جدول دسیبل تقریبی و مدت زمان خطرزائی صداهای معمولی

دستگاه شنوائی

دستگاه شنوائی شامل گوش، بخش‌هائی از مغز، و گذرگاه‌های عصبی ارتباطی است. ما عمدتاً دربارهٔ گوش به بحث خواهیم پرداخت، و البته منظور از گوش تنها زائده‌های کنار سر نیست، بلکه تمامی عضو شنوائی (hearing organ) است که بخش اعظم آن درون جمجمه جای دارد. (شکل مقطعی از گوش)

همانند چشم، گوش نیز شامل دو دستگاه است: ولی صوت را تشدید کرده به گیرنده‌ها منتقل می‌کند، و آنگاه دستگاه دوم دست به‌کار می‌شود و صوت را به تکانه‌های عصبی تبدیل می‌کند. دستگاه فرستنده (transmission system) شامل گوش بیرونی (external ear) و گوش میانی است. گوش بیرونی از قسمت خارجی گوش (لالهٔ گوش) (pinna) و مجرای شنوائی (auditory canal) تشکیل می‌شود، و گوش میانی شامل پردهٔ گوش (eardrum) و زنجیره‌ای از سه استخوان به‌نام‌های چکشی (malleus)، سندانی (incus)، و رکابی (stapes) است. دستگاه تبدیل نیرو (transduction system) در بخشی از گوش درونی که حلزون گوش (cochlea) نامیده می‌شود جای دارد و حلزون گوش، حاوی گیرنده‌های صوت است.

جدول دسیبل تقریبی و مدت زمان خطرزائی صداهای معمولی

	دسیبل			نمونه			مدت زمان تجربهٔ صوت که خطر نقص دائمی شنوائی در پی دارد.
	صفر			ضعیف‌ترین صدائی که برای انسان قابل شنیدن است.
	۳۰			کتابخانهٔ آرام، نجوای آهسته
	۴۰			محل کار آرام، اطاق نشیمن، اطاق خواب دور از ترافیک
	۵۰			ترافیک سبک در فاصلهٔ دور، صدای یخچال، نسیم ملایم
	۶۰			کولر با فاصله ۵/۶ متر، گفت و شنود، صدای چرخ خیاطی
	۷۰			ترافیک سنگین، ماشین‌های اداری پر سروصدا، رستوران پر سر و صدا (در صورت مداوم بودن)			سطح بحرانی شروع می‌شود
	۸۰			قطار شهری، ترافیک سنگین شهری، ساعت زنگدار با فاصله ۶۰ سانتی‌متر، سر و صدای کارخانه			بیش از ۸ ساعت
	۹۰			تردد کامیون‌ها، لوازم پر سروصدای منزل، ابزار کار پرسر و صدا، ماشین چمن‌زنی			کمتر از ۸ ساعت
	۱۰۰			ارهٔ برقی، اطاق دیگ بخار کارخانه، متهٔ بادی			۲ ساعت
	۱۲۰			کنار بلندگو در کنسرت موسیقی راک، صدای شن‌پاش، غرش رعد			خطر فوری
	۱۴۰			صدای شلیک گلوله یا صدای هواپیمای جت			خطر بار به‌هر شکل و میزان
	۱۸۰			سکوی پرتاب موشک			نقص شنوائی حتمی است

در این جدول شدت صداهای معمولی برحسب مقیاس دسیبل ارائه شده است. افزایش ۳ دسیبل مساوی است با دو برابر شدن نیرومندی صوت. سطح خطرزا بودن صوت برحسب شدت آن در فواصل معمول در محیط کار برآورد شده است. در ستون سمت چپ، مدت زمان قرار گرفتن در معرض صدا که خطر نقص دائمی شنوائی در پی دارد، ارائه شده است.

حال کمی بیشتر به جزئیات دستگاه فرستندهٔ صوت می‌پردازیم (شکل طرحی از گوش میانی و گوش درونی). گوش بیرونی به دریافت صوت یاری می‌رساند و صوت را از طریق مجرای شنوائی بر غشاء محکمی به‌نام پردهٔ گوش متمرکز می‌کند. پردهٔ گوش، بیرونی‌ترین بخش گوش میانی است، و توسط امواج صوتی که از راه مجرای شنوائی به آن می‌رسند، به ارتعاش درمی‌آید. وظیفهٔ گوش میانی آن است که ارتعاش‌های پردهٔ گوش را از طریق حفره‌ای پر از هوا منتقل کند و به غشاء دیگری به‌نام روزنهٔ بیضی (oval window) برساند که دروازهٔ ورود به گوش درونی (inner ear) و گیرنده‌ها محسوب می‌شود. گوش میانی عمل انتقال را به‌وسیلهٔ پلی مکانیکی که از سه استخوان چکشی، سندانی، و رکابی ساخته شده، انجام می‌دهد. ارتعاش پردهٔ گوش، استخوان اول را به‌حرکت درمی‌آورد و حرکت استخوان اول، استخوان دوم و حرکت آن نیز استخوان سوم را حرکت می‌دهد. حرکت استخوان سوم موجب ارتعاش روزنهٔ بیضی می‌شود. این تشکیلات مکانیکی نه تنها موج صوت را منتقل می‌کند بلکه آن را فوق‌العاده تشدید و تقویت نیز می‌کند.

اکنون به دستگاه تبدیل نیرو بپردازیم. حلزون گوش، لوله‌ای مارپیچ و استخوانی است، که مایع داخل آن توسط غشاهائی به چند بخش تقسیم شده است. یکی از این غشاها غشاء پایه (basilar membrane) است که گیرنده‌های شنوائی بر آن قرار دارند (شکل طرحی از گوش میانی و گوش درونی). این گیرنده‌ها یاخته‌های موئی (hair cells) نامیده می‌شوند، زیرا دارای بخش‌های موی مانندی هستند که تا داخل مایع حلزون گوش نیز می‌رسند. فشار بر روزنهٔ بیضی (رابط گوش میانی و گوش داخلی) منتهی به تغییر فشار در مایع حلزون گوش می‌شود که این نیز به‌نوبهٔ خود موجب ارتعاش غشاء پایه می‌گردد و درنتیجه، یاخته‌های موئی خم می‌شوند و تکانهٔ الکتریکی ایجاد می‌شود. از طریق این فرآیند پیچیده، موج صوت تبدیل به تکانهٔ الکتریکی می‌شود. یاخته‌های عصبی‌ای که با یاخته‌های موئی ارتباط سیناپسی دارند دارای آکسون‌های طویلی هستند که بخشی از عصب شنوائی را تشکیل می‌دهند. بیشتر این نورون‌های شنوائی تنها با یک یاختهٔ موئی ارتباط دارند. در عصب شنوائی در حدود ۳۱۰۰۰ یاختهٔ شنوائی وجود دارد و این بسیار کمتر از یک میلیون نورونی است که در عصب بینائی هست (یوست - Yost و نیلسون - Nielson در ۱۹۸۵). از هریک از گوش‌ها عصب شنوائی به‌هر دو سمت مغز می‌رود و پیش از رسیدن به بخش شنوائی قشر مخ با چندین هستهٔ عصبی سیناپس تشکیل می‌دهد.