نقش تغذیه در بیماری‌های عفونی (۲)

نقش تغذیه در بیماری‌های عفونی

جای تأسف است که بگویم نه تنها عامه مردم دچار سوء برداشتهائی در مورد بیماری‌های تب‌دار می‌باشند که خیلی از پزشکان و پرستاران هم تحت تأثیر بد آموزی‌های سنتی ما قرار دارند. یعنی می‌شود یک چیز کلی را در مورد بیماران تب‌دار مطرح کرد. آن، اینکه بیمار تب‌دار به‌علت سوزاندن بیشتر انرژی نیاز بیشتری به تأمین انرژی دارد.

بیماری که تب دارد ممکن است به‌علت دردهای گلو و دستگاه گوارش نتواند تغذیه مناسب داشته باشد و یا ممکن است به علت اختلال در هوشیاری بیمار ما نتوانیم از راه دهان تغذیه مناسبی داشته باشیم.متاسفأنه یکی از نکاتی که همیشه فراموش می‌شود در درجه اول تغذیه این بیماران است. در حالی که از همان آب و الکترولیت که شروع می‌کنیم، باید فکر کنیم بیمار چقدر کالری احتیاج دارد و این کالری را محاسبه و تأمین کنیم. و بعد به ازاء هر درجه تب حساب کنیم چقدر کالری و آب نیاز دارد.

آنچه در عامه مردم مطرح است و بایستی بدانند این است تفکرات غلط و نادرست گذشته درباره بیماری‌های تب دار به خصوص در حصبه را یاد آوری کنیم. این طور رایج است که به بیمار حصبه‌ای نان نباید داد. در حالی که اگر می‌خواهیم بیمار بر بیماری غلبه کند باید او را تقویت کنیم که گار این کار را بکنیم حتی اگر دارو ندهیم بیمار بعد از یکی دو هفته خوب خواهد شد. پس می‌توان گفت که چیزی که بیمار حصبه‌ای را از بین می‌برد سوء تغذیه است یعنی محروم کردن او از خوردن گوشت، نان و میوه که ممنوع کردن آن اصلا کار درستی نیست. بلکه باید هر چه اشتهای بیمار طلب می‌کند در اختیارش بگذاریم. در سرماخوردگی ها هم یک چیز غیر عملی رایج است و متأسفانه اگر ما پزشکان بگویند هر چه بیمار دوست دارد بخورد و خدائی نخواسته اتفاقی بیفتد می‌گویند طبیب مسئول است.

البته ما می‌دانیم بعضی از مواد غذائی و میوه‌های مثل خربزه و انگور محرک هستند و اگر بیماری حساسیت نشان بدهد و احیاناً گلویش ناراحت بشود بهتر است نخورد. ولی به‌طور عام و از نظر علمی محدودیتی نداریم بیماری که سرماخورده باید سبزی بخورد. مواد پروتئینی بخورد و مواد غذائی و هیدروکربن هم مصرف کند‌. مگر اینکه بیماری خاصی مثل دیابت و یا اوره داشته باشد که توصیه می‌کنیم مواد قندی و مواد گوشتی کمتر مصرف کند. یا در کودکان یا حتی بزرگسالان وقتی دچار اسهال می‌شوند شایسته است شیر مصرف نکنند. البته شیر مادر در کودکان در زمان اسهال هم بلامانع است.

در رابطه با بیماران مزمن عفونی، مثلا مسلولین و بیمارانی که دچار بیماری مزمن هستند و عفونت یک عارضه ثانویه در آنها است. مثلاً بیماران سرطانی یا بیمارانی که فلج هستند. کاهش قدرت عضلانی و لاغری آنها قبل از آن که مربوط به بیماری آنها باشد. مربوط به سوء تغذیه است. یعنی باید در هر شرایط غذای کافی به آنها برسانیم.

