احتقان

ـ چه وقت به پزشک مراجعه کنیم:

۱. سرفه یا خس‌خس سینه، خلط رنگی و تب و لرز همراه با احتقان وجود دارد.

۲. درد قفسه سینه، نامنظمی ضربان قلب، ورم قوزک پا، یا سابقهٔ بیماری قلبی وجود دارد.

۳. تنگی نفس یا اشکال در تنفس وجود دارد.

ـ احتقان نشانهٔ چیست:

شش‌ها پر از مایع هستند و راه‌های تنفسی گرفته‌اند و هر تنفس تلاشی سخت برای رفع این گرفتگی است. احتقان در افراد مختلف متفاوت است. بعضی آن را به احساس فشار در ریه‌ها می‌گویند، انگار نوار پهن محکمی به دور قفسهٔ سینه کشیده‌اند. تنفس این افراد مشکل است یا حتی دچار تنگی نفس هستند. اگر شما نیز احتقان را چنین می‌دانید، احتمالاً دچار آسم هستید. در این صورت، سرفه‌های خشک می‌کنید و صدای خس‌خس نایژه‌های منقبض و متورم را در هنگام دم و بازدهم می‌شنوید.

این احتقان و احساس فشار نشانهٔ ناراحتی قلبی نیز می‌تواند باشد. چون قلب نمی‌تواند کار تلمبه کردن خون را درست انجام دهد، مایع در شش‌ها جمع می‌شود. همراه با این علائم، تورم قوزک، تنگی نفس، از خواب پریدن شبانه در اثر سختی تنفس، درد قفسهٔ سینه با سرفه خلط از ریهٔ خود خارج می‌کنند.

اگر در مجرای نای خود احساس سوزش می‌کنید، احتمالاً دچار نوعی تحریک یا عفونت دستگاه تنفسی شده‌اید. چیزی راه تنفس شما را تحریک به ترشح مایع مخاطی کرده است. ممکن است وجود مادهٔ تحریک‌کننده‌ای در هوا، مثل آلودگی، گرد و خاک، گردهٔ گل، یا دود و مواد شیمیائی علت احتقان باشد. در این‌صورت، احتقان با از بین رفتن عامل تحریک رفع می‌شود؛ ولی گاهی برطرف شدن آن شش تا هشت ساعت طول می‌کشد.

اگر احتقان در اثر عفونت باشد، خلط دفع شده در هنگام سرفه به رنگ زرد، سبز، یا قهوه‌ای است. تب یا لرز هم عارض می‌شود و احساس ناخوشی می‌کنید. این عفونت ممکن است از یک سرما‌خوردگی خفیف تا برنشیت و سینه پهلوی شدید باشد. برنشیت نهفتهٔ مزمن یا آمفیزم هم ممکن است با یک عامل تحریک شعله‌ور شود.

ـ درمان احتقان:

باید احتقان را تا از بین رفتن علت آن تحمل کنید. اما این نکات را نیز به کار بندید. مایعات بنوشید. آب و آب میوهٔ زیاد بنوشید تا مایع مخاطی ترشح شده در ریه‌ها را رقیق‌تر کنید. بخار استنشاق کنید. در حمام بنشینید و آب داغ را باز کنید تا بخار فضا را پر کند. این کار تسکینی برای احتقان ناشی از عفونت است. هوای داغ و مرطوب برای خیلی‌ها خوب است، اما در برخی افراد احتقان با بخار بدتر می‌شود. باید آن را امتحان کنید.

چای بنوشید. نوشیدن چیزهای گرم به نرم‌کردن ترشحات کمک می‌کند. مثلاً چای با کمی عسل و لیمو ترش مفید است. این کار گلوی تحریک‌شده را نیز آرام می‌کند. به‌علاوه، کافئین موجود در چای و قهوه به باز شدن راه‌های تنفسی کمک می‌کند. شربت سینه بخورید. شربت سینه‌های دارای گایفنزین خارج شدن مایع مخاطی جمع شده در ریه‌ها و سرفه‌کردن را آسان می‌کند.

ضدسرفه نخورید. اگر احساس می‌کنید ریه‌هایتان پر شده است و به زور نفس می‌کشید، داروی ضدسرفه را کنار بگذارید. شما باید سرفه کنید تا مقداری از مواد داخل ریه تخلیه شود. نای را گشاد کنید. اگر پزشک احتقان شما را ناشی از آسم تشخیص داد، افشانه یا قرص‌هائی برای گشادکردن نای و تنفس راحت‌تر تجویز می‌کند.

ادای دکترها را در نیاورید. یکی از موارد بسیار بد خوددرمانی استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های مانده از درمان عفونت قبلی است. این آنتی‌بیوتیک‌ها عامل عفونی را نسبت به خود مقاوم کرده‌‌اند. آخرین باری که دارو را خورده‌اید، باکتری آن را جزئی از محیط تشخیص داده و حالتی دفاعی در برابر آن گرفته است. حالا باید با آنتی‌بیوتیکی که باکتری منتظر آن نیست به جنگ آن بروید. این آنتی‌بیوتیک را فقط باید پزشک تجویز کند. دورە درمانی تجویز شده را حتماً تا آخر رعایت کنید که معمولاً هفت تا ده روز است. اگر زودتر درمان را متوقف کنید، حتی اگر احساس کنید خوب شده‌اید، باکتری‌ها را ریشه‌کن نکرده و آنها را نسبت به این آنتی‌بیوتیک نیز مقاوم می‌کنید. (رجوع کنید به: سرفه؛ خس‌خس سینه).