|
|
|
|
|
| - سن رويش دندان:
|
| زمان رويش دندان‌ها در کودکان متفاوت است ولى به‌طور معمول اين زمان حدود ۷ ـ ۵ ماهگى مى‌باشد.
|
|
| رويش دندان ممکن است با گريه، آبريزش دهان، گاز گرفتن اشياء و ناراحتى و بى‌خوابى همراه باشد. حتى اين حالات ممکن است از ۳ تا ۴ ماه قبل از رويش دندان در کودک ديده شود. کودکان در زمان رويش دندان‌ها به‌علت تورم لثه، اشياء را به دهان مى‌گذارند و مى‌جوند و يا از گرفتن پستان خوددارى مى‌کنند. گاهى اتفاق مى‌افتد که مادر دفعتاً و بدون هيچ نشانه‌اى متوجه شود که فرزند وى دندان درآورده است.
|
|
| اگر دندان شير ى تا ۱۰ ماهگى نرويد ممکن است مسئله کمبود ويتامين D مطرح باشد و بدين منظور کودک را بايد نزد پزشک برد. رويش دندان‌ها در کودکان ارثى است، ممکن است در خانواده‌اى بيشتر کودکان زود و يا در خانواده‌اى ديگر کودکان دير صاحب دندان شوند ولى اين امر نشانه کم‌هوشى يا باهوشى کودک نيست.
|
|
| رويش اولين دندان‌هاى آسيا که در ۱ تا ۵/۱ سالگى اتفاق مى‌افتد. احتمالاً بيشتر از ساير دندان‌ها کودک را ناراحت مى‌کند. ممکن است کودک اشتهاى خود را از دست بدهد، بهانه‌گير و بدخواب شود. کودکان در ۳۰ ـ ۲۴ ماهگى حدوداً ۲۰ دندان در مى‌آروند به همين جهت در تمام اين مدت شاهد رويش دندان کودکان هستيم.
|
|
| معمولاً ابتدا دندان‌هاى پيشين پائين مى‌رويند و بعد از چند ماه نوبت به ۴ دندان پيشين بالا مى‌رسد. يک کودک به‌طور متوسط در يک سالگى ۴ دندان پيشين در بالا و ۲ دندان پيشين در پائين دارد. بعد از چند ماه وقفه، ۶ دندان ديگر پشت سر هم، شروع به رويش مى‌کند که دوتاى پائين پيشين (ثنايا) و ۴ دندان ديگر آسيا هستند.
|
|
| چند ماه بعد دندان‌هاى نيش (يا انياب) در فاصله دندان‌هاى پيشين و آسيا مى‌رويند.
|
|
| دندان‌هاى نيش معمولاً در سال دوم پديدار مى‌شوند. ۴ دندان ديگر آسيا که در پشت اولين دندان‌هاى آسيا و معمولاً در نيمه اوّل سال سوّم مى‌رويند، آخرين دندان‌هاى شيرى هستند.
|
|
|
|
| - اهميت اساسى دندان‌هاى شيرى، در تغذيه و در نتيجه در رشد و نمو کودکان که حساس‌ترين دوران زندگى را طى مى‌کنند مى‌باشد.
|
|
| - دندان‌هاى شيرى فواصل و فضاهاى موجود دندان را حفظ کرده به موقع جاى خود را به دندان‌هاى دائمى مى‌دهند و از اين راه به ايجاد يک قوس دندانى صحيح و طبيعى کمک مى‌کنند. چنانچه دندان شيرى قبل از موقع مناسب از بين برود، فضاى ايجاد شده به‌تدريج توسط دندان‌هاى اطراف اشغال شده، وسعت آن کمتر مى‌گردد در اين حالت دندان دائمى براى ظاهر شدن در روى فک محل کافى نخواهد داشت و در نتيجه اختلالاتى در رويش دندان ايجاد مى‌شود که باعث ناهنجارى‌هاى دندان مى‌گردد.
|
|
| - جويدن غذا به‌وسيلهٔ دندان‌ها خود ورزش بسيار خوبى براى فک‌ها و عضلات آن به‌شمار مى‌رود که باعث تحريک فک و کمک به رشد صحيح آنها مى‌شود. نبودن دندان‌هاى شيرى، رشد فک‌ها را دچار اختلال مى‌کند.
|
|
| - دندان‌ها در ايجاد اصوات نقش دارند و در زمانى که کودک شروع به صحبت کردن مى‌کند اهميت دندان‌هاى شيرى کاملاً روشن مى‌شود.
|
|
| کودک به کمک دندان‌هاى شيرى تلفظ صحيح حروف و صداها را مى‌آموزد و آنچه در اين زمان ياد مى‌گيرد لااقل چندين سال و شايد براى تمام عمر در حافظه و ذهن او باقى مى‌ماند و به‌صورت عادت در مى‌آيد. مثلاً اگر هر کدام از دندان‌هاى پيشين ميانى، شيرى بر اثر حادثه يا بيمارى از بين برود تلفظ حروفى مثل (ز) يا (س) براى کودک مشکل مى‌شود و ممکن است اين تلفظ غلط حروف براى هميشه براى او عادت شود و احياناً باعث ناراحتى او گردد.
