درد معده

ـ چه وقت به پزشک مراجعه کنیم:

۱. درد شکم ناگهانی و شدید است.

۲. درد بیش از چهار روز طول کشیده است.

۳. خونریزی مقعد یا کاهش وزن وجود دارد.

۴. اسهال و درد شکم به‌طور مکرر روی می‌دهد.

ـ درد معده نشانهٔ چیست:

اگر خوردن یک غذای تند معده‌تان را به‌درد آورده است، تعجب نکنید. چیز مهمی نیست، احتمالاً دچار دل به‌هم خوردگی معده شده‌اید و حداکثر بعد از چند روز حالتان خوب می‌شود. اما اگر با خوردن غذای معمولی برنج و غلات و مراقبت از معده هنوز هم ناراحتید و درد معده دارید، احتمالاً دچار زخم گوارشی شده‌اند. این زخم‌ها که درون لولهٔ گوارشند، به هر شکل و اندازه و در هر جا ممکن است پدیدار شوند. در واقع، دردی که با خوردن غذا کمی آرام بگیرد ممکن است علامت زخم معده یا دوازدهه باشد. برخلاف درد دل به‌‌هم خوردگی معده، درد زخم گوارش باز می‌گردد.

گرچه هنوز علت دقیق زخم گوارشی نامعلوم است (تحقیقات اخیر باکتری‌هائی را که نام هلیکوباکترپیلوری دارند مسئول ایجاد این زخم‌ها می‌داند)، اما مشخص است که خوردن چیزهائی مثل آسپیرین و قهوه زخم را بدتر می‌کند. برخی داروها، مثل آسپیرین، توانائی معده را برای التیام خود مانع می‌شود.

اما گاهی زخمی در کار نیست و درد معده دارید. در این حالت ممکن است دچار سوء هاضمه شده باشید، یعنی پوشش درونی معده هر غذائی را تحمل نمی‌کند که شایع‌ترین اینها غذاهای پر ادویه است. نشانگان قولون تحریک‌پذیر هم دستگاه گوارش را به تنگ می‌آورد. در اینجا روده در به جلو راندن غذا دچار اشکال شده است. علامت مشخصهٔ نشانگان قولون تحریک‌پذیر درد شکم همراه با اسهال یا یبوست و نفخ است. درد با اجابت مزاج تسکین می‌یابد، ولی باز هم بر می‌گردد.

مسمومیت غذائی هم درد معده می‌آورد. ممکن است ساندویچ کهنه‌ای را نادانسته خورده باشید، ولی رودهٔ شما کهنگی آن را تشخیص می‌دهد. نفخ ناشی از بلع هوا در هنگام جویدن یا تولید گاز متان در هنگام هضم غلات هم ممکن است در لولهٔ گوارش گیر کرده و تا خارج شدن آن ایجاد درد کند.

متأسفانه، تعداد بیماری‌های گوارشی که می‌توانند ایجاد درد ناگهانی شکم بکنند زیاد است. از جملهٔ اینها التهاب زخمی قولون، بیماری کرون، بیماری کیسهٔ صفرا، التهاب آپاندیس، التهاب دیورتیکولی، و التهاب لوزالمعده است.

ـ درمان درد معده:

برای تشخیص علت هر درد شدید و تند شکم نزد پزشک بروید. چون علت این دردها معمولاً نیاز به درمان هرچه سریع‌تر طبی دارند. اما برای رفع درد و ناراحتی جزئی شکم کارهائی می‌توانید بکنید. چای بخورید. اسید تانیک موجود در یک فنجان چای دم‌کرده ظاهراً به دفع برخی باکتری‌ها و مواد شیمیائی عامل درد معده کمک می‌کند، مخصوصاً اگر اسهال هم داشته باشید. ظرف یک ساعت پس از خوردن چای درد باید تسکین یابد. ضد اسید بخورید. تمام داروهای ضد اسید ماده‌ای دارند که زیادی اسید معده را خنثی می‌کنند. (به بخش سوزش دل، مراجعه کنید).

ـ درمان درد زخم گوارشی:

گرچه علت دقیق زخم گوارشی معلوم نیست، ولی راه‌های درمانی خوبی برای آن دارند. دارو بخورید. انواعی از داروها وجود دارند که با تأثیر بر گیرنده‌های H۲ توان معده را برای تولید یا ترشح اسید مهار می‌کنند. تحقیقات نشان داده است که در ۹۵ تا ۹۸ درصد موارد استفاده از این داروهای قوی زخم التیام یافته است. بیشتر پزشکان معتقدند که این دارو باید جزء اصلی درمان باشد. سایمتیدین بخورید. داروهائی مثل سایمتیدین و رانیتیدین تولید اسید معده را که باعث زخم می‌شود متوقف می‌کنند.

