جمعه, ۷ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 26 April, 2024
مجله ویستا

زخم‌ پپتیك‌ (زخم‌ دوازدهه‌، زخم‌ معده‌) ـ ulcer peptic


زخم‌ پپتیك‌ عبارت‌ است‌ از یك‌ خوردگی‌ كوچك‌ در لوله‌ گوارش‌. شایع‌ترین‌ نوع‌ آن‌ (زخم‌ دوازدهه‌) در 30 سانتیمتر اول‌ روده‌ كوچك‌ بعد از معده‌ رخ‌ می‌دهد. زخم‌ هایی‌ كه‌ در معده‌ تشكیل‌ می‌شوند، زخم‌ معده‌ خوانده‌ می‌شوند. یك‌ زخم‌ مسری‌ یا سرطانی‌ نیست‌.
زخم‌ها می‌توانند تمامی‌ سنین‌ را مبتلا می‌كنند. زخم‌های‌ دوازدهه‌ تقریباً همیشه‌ خوش‌خیم‌ هستند در حالی‌ كه‌ زخم‌ معده‌ ممكن‌ است‌ بدخیم‌ باشند.
ـ علایم‌ شایع‌:
۱. احساس‌ سوزش‌، سوراخ‌ شدن‌ یا ساییده‌ شدن‌ به‌ مدت‌ 30 دقیقه‌ تا 3 ساعت‌. درد غالباً به‌صورت‌ سوزش‌ سردل‌، سوء هاضمه‌ یا گرسنگی‌ تعبیر می‌شود.
۲. درد معمولاً در بالای‌ شكم‌ ولی‌ گاهی‌ زیر قفسه‌ سینه‌ است‌.
۳. در برخی‌ افراد درد بلافاصله‌ پس‌ از خوردن‌ رخ‌ می‌دهد؛ در سایرین‌ ممكن‌ است‌ تا ساعت‌ها بعد ایجاد نشود. غالباً شخص‌ را در شب‌ از خواب‌ بیدار می‌كند.
۴. درد می‌آید و می‌رود. ممكن‌ است‌ دوره‌های‌ كوتاه‌ بدون‌ درد جایگزین‌ هفته‌ها درد متناوب‌ گردد.
۵. درد ممكن‌ است‌ با نوشیدن‌ شیر، غذاخوردن‌، استراحت‌ یا مصرف‌ ضد اسیدها تسكین‌ یابد. كاهش‌ اشتها و وزن‌ (در زخم‌ دوازدهه‌ ممكن‌ است‌ افزایش‌ وزن‌ وجود داشته‌ باشد زیرا افراد بیشتر می‌خورند تا راحت‌تر شوند).
۶. استفراغ‌ مكرر
۷. مدفوع‌ در خون‌
۸. كم‌خونی‌
ـ علل‌ بیماری:
تقریباً تمامی‌ زخم‌ها ناشی‌ از داروهای‌ ضد التهاب‌ غیراستروییدی‌، عفونت‌ با باكتری‌ هلیكوباكترپیلوری‌ یا ترشح‌ بیش‌ از حد اسید هستند، به‌ نظر نمی‌رسد ناشی‌ از استرس‌ یا اضطراب‌ باشند.
ـ عوامل‌ افزایش‌دهنده‌ خطر:
۱. سابقه‌ خانوادگی‌ زخم‌
۲. سیگار كشیدن‌
۳. سوء مصرف‌ الكل‌
۴. استفاده‌ از داروهای‌ ضد التهاب‌ غیر استروئیدی‌ (مثل‌ آسپرین‌)
۵. خستگی‌ یا كار بیش‌ از حد
۶. رژیم‌ غذایی‌ نامناسب‌، وعده‌های‌ غذایی‌ نامنظم‌ و نخوردن‌ برخی‌ وعده‌ها
۷. گروه‌ خونی‌ O (برای‌ زخم‌های‌ دوازدهه‌)
ـ پیشگیری‌:
در حدامكان‌ از عوامل‌ خطرزا بپرهیزید.
ـ عواقب‌ مورد انتظار:
معمولاً با تغییر شیوه‌ زندگی‌ و درمان‌ طبی‌ علاج‌ می‌یابد ولی‌ ممكن‌ است‌ عود كند.
