گرفتگی ماهیچه

ـ چه وقت به پزشک مراجعه کنیم:

۱. درد و خشک‌شدن ماهیچه ظرف سه روز خوب نمی‌شود.

۲. اگر گرفتگی پشت یا گردن همراه با گزگز، کرختی، یا ضعف است، فوراً نزد پزشک بروید.

ـ گرفتگی ماهیچه نشانهٔ چیست:

دولا می‌شوید که چیزی بردارید، گوشی تلفن را با چانه‌تان نگاه داشته‌اید، یا چیزی را بالای سرتان گرفته‌اید که ناگهان، دچار گرفتگی و حرکت دردناک ماهیچه‌ می‌شوید. وقتی ماهیچه‌ای می‌گیرد، تمام تارهای آن با هم منقبض می‌شوند. این حالت بیشتر وقتی که حرکتی ناگهانی می‌کنید یا ماهیچه‌ را بیش از حد می‌کشید روی می‌دهد.

مثلاً خم‌شدن سریع به ‌هنگام نشستن ماهیچه‌های پشت را کشیده و آن را می‌آزارد. در پاسخ به آن، تارهای ماهیچه‌ای اطراف فوراً سفت می‌شوند و نوعی تخته‌بند محافظتی برای جلوگیری از آسیب بیشتر تشکیل می‌دهند. این واکنش ناراحتی را تشدید می‌کند، انقباض تارهای ماهیچه‌ای جریان خون را کنده کره و ناحیهٔ آزرده را بیشتر تحریک و دردناک می‌کند که باز انقباض بیشتر تارها را به‌دنبال دارد. حالا گرفتار حالتی شده‌اید که ماهیچه‌ها نمی‌‌توانند شل شوند.

برخلاف چنگ‌شدن معمولی، که آن هم انقباض ناگهانی است، گرفتگی ماهیچه معمولاً با حرکت برطرف نمی‌شود. اگر پشتتان بگیرد، نمی‌‌توانید حرکت کنید. هدف‌های عمدهٔ گرفتگی ماهیچه‌های گردن و پشت هستند. ماهیچه‌های این نواحی به کشیدە‌شدن بسیار حساسند. مثلاً وزیدن نسیم خنکی به ماهیچه‌های گردن بعد از تنیس یا کار زیاد با کامپیوتر، آنها را وادار به مقابله به‌‌صورت گرفتگی می‌کند. حالا دیگر نمی‌توانید سر را برای دیدن اطرافتان حرکت دهید.

گرفتگی ناگهانی پشت یا گردن همراه با کرفتکی، گزگز یا ضعف ماهیچه‌ها ممکن است نشانهٔ آسیب‌دیدن عصب یا صفحهٔ بین مهره‌ای (دیسک) باشد.

ـ درمان گرفتگی ماهیچه:

دراز بکشید. دراز کشیدن ماهیچه‌ها را رفع می‌کند. اگر پشتتان گرفته است، زانوان را به چانه نزدیک کرده و چند دقیقه در این حالت نگاه دارید تا درد رفع شود. این کار به شل شدن برخی تارهای ماهیچه‌ای منقبض شده کمک می‌کند. (برای روش‌های دیگر رفع درد به بخش کمر درد، درد وسط پشت و درد بالای پشت، مراجعه کنید.) ماساژ یخ دهید. مالیدن یک قطعه یخ بر روی ناحیهٔ آزرده به‌صورت دورانی آن را ظرف پنج دقیقه بی‌حس می‌کند. در آغاز، یخ رگ‌های خونی را تنگ‌تر می‌کند، ولی بعد، آنها را فراموش نکنید که یخ را مرتب حرکت دهید، چون ثابت نگاه‌داشتن آن ممکن است به انجماد و آسیب‌دیدگی بیشتر ناحیهٔ آزرده منتهی شود. ماساژ یخ را هر یک ساعت یک‌بار تکرار کنید.

مسکن بخورید. آسپیرین با هر داروی ضدالتهابی غیر استروئیدی مثل ایبوپروفن مسکن‌های بدون نسخهٔ بسیار مؤثری هستند. استامینوفن کمتر تأثیر دارد، چون خاصیت ضدالتهابی ندارد. به‌آرامی حرکت کنید. بعد از ماساژ یخ، حرکت آرام و آهسته به برقراری جریان طبیعی خون و بازگشت تارهای ماهیچه‌ای به حالت طبیعی خود کمک می‌کند. اما آنها را زیاد نکشید، چون کشیدگی ماهیچه باعث بدتر شدن گرفتگی می‌شود.

مثلاً بعد از اینکه شانه را با یخ ماساژ دادید، آن را فقط در محدودهٔ حرکات عادی خود بچرخانید. این کار را با بالا بردن شانه تا نزدیک گوش، چرخاندن آن به جلو و عقب، و حرکت مورب دست‌ها در جلو سینه انجام دهید. این ورزش به تارهای ماهیچه‌ای می‌آموزد که در چه حرکاتی نباید دچار گرفتگی شوند. (برای روش‌های دیگر به بخش درد شانه مراجعه کنید.)

آن را گرم کنید. اگر بعد از سه روز، هنوز گرفتگی برطرف نشده است، ناحیهٔ گرفته را گرم کنید. وقتی درد و تورم حاد فروکش کند، گرما جریان خون به محل آزردگی را تحریک می‌کند. حوله‌ای گرم و مرطوب را دور ماهیچهٔ گرفتار پیچیده و روی آن را با پوششی نایلونی و حوله‌ای خشک بپوشانید تا گرما هدر نرود. پنج‌بار در روز و هر بار تا ۲۰ دقیقه این کار را تکرار کنید.

گره‌های ماهیچه‌ای را باز کنید. وقتی درد و تورم فروکش کرد، ممکن است نقاطی از ماهیچه هنوز گرفته باشد. انگشت شستتان را روی آنها بفشارید. این کار به جابه‌جائی مایع، شل شدن ماهیچه، و باز شدن تارها کمک می‌کند. اگر باز هم این گرفتگی‌ها از بین نروند به پزشک متخصص دردهای استخوانی و ماهیچه‌ای مراجعه کنید. (رجوع کنید به: چنگ‌شدن ماهیچه؛ درد ماهیچه).