درمان سوء تغذیه به‌عنوان بیماری‌های عفونی

در بیماری‌های عفونی دستگاه‌های مختلف بدن انسان و یا در نتیجه توکسین (سم) تولید شده توسط میکروب در بدن و تأثیر آن بر سیستم مغز و اعصاب و مرکز اشتها بیمار دچار کم‌اشتهائی و در نتیجه سوء تغذیه می‌شود و یا عضو مبتلا به ویژه اگر دستگاه گوارش باشد منجر به سوء تغذیه می‌شود به‌علاوه در بیماری‌های تب دار به‌علت مصرف بیش از حد کالری، ضعف و لاغری ایجاد می‌شود. برای درمان اینها هر چه هست وظیفه ما جبران انرژی تحلیل رفته و یا جبران کاهش وزن است. به همین منظور برای همه بیماران تغذیه را اصل قرار می‌دهیم خیلی از مردم فکر می‌کنند عامل بروز لاغری مصرف انواع آنتی بیوتیک‌ها است که کاملاً نادرست است. آنتی بیوتیک برای درمان بیماری است. اگر فرضاً برای ذات‌الریه آتنی بیوتیک مصرف نشود احتمالا به مرگ او می‌انجامد. واقعیت این است که هر بیماری عفونی کاهش وزن می‌دهد کاهش وزن باعث نقصان فعالیت سیستم دفاعی بیمار می‌شود و یکی از علل شایع مرگ بیماران بروز عفونت‌های ثانویه‌ای است که در زمینه سوء تغذیه و کاهش مقاومت ایجاد می‌شود.

مثلاً در درمان کزاز گاهی شاید بیمار ار ده روز زیر دستگاه تنفی مصنوعی بگذاریم تا فلج او از بین می‌رود. و هوشیار می‌شود به‌علت زیر دستگاه بودن عفونت‌های ریوی می‌کند که آن را هم درمان می‌کنیم در نتیجه بیمار حدود دو ماه در این شرایط زندگی می‌کند و در این مدت قوایش تحلیل رفته و غذای مناسب به او نرسیده اگر عفونت کند به‌علت سوء تغذیه شدید است و ممکن است نتوانیم کاری کنیم.

در بیماری‌های مزمن تغذیه کلید درمان است و با ید به این شاه کلید توجه داشته باشیم و پروتئین رأس همه غذاها است و بعد ویتامین کافی، املاح کافی، هیدروکربن کافی، برای اینکه بیمار مبتلا به بیماری مزمن را زودتر حرکت دهیم باید از نظر غذائی کمک کنیم و شاید لازم باشد به‌جای سه وعده غذا هر سه ساعت یک‌بار غذا بدهیم.

وقتی صحبت از نقص دفاعی شدید می‌کنیم. بیشتر عفونت پذیری مورد نظرمان است. ممکن است در حال عادی غذائی سمی کنسرو (نیمه کنسرو) را بخوریم و دچار بیماری عفونی نشویم ولی در شرایطی که دچار نقص دفاعی شدیدی باشیم اگر از همین غذا بخوریم ممکن است دچار بیماری شویم. در بیماران با نقص دفاعی شدید به‌خصوص آنها که گلبول‌های سفیدشان زیر 1000 یا کمتر از آن است تأکید می‌کنیم از غذای خام استفاده نکنند و میوه‌جات را با آنکه ویتامین دارند به دلیل آنکه پخته نیستند و می‌توانند میکروب را انتقال بدهند توصیه می‌کنیم به‌صورت کمپوت مصرف کنند. و در دورانی که گلبول‌های سفید زیر 1000 است از مصرف خشکبار خودداری کنند. مصرف آب آشامیدنی هم در این موارد مهم است. البته به محض آنکه گلبول‌های آنها به بالای 2000 و 3000 رسید می‌توانند از مواد خام هم به‌طور طبیعی استفاه کنند.

بالانس مثبت انرژی، یعنی پرخوری که الآن یک بیماری شایع در جوامع بشری به خصوص در جوامع مرفه تمام کشورهای جهان است. متأسفانه چیزی که امروز به آن توجه نمی‌شود زیان‌های پرخوری و مصرف بیش از حد انرژی است.واقعیت این است تمام افراد چاق بالقوه دیابتیک هستند و تمام افراد دیابتیک بالقوه عفونت پذیرند. بنابراین عفونت نزد افراد چاق خطرناک است یک ذات‌الریه نزدیک آدم چاق بیشتر باعث مرگ می‌شود تا یک آدم با وزن مناسب بنابراین تأکید می‌شود پرخوری مازاد بر انرژی لازم و چاقی یکی از بلاهای مهمی است که بشر را تهدید می‌کند. در بیماری‌های قلبی و عروقی نقش مهمی دارد.