ـ عوارض‌ احتمالی‌:
۱. خونریزی‌ به‌ داخل‌ روده‌
۲. تغییر بدخیمی‌ در زخم‌
۳. سوراخ‌ شدن‌ (خوردگی‌ زخم‌ در طول‌ جدار روده‌) همراه‌ با عفونت‌ یا خونریزی‌ به‌ داخل‌ شكم‌ بعد از آن‌.
ـ درمان‌:
۱. آزمون‌های‌ تشخیصی‌ می‌توانند شامل‌ بررسی‌های‌ آزمایشگاهی‌ خون‌ و مدفوع‌، آندوسكوپی‌ همراه‌ با بیوپسی‌ برای‌ تشخیص‌ هلیكوباكتر پیلوری‌ ، بررسی‌های‌ رادیوگرافیك‌ با باریوم‌ و گاهی‌ بیوپسی‌ از مخاط‌ (برای‌ ردكردن‌ سرطان‌) باشند.
۲. بستری‌ كردن‌ در بیمارستان‌ به‌ خاطر عوارضی‌ چون‌ خونریزی‌ از زخم‌ یا سوراخ‌ شدگی‌ یا انسداد شدید.
۳. مراقبت‌ در منزل‌ برای‌ بیشتر بیماران‌ با دارو، استراحت‌ و تغییر شیوه‌ زندگی‌.
۴. توقف‌ مصرف‌ آسپرین‌ یا داروهای‌ ضد التهاب‌ غیراستروییدی‌
۵. سیگار نكشید.
۶. مدفوع‌ خود را هر روز از لحاظ‌ خونریزی‌ بررسی‌ كنید. اگر مدفوع‌ سیاه‌ باشد، سریعاً به‌ پزشك‌ مراجعه‌ كنید.
۷. جراحی‌ برای‌ برخی‌ بیماران‌ درصورت‌ وجود درد ناگهانی‌ شدید یا سایر علایمی‌ كه‌ به‌ نفع‌ سوراخ‌ شدگی‌ باشند.
ـ داروها:
۱. داروهایی‌ برای‌ پوشانیدن‌ ناحیه‌ زخم‌
۲. آنتی‌بیوتیك‌ها برای‌ ریشه‌ كردن‌ عفونت‌ هلیكوباكتر پیلوری‌
۳. ضد اسیدها برای‌ كمك‌ به‌ خنثی‌ كردن‌ اسید بیش‌ از حد معده‌
۴. مسدودكننده‌های‌ 2 H یا مهاركننده‌های‌ پمپ‌ پروتون‌ برای‌ كاهش‌ اسید معده‌ (ممكن‌ است‌ برای‌ برخی‌ از بیماران‌ درمان‌ درازمدت‌ لازم‌ باشد).
ـ فعالیت‌:
به‌ محض‌ بهبود علایم‌، فعالیت‌های‌ طبیعی‌ خود را از سر بگیرید.
ـ رژیم‌ غذائی‌:
از یك‌ رژیم‌ غذایی‌ متعادل‌ شامل‌ 3 وعده‌ برنامه‌ریزی‌ شده‌ منظم‌ در روز استفاده‌ كنید. از كافئین‌ و هر غذایی‌ كه‌ به‌ نظر برسد علایم‌ را بدتر كنند، پرهیز كنید.
ـ در این‌ شرایط‌ به‌ پزشك‌ خود مراجعه‌ نمایید:
۱. اگر شما یا عضوی‌ از خانواده‌تان‌ علایم‌ یك‌ زخم‌ را داشته‌ باشید.
۲. اگر استفراغی‌ شروع‌ شود كه‌ خونی‌ باشد یا نمای‌ دانه‌ قهوه‌ داشته‌ باشد.
۳. اگر مدفوع‌، خونی‌، سیاه‌ یا قیری‌ باشد.
۴. اگر اسهال‌ شروع‌ شود كه‌ ممكن‌ است‌ به‌ خاطر ضد اسیدها باشد.
۵. اگر علی‌رغم‌ درمان‌، درد شدید باشد.
۶. اگر به‌ طور غیرطبیعی‌، ضعیف‌ یا رنگ‌ پریده‌ باشید.


همچنین مشاهده کنید