سه شنبه, ۲۸ فروردین, ۱۴۰۳ / 16 April, 2024
مجله ویستا

متفورمین ـ metformin


متفورمین‌ یك‌ داروی‌ خوراكی‌ برای‌ درمان‌ دیابت‌ نوع‌ دو (دیابت‌ غیروابسته‌ به‌ انسولین‌) است‌. در این‌ نوع‌ بیماری‌ قند، لوزالمعده‌ نمی‌تواند انسولین‌ كافی‌ تولید كند تا سلول‌های‌ بدن‌ بتوانند غذایی‌ را كه‌ می‌خورید مصرف‌ كنند. متفورمین‌ از طریق‌ كاهش‌ تولید گلوكز (قند موجود در خون‌) توسط‌ كبد، كاهش‌ جذب‌ گلوكز از دستگاه‌ گوارش‌، و افزایش‌ حساسیت‌ بدن‌ به‌ انسولین‌، قند خون‌ را به‌طور ثابت‌ و پس‌ از غذا پایین‌ می‌آورد. چون‌ این‌ دارو قند خون‌ را پایین‌ می‌آورد، ممكن‌ است‌ لازم‌ باشد قند خونتان‌ را به‌طور مرتب‌ اندازه‌ بگیرید تا ببینید دارو چقدر مؤثر است‌.
ـ چگونگی‌ مصرف‌:
متفورمین‌ معمولاً 2 یا 3 نوبت‌ در روز همراه‌ با غذا خورده‌ می‌شود. هیچگاه‌ بیشتر از مقدار تجویز شده‌ مصرف‌ نكنید. از دستورات‌ پزشكتان‌ به‌ دقت‌ پیروی‌ كنید. اگر یك‌ نوبت‌ را فراموش‌ كردید ، به‌ مجردی‌ كه‌ آن‌ را به‌ یاد آوردید مصرفش‌ كنید. اگر تقریباً موقع‌ نوبت‌ بعدی‌ رسیده‌ است‌، نوبت‌ فراموش‌ شده‌ را رها كرده‌، به‌ برنامه‌ دارویی‌ معمولتان‌ بازگردید. مقدار دارو را دوبرابر نكنید. در حین‌ مصرف‌ متفورمین‌ اگر بیش‌ از همیشه‌ ورزش‌ كنید، مقدار زیادی‌ مشروب‌ الكلی‌ بنوشید، یا كمتر از همیشه‌ غذا بخورید، ممكن‌ است‌ دچار افت‌ قند خون‌ (هیپوگلیسمی‌) شوید.
علایم‌ كاهش‌ قند خون‌ عبارتند از: احساس‌ اضطراب‌، تشویش‌، لرزش‌ بدن‌، مشكل‌ در تمركز، ضعف‌، خستگی‌، عرق‌ سرد، پوست‌ رنگ‌پریده‌ و سرد، گرسنگی‌، خواب‌آلودگی‌، ضربان‌ قلب‌ تند، سردرد، تهوع‌، استفراغ‌، درد شكمی‌، گیجی‌، تغییرات‌ بینایی‌، مشكل‌ در راه‌ رفتن‌، عدم‌ هوشیاری‌، و تشنج‌. به‌ مجردی‌ كه‌ دچار این‌ علایم‌ شدید، چیزی‌ حاوی‌ قند بخورید یا بنوشید.
منابع‌ خوب‌ و سریع‌ قند عبارتند از: آب‌میوه‌، عسل‌، نوشابه‌ غیررژیمی‌، یا شربت‌ قند. بعضی‌ از بیماران‌ قرص‌ گلوكز یا آب‌نبات‌های‌ قندی‌ با خود همراه‌ دارند. همچنین‌ خوب‌ است‌ كه‌ قند خونتان‌ را اندازه‌ بگیرید تا اگر پایین‌ است‌ در اسرع‌ وقت‌ پزشكتان‌ را مطلع‌ سازید. اگر احساس‌ می‌كنید دارید دچار كاهش‌ هوشیاری‌ یا تشنج‌ می‌شوید، چیزی‌ نخورید یا ننوشید (چرا كه‌ ممكن‌ است‌ دچار خفگی‌ شوید)، بلكه‌ بلافاصله‌ تقاضای‌ كمك‌ پزشكی‌ اورژانس‌ نمایید. حتی‌ اگر علایمتان‌ با خوردن‌ قند رفع‌ شد نیز با پزشكتان‌ تماس‌ بگیرید؛ متفورمین‌ قند خونتان‌ را برای‌ مدتی‌ طولانی‌ پایین‌ می‌آورد و علایمتان‌ ممكن‌ است‌ برگردد. اگر علایمتان‌ بهبود نیافت‌ از كسی‌ بخواهید شما را به‌ بخش‌ اورژانس‌ یك‌ بیمارستان‌ برساند.
