تاريخ جمعيت جهان تا قبل از سال ۱۶۵۰ بيانگر مبارزهٔ انسان با طبيعت و تطبيق او با شرايط محيطى است. روند افزايش جمعيت جهان تا قبل از سال ۱۶۵۰ آهسته و از آن به بعد نسبتاً رو به افزايش رفته است. رشد سريع جمعيت تحت‌تأثير عوامل مختلف اقتصادى، اجتماعى، فرهنگى و... به‌وجود آمده است. پديده‌اى است نوين و بى‌سابقه، اوج رشد جمعيت بيش از يک‌چهارم قرن قدمت ندارد با تحولاتى که در زمينه بهداشت، تغذيه، سواد و ديگر عوامل به‌وجود آمد، تا حد زيادى از ميزان مرگ و ميرها کاسته و در نتيجه حجم جمعيت به‌ويژه در کشورهاى در حال توسعه افزايش يافت. يکى ديگر از شاخص‌هاى افزايش جمعيت مدت زمان دو برابر شدن آن مى‌باشد. دو متغيرى که نقش عمده‌اى در افزايش جمعيت جهان دارند بارورى و مرگ و مير مى‌باشند.
ارقام جدول رشد جمعيت جهان تا قبل از ميلاد، تقريبى و مبتنى بر معيشت گردآورى شده است. رسيدن جمعيت دنيا به ۳۰۰ ميليون نفر در سال صفر ميلادى زياد امر فوق‌العاده‌اى به نظر نمى‌آيد ولى در مقايسه با معيشت مبتنى بر صيد و شکار رشد جمعيت باالنسبه زياد بوده است. و مى‌توان آن را ناشى از پيدايش کشاورزى و مساعدتر شدن اوضاع و احوال اقتصادى و اجتماعى و فرهنگى دانست. برآورد جمعيت براى سال ۱۰۰۰ ميلادى تقريباً با برآورد جمعيت سال صفر ميلادى برابر است يعنى متوسط رشد ساليانه، تقريباً برابر صفر بوده است.
توقف جمعيت به‌طور موقت در حوالى قرن شانزدهم به سبب خالى از سکنه شدن آمريکا رخ داد. با ورود اروپائيان به قاره جديد در اثر اپيدمى‌هائى که آنان به سوغات آورده بودند کشتار بوميان به‌علت سختى معيشت ناشى از به هم خوردن اقتصاد بومى عده زيادى از بين رفتند. به هر حال بين سال‌هاى ۱۰۰۰ تا ۱۷۵۰ ميلادى منحنى رشد جمعيت دنيا سير صعودى داشته است.
منحنى رشد در قرن هيجدهم نه تنها در اروپا به سبب شروع انقلاب صنعتى گسترش جمعيتى خود را شروع کرده بود بلکه در چين و روسيه نيز سير صعودى داشته است (J. Durand 1974 65-66).
در سال ۱۸۵۰ جمعيت دنيا از مرز يک ميليارد نفر گذشت و در سال ۱۹۵۰ به رقمى معادل ۵/۲ ميليارد نفر رسيد و در سال ۱۹۷۰ به بيش از سه ميليارد و در حال حاضر به رقمى بيش از ۶ ميليارد نفر رسيده است. و مى‌توان گفت توسعه جمعيت جهان در عصر جديد و پس از انقلاب صنعتى روى داده است.
جمعيت جهان از تولد مسيح، ۱۶۵۰ سال طول کشيده تا دو برابر شود، در فاصله سال‌هاى ۱۶۵۰ تا اواسط قرن نوزدهم ميلادى يعنى در فاصله حدود ۲۰۰ سال، يک‌بار ديگر دو برابر شد و از ۱۸۵۰ تا ۱۹۵۰ چيزى حدود ۱۰۰ سال دو برابر شد و از ۱۹۵۰ تا ۱۹۹۹ در مدت ۵۰ سال از ۵/۲ ميليارد به ۶/۵ ميليارد نفر رسيد. در صورت ادامه يافتن نرخ افزايش کنونى، جهان ما مى‌تواند شمار ساکنان آن را در طول هر ۴۶ سال دوبرابر نمايد!