|
|
| - در بعضى موارد عدم وجود دندان‌هاى شيرى جلوئى ممکن است باعث آسيب‌هاى روانى کودک شود و او را گوشه‌گير و افسرده کند.
|
|
| - اگر دندان‌هاى شيرى پوسيده شوند و درمان نگردند ممکن است اين پوسيدگى به دندان‌هاى دائمى که در زير دندان‌هاى شيرى قرار دارند از طريق منافذ و عروق لثه سرايت نمايد و باعث پوسيدگى دندان دائمى زير لثه شود.
|
|
| بنابراين اگر چه دندان‌هاى شيرى موقتى هستند و روزى خواهند افتاد ولى هرگز نبايد به اين دليل نسبت به آنها کم توجهى نمود. والدين و مراقبين کودک بايد پيوسته دهان کودک را مورد توجه قرار دهند و در صورت مشاهدهٔ کوچک‌ترين لکه يا سياهى بر روى دندان‌ها او را نزد دندانپزشک ببرند تا نسبت به ترميم و يا پيشگيرى از پيشرفت آن ضايعه اقدام شود.
|
|
| عوامل مؤثر در استحکام دندان‌هاى شيرى
|
|
| تاج دندان‌ها (قسمت بيرون از لثه‌ها) قبل از تولد و از موادى که مادر در دوره حاملگى تغذيه مى‌کند، ساخته مى‌شود. مهم‌ترين موادى که براى تقويت و استحکام دندان‌هاى مؤثر هستند عبارتند از: کلسيم، و فسفر (شير و پنير)، ويتامين D (محلول‌هاى ويتامين‌دار و نور آفتاب) و ويتامين C (مرکبات، گوجه فرنگى خام و کلم) مواد ديگرى مانند ويتامين A و برخى از ويتامين‌هاى گروه B نيز مفيد هستند، که بايد به رژيم غذائى مادران باردار اضافه شود.
|
|
| فلوئور، عنصرى که به دندان‌ها استحکام مى‌بخشد و مصرف مقدار کمى از آن در دوره حاملگى مادر و در مرحله تشکل دندان‌هاى دائمى کودک کافى به‌نظر مى‌رسد. مردم مناطقى که آب آنها فلوئور دارد کمتر به پوسيدگى دندان مبتلا مى‌شوند.
|
|
|
|
| گاه توصيه مى‌شود با رويش اولين دندان‌هاى آسياى شيرى (حدود ۱۸ ماهگى)، کودک بايد مسواک زدن را آغاز کند. ولى به‌طور کلى عقيده بر اين است که بهتر است اين کار تا ۲ سالگى تأخير بيفتد زيرا در اين مرحله کودکان علاقه زيادى به تقليد از بزرگسالان دارند، لذا اگر والدين به مسواک زدن دندان‌ها عادت داشته باشند، فرزند نيز تلاش مى‌کند به تقليد از پدر و مادر مسواک بزند. اين مرحله مناسب‌ترين فرصت براى آموزش است، با فراهم کردن يک مسواک مناسب مى‌توان به‌طور عملى کودک را کمک و راهنمائى کرد.
|
|
| هدف از مسواک زدن پاکيزگى دندان‌ها و پاک کردن فاصله آنها از مواد غذائى است بنابراين مناسب‌ترين زمان مسواک زدن دندان‌ها بعد از صرف هر وعده غذا و سه مرتبه در شبانه‌روز است. مسواک زدن دندان‌ها بعد از صرف شام بهتر از دو وعده ديگر است زيرا در زمان طولانى شب که دهان بى‌حرکت است و بزاق جريان ندارد مواد غذائى باقيمانده در فاصله دندان‌ها مى‌توانند زمينه مناسبى براى رشد ميکروب‌ها را فراهم سازند.
|
|
| روش مسواک‌زدن دندان‌هاى کودک
|
|
| مسواک کودکان بايد کوتاه و کوچک و داراى الياف بسيار نرم باشد و بهتر است الياف آن فقط در دو رديف قرار گرفته باشد.
|
|
| - مادر يا کودک‌يار ابتدا مسواک را بايد در دست گرفته و در پشت کودک بايستد.
|
|
| - سر کودک را به طرف خود قرار داده، با دست چپ چانهٔ وى را در دست گرفته، از کودک بخواهد تا دهان وى را باز کند.
|
|
| - سپس دندان‌هاى کودک را به روشى که در (شکل الف صفحه ۶۰) آمده است، مسواک بزند.
|
|
| يادآورى: در هنگام مسواک زدن از هرگونه خشونت و عصبانيت خوددارى نمائيد و با مهربانى و نرمش اين عمل را انجام دهيد.
|
|
|
|
|
| طرز قرار دادن مسواک دور دندان‌ها در فک پائين که در فک بالا هم به همين طرز مناسب است. دقت نمائيد که مسواک در چه حالتى قرار گرفته تا بتواند سطوح جانبى را تميز کند.
|
