱۵
	سن اولین مشکل			۲۲-۱۶
	سن شروع وابستگی			۴۰-۲۵
	سن مرگ			۶۰
	نوسان‌های دوره پرهیز، کنترل موقت، مشکلات مربوط به الکل
	بهبود خودبه‌خود در ۲۰%

سوءمصرف الکل

- معیارهای تشخیصی سوء‌مصرف الکل یا مواد:
	الف - الگوی غیرتطابقی مصرف مواد به ناراحتی یا اختلال قابل توجه بالینی منجر شده و با وقوع ۱ (یا بیش از ۱) مورد از موارد زیر طی یک دورهٔ ۱۲ ماهه مشخص می‌شود:
		۱. مصرف مکرر مواد که منجر به ناتوانی در ایفای وظایف اصلی در محل کار، مدرسه یا خانه می‌شود (مانند غیبت‌های مکرر، عملکرد ضعیف در کار، غیبت از مدرسه، تعلیق یا اخراج، بی‌توجهی به فرزندان و مسئولیت‌های خانوادگی به دلیل مصرف مواد).
		۲. مصرف مکرر مواد در موقعیت‌هائی که از لحاظ جسمانی خطرناک است (مانند رانندگی یا کار با ماشین‌آلات تحت‌تأثیر مواد)
		۳. مشکلات مکرر قانونی و حقوقی در ارتباط با مصرف مواد (مانند بازداشت شدن به دلیل بر هم زدن نظم عمومی؛ تحت تأثیر مواد)
		۴. مصرف مداوم با وجود داشتن مشکلات مکرر و مداوم اجتماعی یا میان ردی که به دلیل مصرف مواد ایجاد شده یا تشدید می‌شوند (مانند مشاجره با همسر در مورد پیامدهای مسمومیت، زد و خورد).
	ب ـ علایم هیچ‌گاه معیارهای وابستگی به مواد برای مادهٔ مصرفی را تکمیل نکرده‌اند.

ارزیابی

ارزیابی دقیق مصرف‌کنندگان الکل مستلزم تردید در قسمت‌هائی از ارزیابی می‌باشد. در کل، اکثر افراد در صورت پرسش از میزان مصرف، به آن مقداری که واقعاً مصرف می‌کند اشاره نمی‌کنند، و وقتی‌که ارزیابی‌کننده در حال به‌دست آوردن سابقه میزان مصرف می‌باشد؛ سؤالات باید طوری طراحی شوند که منجر به جواب‌های مثبت شوند. به‌عنوان مثال، پرسش، 'چه میزان الکل مصرف می‌کنید؟' را می‌توان به‌جای 'آیا الکل مصرف می‌کنید؟' قرار داد. سؤالات دیگری که سرنخ‌های بسیار مهمی را برای تشخیص و ارزیابی فراهم می‌کنند، عبارتند از: 'هر چند وقت یک بار بیمار صبح‌ها الکل مصرف می‌کند؟ هر چند وقت دچار فراموشی‌های مستی (blackout) می‌شود (فراموشی در حالت مسمومیت)؛ و هر چند وقت دوستان و بستگان به او تذکر داده‌اند که مقدار مصرف را کاهش بدهد؟'

همیشه به دنبال نشانه‌های ظریفی از سوءمصرف الکل باشید، و همیشه به دنبال این باشید که آیا بیمار از سایر مواد استفاده می‌کند، یا نه؟ یافته‌های جسمانی شامل، قرمزی کف دست، انقباض، دوپویترن (Dupuytren's contracture)، و تلانژکتازی می‌باشد. آیا بیمار سانحه‌پذیر (accident-prone) است؟ (صدمه به سر، شکستگی دنده، تصادف با موتورسیکلت). آیا غالباً بیمار با دیگران درگیری دارد؟ معمولاً به سر کار نمی‌رود؟ آیا مشکلات خانوادگی یا اجتماعی دارد؟

بررسی‌ آزمایشگاهی می‌توانند مفید باشند ممکن است بیمار به آنمی‌ماکروسیتیک ناشی از کمبود مواد غذائی مبتلا شده باشد. آنزیم‌های کبد و گاماگلوتامیل ترانسفراز (GGT) ممکن است افزایش پیدا کند. افزایش آنزیم‌های کبد به‌‌عنوان نشانه شروع مشروب‌خوری در فردی که ترک الکل را داشته است به‌کار می‌رود (جدول زیر).

جدول State makers برای افراط در مشروب‌خواری که در غربالگری الکلیسم مفید هستند

	آزمایش			طیف نتایج
	گاما گلوتامیل ترانسفرز			۳۰U/L<
	carbohydrate deficient transferin) CDT)			۲۰mg/L<
	میانگین حجم گلبولی (mean coposecular volume - MCV)			۹۱μm3<
	اسید اوریک			۶/۴mg/dL< برای مردان ۵/۰mg/dL< برای زنان
	aspartate aminotransferase) AST)			۴۵IU/L<
	alanine aminotranferase) ALT)			۴۵IU/L<
	تری‌گلیسرید			۱۶۰mg/dL<