در حال حاضر در هر دقيقه ۲۶۵ نوزاد پا به عرصهٔ هستى مى‌نهند و هر روز با در نظر گرفتن شمار در گذشتگان ۲۳۶،۰۰۰ نفر بر ساکنان کرهٔ زمين افزوده مى‌شود و اين در حالى است که شمار در گذشتگان نزديک به ۱۰۰ انسان در هر دقيقه و ۱۴۴،۰۰۰ نفر در روز است، در حقيقت شمار متولدشدگان ۷/۲ برابر مرگ و ميرهائى است که در جهان روى مى‌دهد.
جدول رشد جمعيت جهان
سال
تعداد جمعيت
فاصله زمانى (سال)
۸۰۰۰ سال قبل از ميلاد
۱۰-۵ ميليون نفر
-
حدود صفر ميلادى
۳۳۰-۲۷۰ ميليون نفر
۲۰۰ سال
۱۰۰۰ ميلادى
۳۴۵-۳۷۵ ميليون نفر
۱۰۰۰ سال
۱۲۵۰ ميلادى
۴۵۰-۳۵۰ ميليون نفر
۲۵۰ سال
۱۵۰۰ ميلادى
۵۴۰-۴۴۰ ميليون نفر
۲۵۰ سال
۱۶۵۰ ميلادى
۵۰۰ ميليون نفر
۲۵۰ سال
۱۸۰۴ ميلادى
۱ ميليارد نفر
۱۵۴ سال
۱۸۵۰ ميلادى
۱/۲ ميليارد نفر
۲۰۰ سال
۱۹۲۷ ميلادى
۲ ميليارد نفر
۷۷ سال
۱۹۵۰ ميلادى
۲/۵ ميليارد نفر
۱۰۰ سال
۱۹۶۰ ميلادى
۳ ميليارد نفر
۱۰ سال
۱۹۷۰ ميلادى
۳/۷ ميليارد نفر
۱۰ سال
۱۹۸۰ ميلادى
۴/۴ ميليارد نفر
۱۰ سال
۱۹۹۰ ميلادى
۵/۲ ميليارد نفر
۱۰ سال
۱۹۹۹ ميلادى
۰/۶ ميليارد نفر
۹ سال
Jahm D. Dur and, Histoical Esthimates of World Popmlation: An Evaluation University of Pennsylvania Philadelphia 1974 p. 14
United Nations 1987 and 1996 World Population data sheet
و طبق پيش‌بينى سازمان ملل متحد
با توجه به افزايش بى‌رويه جمعيت جهان در سال‌هاى اخير که دليل آن را مى‌توان در افزايش بارورى و کاهش مرگ و مير دانست، برخى از جمعيت‌شناسان اعتقاد دارند که جمعيت جهان مراحلى را پشت سر گذاشته است و بر همين اساس مى‌توان سير تحول جمعيت را طبق طبقه‌بندى بلاکر به شرح ذيل مورد توجه قرار داد:
- مرحله سکون و ثبات جمعيت که طى آن بارورى و مرگ و مير در سطح بالائى قرار داشته است.
- مرحله آغاز و بسط و توسعه جمعيت که سطح مرگ و مير و بارورى بالا است ولى تنزل مرگ و مير رو به نقصان مى‌رود.
- مرحله پايان بسط و توسعه جمعيت که بارورى رو به کاهش مى‌رود ولى کاهش مرگ و مير بيشتر از آن است.
- مرحله سکون و ثبات مجدد که مرگ و مير و بارورى هر دو در سطح پائين هستند و تعادل جديدى برقرار مى‌شود.
- مرحله سقوط جمعيت که مرگ و مير و بارورى هر دو در سطح پائين هستند ولى مرگ و مير بيشتر از بارورى است.