آنتی‌بیوتیک بخورید. اگر درد مقاوم شکم و اسهال دارید، احتمالاً برای از بین بردن باکتری‌های جای گرفته در معده باید آنتی‌بیوتیک بخورید. شیر بخورید. خوردن یک لیوان شیر بدون چربی در حملهٔ درد زخم معده تسکین سریع آن را به‌دنبال دارد. شیر مانند یک ضداسید عمل می‌کندو با خنثی کردن اسید درد را هم از بین می‌برند. اما مواظب باشید: برخی از کسانی که برای تسکین درد معده شیر خورده‌اند، بعد از مدت کوتاهی دچار درد شدیدتر گشته‌اند.

غذای محرک نخورید. پزشکان مدت‌ها قبل متوجه شده‌اند که غذاهای پرادویه ایجاد زخم گوارش نمی‌کند، ولی درد زخم را شدت می‌بخشد. بافت زخم بسیار حساس‌تر است و وقتی غذای تند یا اسیدی خورده شود، درد ایجاد می‌شود. پس، از خوردن غذاهای محرک زخم خودداری کنید. قهوه نخورید. دلیلی وجود ندارد که نشان دهد خوردن قهوه زخم معده می‌آورد، ولی کافئین قهوه زخم را تحریک می‌کند. به‌هر حال، هیچ‌وقت بیش از دو یا سه فنجان قهوه در روز نخورید.

زیاد آسپیرین نخورید. تحقیقات نشان داده است که مصرف زیاد آسپیرین پوشش معده را آسیب رسانده و باعث خونریزی آن می‌شود. اگر برای رفع سرماخوردگی یا سردرد دو سه روز آسپیرین می‌خورید، اشکالی ندارد، ولی اگر بیش از سه ماه خورده‌اید، ممکن است دچار گرفتاری شوید. در این مورد، پزشک می‌تواند داروی دیگری جایگزین آن کند. سیگار نکشید. نیکوتین سیگار پوشش معده را آسیب رسانده و زخم آن را تشدید می‌کند.

ـ درمان درد نشانگان قولون تحریک‌پذیر:

متأسفانه هنوز علت نشانگان قولون تحریک‌پذیر کاملاً معلوم نیست، ولی خوشبختانه با تشخیص آن می‌توان تمام ناراحتی‌ها را از بین برد. وحشت نکنید. چون اغلب تشخیص علت نشانگان قولون تحریک‌پذیر سخت است، در برابر معاینه و آزمایش صبور باشید. وقتی تمام آزمایش‌ها منفی باشند و کسی نتواند علت را به شما بگوید، نگران شدن چیزی عادی است. فیبر بخورید. سبزیجات و غلات سبوس نگرفته نه تنها حاوی مواد مغذی هستند، بلکه از یبوست هم جلوگیری کرده و قولون تحریک‌پذیر را آرام می‌کنند.

چربی نخورید. غذاهایچرب تحریک‌پذیری قولون را بیشتر می‌کنند. غذاهای محرک نخورید. غذاهای پر ادویه هم در تحریک‌پذیری قولون شرکت دارند. غذاها را امتحان کنید. گرچه همهٔ پزشکان معتقد نیستند، ولی برخی می‌گویند که نشانگان قولون تحریک‌پذیر ممکن است ناشی از حساسیت به برخی غذاها باشد. شما می‌توانید با حذف یک‌به‌یک موادی که می‌خورید درستی یا نادرستی آن را نیز امتحان کنید. شیر، تخم مرغ، گندم، ذرت، سویا، بادام زمینی، مرکبات، نوشابه‌های گازدار، و شکلات از شایع‌ترین مواد ایجاد کننده، واکنش‌های حساسیتی روده هستند. هر بار گروهی از مواد را برنامهٔ غذائی خود حذف کرده و ببینید آیا درد تسکین می‌یابد یا نه. اگر علائم ناراحتی از بین برود، معلوم می‌شود که به آن ماده حساسیت دارید.

دارو بخورید. اگر از ناراحتی‌های نشانگان قولون تحریک‌پذیر در رنج هستید، پزشک ممکن است برایتان داروهای ضدگرفتگی روده تجویز کند که ماهیچه‌های روده را شل می‌کنند. این داروها را فقط در دوره‌های شدید با درد باید مصرف کرد.