رژیم غذائی در بیماری‌های کیسه صفرا

کار کیسه صفرا در انسان انباشتن و تغلیظ صفرا است تا به هضم چربی کمک نماید. وقتی که چربی وارد اثنی عشر می‌شود باعث تحریک و ترشح هورمون Cholecystokinin توسط مخاط روده می‌شود. هورمون مذکور از راه خون وارد کیسه صفرا شده و باعث انقباض آن می‌شود که در نتیجه صفرای غلیظ شده وارد مجرای کلدوک و بعد به روده کوچک وارد می‌شود که وجود آن برای امولسیفیکساسیون (‌ذره – ذره شدن) (‌Emulsification‌) چربی‌های مورد نیاز است. قطع شدن جریان صفرا که بیماری‌های کیسه صفرا به‌وجود می‌آید می‌تواند باعث اختلال هضم چربی‌ها ‌شود‌.

در حدود 5 تا 10 درصد از افراد بالغ دچار بیماری‌های کیسه صفرا می‌شوند التهاب و عفونت کیسه صفرا را کولسیستیت (‌Cholecystitis‌) و به‌وجود آمدن سنگ کیسه صفرا کوله لیتیاز (‌Cholelithiasis‌) می‌نامند تشکیل سنگ کیسه صفرا وقتی رخ می‌دهد که کلسترول‌، رنگ‌دانه‌های صفراوی‌، املاح صفراوی، کلسیم و مواد دیگر در کیسه صفرا رسوب می‌کنند. علت اصلی تشکیل سنگ کیسه صفرا نامعلوم است. رکود‌، عفونت و اختلال متابولیک و یا تغییرات شیمیائی به‌نظر می‌رسد نقش داشته باشند. نشانه‌ها و علائم بالینی (‌Symptoms‌) در بیماری‌های کیسه صفرا‌: درصد بالائی از ناراحتی‌های کیسه صفرا بدون علامت و (‌Silent‌) خاموش هستند.

در زمانی که عفونت و یا مسدود شدن کیسه صفرا توسط سنگ در مجرای (‌Cystic‌) (دردهای کولیکی شدید در صورت انقباض کیسه صفرا پیش می‌آید. هضم و جذب غذاهای چرب باعث ناراحت شدن Discomfort‌) بیمار و اختلال در هضم و جذب Imgaired Digestion چربی‌ها به‌علت مختل شدن ترشح صفروی به‌وجود می‌آید. در بعضی از بیماران به دلایل نامعلوم تحملشان نسبت به بعضی از سبزیجات (Legumes) خربزه و میوه‌هائی مانند توت ( Berries‌) کم می‌شود.

در کلیه سیستیت‌های حاد – شکم درد – نفخ شکم، حالت تهوع، استفراغ و تب نیز می‌تواند از علائم باشد. برای رژیم غذائی بیماران کیسه صفرا اصل این است که ناراحتی بیمار را با دادن غذاهای کم چرب به حداقل برسانیم. از لحاظ کالری اکثر بیماران کیسه صفراوی وزن بالاتر از طبیعی داشته و رژیم کم کالری توصیه می‌شود. ‌Serles et al در سال 1970 ثابت کردند بیمارانی که کالری بالا از هر نوع غذا بگیرند باعث زیاد شدن ترشح کلسترول در صفرا و تشکیل بیشتر سنگ صفراوی می‌شوند. با کم کردن غذاهای کم‌چرب و Carbohydrates ‌می‌توان بیماران را تا اندازه‌ای راحت نگه داشت.

رژیم غذاهای کم چربی برای بیماران کیسه صفراوی

ـ غذاهائی که می توان از آن استفاده کرد، عبارتند از:

شیر کم چربی، قهوه و چای و آب میوه و نان، Cereals ، Cornflakes (‌برشتوک‌) پنیر کم چرب، تخم مرغ هفته‌ای سه عدد چربی‌های گیاهی و انواع میوه‌جاتی که بیمار بتواند آنها را تحمل کند. گوشت‌ها اعم از گوسفند و گوساله و مرغ و یا ماهی‌ها سرخ شده نباشد و به‌صورت آب پز یا کباب و یا بریان شده می‌توان مورد استفاده قرار داد. سوپ‌های صاف شده و ادویه‌جات از قبیل نمک، فلفل، ادویه به حد اعتدال شیرینی جات همه رقم از قبیل مربا، ژله، مارمالات و شکر آزاد است. سبزیجات از قبیل هویج، سیب زمینی، کلم و غیره همه نوع در صورت تحمل موقعی که بدون اضافه کردن کره و یا خامه آب پز شده باشند. میوه‌جات همه نوع در صورت تحمل بیمار می‌تواند مصرف شود.

ـ ‌غذاهائی که می‌باید پرهیز شود:

شیر چرب، بستنی که از شیر پر چربی درست شده باشد، کیک‌ها و شیرینی‌هائی که خامه و چربی داشته باشند. تخم مرغ نیمرو و چربی‌های حیوانی و چربی‌هائی مانند خامه و سس سالاد. از گوشت‌هائی که به‌صورت کنسرو شده پرچربی و یا گوشت‌های چرب، سوسیس، کالباس می‌باید پرهیز شود. سوپ‌هائی که با خامه و شیر چرب درست شده‌اند، شیرینی‌هائی از قبیل شکلات‌ها و غیره همچنین در صورتی که بیماران نتوانند ادویه‌جات را تحمل نمایند بهتر است پرهیز گردد از میوه جات آووکادو(‌Avocado‌) ، سیب کال و میوه‌های توتی (Berries ) را ممکن است بیماران تحمل ننمایند به‌طور کلی باید از غذاهای سرخ شده: آجیل، زیتون، شورها (‌از قبیل خیار شور) ذرت بوداده و چاشنی‌ها (‌Relishes ) پرهیز به‌عمل آورد.

بعد از عمل جراحی کیسه صفرا و بیرون آوردن کیسه صفرا بیماران پس از مدت کوتاهی که از غذاهای کم‌چربی استفاده نمودند می‌توانند رژیم غذائی خود را تغییر داده و هر نوع غذائی را آزادانه مصرف نمایند. ناگفته نماند که ممکن است به بعضی‌ها غذاهائی از قبیل شیر، سوسیس، کالباس و غیره حساسیت داشته و هضم این غذاهای برایشان مشکل باشد در این صورت بهتر است از خوردن غذاهائی را که نمی‌توانند تحمل نمایند پرهیز نمایند.