- هشدارها و عوارض‌ جانبی‌:
در صورت‌ بروز هریك‌ از علایم‌ زیر مصرف‌ متفورمین‌ را قطع‌ كرده‌، در اسرع‌ وقت‌ با پزشكتان‌ تماس‌ بگیرید: خستگی‌، دردهای‌ عضلانی‌، تنگی‌ نفس‌، خواب‌آلودگی‌، یا معده‌درد. این‌ علایم‌ نادرند ولی‌ باید بلافاصله‌ با پزشك‌ در میان‌ گذاشته‌ شوند. این‌ها می‌توانند علایم‌ اسیدوز لاكتیك‌ باشند كه‌ اگرچه‌ نادر است‌ ولی‌ اغلب‌ كشنده‌ می‌باشد.
علایم‌ خفیف‌تر و معمول‌تر عبارتند از: از دست‌ دادن‌ اشتها، تهوع‌، استفراغ‌، نفخ‌، تولید گاز بیش‌ از حد در روده‌ها، و اسهال‌. اگر این‌ علایم‌ مشكل‌ساز شدند با پزشكتان‌ تماس‌ بگیرید.
- موارد احتیاط‌:
در صورت‌ وجود هریك‌ از موارد زیر پیش‌ از مصرف‌ متفورمین‌، پزشكتان‌ را مطلع‌ سازید:
۱. حساسیت‌ به‌ متفورمین‌ یا هر نوع‌ ماده‌ غذایی‌، نگهدارنده‌، رنگ‌ خوراكی‌ یا دارو.
۲. بارداری‌ یا شیردهی‌.
۳. مصرف‌ داروهای‌ دیگر، به‌ ویژه‌ الكل‌؛ فوروسماید و تریامترن‌ و دیگر داروهای‌ مُدر؛ داروهای‌ قلبی‌ نظیر نیفدیپین‌، دیگوكسین‌، پروكاینامید، و كینیدین‌؛ كینین‌؛ سایمتیدین‌ و رانیتیدین‌؛ تریمتوپریم‌؛ آمیلوراید؛ مورفین‌؛ و وانكومایسین‌.
۴. سابقه‌ یا ابتلا به‌ صرع‌، مشكلات‌ قلبی‌ یا بیماری‌های‌ كبدی‌ یا كلیوی‌.
ـ هنگام‌ مصرف‌ متفورمین‌ توصیه‌ می‌شود:
۱. به‌طور منظم‌ به‌ پزشكتان‌ مراجعه‌ كنید تا بهبودتان‌ را زیر نظر داشته‌ باشد.
۲. از برنامه‌ غذایی‌ توصیه‌ شده‌ توسط‌ پزشكتان‌ پیروی‌ كنید. این‌ برنامه‌ معمولاً دارای‌ یك‌ تعادل‌ در مقدار هیدرات‌های‌ كربن‌، چربی‌ها و پروتئین‌ها است‌. یك‌ متخصص‌ تغذیه‌ به‌ شما كمك‌ خواهد كرد تا به‌ وزن‌ مناسب‌تان‌ برسید و آن‌ وزن‌ را حفظ‌ كنید. او برنامه‌ وعده‌های‌ غذایی‌ و نوبت‌های‌ میان‌وعده‌ای‌ را به‌ نحوی‌ برنامه‌ریزی‌ خواهد كرد كه‌ در تمامی‌ ساعات‌ روز انرژی‌ لازم‌ به‌ بدنتان‌ برسد. اگر نمی‌دانید با برنامه‌ غذایی‌ خود چه‌ كنید، از یك‌ متخصص‌ تغذیه‌ كمك‌ بگیرید. برنامه‌ غذایی‌ شما در مهار بیماری‌ قندتان‌ نقش‌ اساسی‌ دارد.
ـ تذکر:
۱. هنگام‌ مصرف‌ متفورمین‌ نباید پیش‌ از هماهنگی‌ با پزشكتان‌ هر نوع‌ داروی‌ دیگر اعم‌ از داروهای‌ مجاز بدون‌ نسخه‌ و فراورده‌های‌ گیاهی‌ را مصرف‌ كنید.
۲. هنگام‌ مصرف‌ متفورمین‌ نباید مشروبات‌ الكلی‌ بنوشید؛ كه‌ ممكن‌ است‌ خواب‌آلودگی‌ و سرگیجه‌ ناشی‌ از دارو تشدید شود.


همچنین مشاهده کنید