جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

لیتیم کربنات - LITHIUM CARBONATE


  نام فارسى ليتيم کربنات
  نام انگليسى LITHIUM CARBONATE
  نام تجارى دارو Carbolith, Duralith, Eskalith, Lithane, Lithizine, Lithobid, Lithonate
  گروه دارويى درمان مانيا
  گروه شيميايى دارو نمک يون فلز قليائى
  مكانيسم اثر ممکن است انتقال سديم، پتاسيم را از غشاء سلول عصبي، عضلانى تغيير دهد؛ ممکن است باعث برقرارى تعادل آمين‌ەاى بيوژنيک نوراپي‌نفرين و سروتونين در نواحى مغزى شود که با پاسخ‌هاى احساساتى مربوط هستند.
  موارد مصرف اختلالات افسردگى ـ مانيا (فازمانيک)، جلوگيرى از سايکوز افسردگى ـ مانياى دوقطبي؛ موارد تثبيت نشده مثل اسکيزوفرني، اختلالات کنترل Impulse، وابستگى به الکل، نوتروپنى دوره‌اى ناشى از داروى ضدنئوپلاسم، SIADH.
  ميزان مصرف بالغين: ۶۰۰ـ۳۰۰ mg خوراکى سه بار در روز، ۳۰۰mg دوز نگهدارنده سه تا چهاربار در روز؛ قرص‌هاى آهسته رهشى ۳۰۰mg دوبار در روز (حداکثر دوز مصرفى ۴/۲ g/day)، دوز دارو بايد براى هر فرد تنظيم شود طوري‌که سطح خونى دارو ۵/۱ـ۵/۰ meq در ليتر باشد.
موارد منع مصرف:
بيمارى کبدي، بيمارى کليوي، تروماى مغزي، سندرم مغزى ارگانيک OBS، خصوصاً سه ماهه اول حاملگى (در گروه D قرار دارد)، شيردهي، بچه‌هاى کوچکتر از ۱۲ سال، بيمارى قلبى شديد، دهيدراتاسيون شديد.
  توضيحات دارو عوارض جانبي:
دستگاه عصبى مرکزي:
سردرد، خواب‌آلودگي، سرگيجه، ترمور، پرش عضلاني، آتاکسي، صرع، صحبت کردن با جا انداختن مطالب، بي‌قراري، گيجي، منگي، از دست دادن حافظه، حرکات کلونيک.
گوارشي: خشکى دهان، بي‌اشتهائي، تهوع، استفراغ، اسهال، بي‌اختياري، درد شکم.
ادرارى تناسلي: پلي‌اوري، دفع قند در ادرار، دفع پروتئين در ادرار، دفع آلبومين در ادرار، بي‌اختيارى ادراري، پرنوشي، ادم.
قلبى عروقي: کاهش فشار خون، تغييرات ECG، اختلالات ريتم، کولاپس عروقي.
پوستي: خشک شدن موها، آلوپسي، راش، خارش، هيپرکراتوز.
چشم، گوش، حلق و بيني: وزوز گوش، تارى ديد.
خوني: لکوسيتوز.
اندوکرين: هيپوناترمي.
عضلانى اسکلتي: ضعف عضلاني.
احتياطات: در پيري، بيمارى تيروئيد، اختلالات صرعي، ديابت قندي، عفونت سيستميک، احتباس ادرارى بااحتياط مصرف شود.
فارماکوکينتيک: جذب گوارشي: کامل. اوج اثر: سيترات ۶۰ـ۱۵ دقيقه، کربنات ۳ـ۵/۰ ساعت. انتشار: از CNS عبور مي‌کند. متابوليسم: ندارد. دفع: کليوى (نيمه عمر ۲۷ـ۲۰ ساعت).
تداخلات داروئي: NSAIDs، ديورتيک‌ها، متيل دوپا، پروبنسيد و تتراسيککلين باعث کاهش دفع کليوى و افزايش سميت آن مي‌شود؛ فنوتيازين‌ها، هالوپريدول و کاربامازپين باعث تشديد عوارض اکستراپيراميدال و ديسکينزى تارديو مي‌شوند؛ تئوفيلين، بي‌کربنات سديم، سيترات سديم يا پتاسيم باعث افزايش دفع و کاهش اثر آن مي‌شود.
ملاحظات پرستاري:
پيگيرى آزمايشگاهي:
ـ توزين روزانه، ادم ساق پاها، مچ پا، مچ دست را چک کنيد و در صورت وجود گزارش نمائيد.
ـ سديم دريافتي؛ کاهش سديم دريافتى با کاهش مايع دريافتى ممکن است باعث احتباس ليتيم شود؛ افزايش سديم و مايعات دريافتى ممکن است احتباس ليتيم را کاهش دهد.
ـ تورگور پوستى حداقل روزى يک‌بار.
ـ بررسى ادرار از نظر دفع آلبومين و گلوکز، اسيداوريک در شروع درمان و بعد از آن هر ۲ ماه.
ـ وضعيت عصبي: از دست دادن هوشياري، وضعيت راه رفتن، رفلکس‌هاى حرکتي، ترمور دست‌ها.
ـ سطح لتيوم سرم در شروع درمان در هر هفته و سپس هر دو ماه (سطح درماني: ۵/۱ـ۵/۰ meq در ليتر) علائم مسموميت ممکن است با سطح سرمى ۲meq/l يا بيشتر حاصل شود.
توصيه‌ها:
ـ مصرف دارو با غذا براى کاهش علائم گوارشي.
ـ مايعات اضافى (۳ـ۲ ليتر در روز) براى جلوگيرى از دهيدراتاسيون در شروع درمان: ۲ـ۱ ليتر در روز در طول درمان نگهدارنده.
ارزيابى باليني:
ـ تهوع گذرا و ناراحتى عمومى با سطوح اوج سرمى ليتيوم همزمان است.
ـ پرنوشى و پرادراري: به‌ويژه در سالمندان شايع است و به‌تدريج کم مي‌شود.
ـ شروع اثرات درماني: معمولاً ۲ـ۱ هفته وقت نياز است. در صورت عدم پاسخ درمانى پس از اين مدت دارو قطع مي‌شود.
ـ گواتر و هيپوتيروئيدي: بيشتر در زنان در مصرف طولاني‌ (بين ۵ ماه تا ۲ سال) عمدتاً به‌صورت بزرگى منتشر تيروئيد و بدون افت عملکرد تيروئيدي؛ در صورت بروز علائم هيپوتيروئيدى درمان جايگزين هورمون‌هاى تيروئيدى الزامى است.
ـ دهيدراتاسيون: در صورت بروز اسهال و تب به پزشک اطلاع دهيد. به بيمار توصيه کنيد از محيط گرم و نوشيدن چاى و کافئين (به‌علت ديورز) اجتناب کند.
آموزش به بيمار و خانواده:
ـ علائم مسموميت خفيف (سطح ليتيوم ۲ـ۵/۱ meq/L): استفراغ، اسهال، ناهماهنگى حرکات، ترمورهاى حرکتي، خفيف، ضعف، سستي، مسموميت شديد (سطح سرمى بيش از ۲meq/l): ترمورهاى خشن، تشنگى شديد، وزوز گوش، ادرار رقيق به بيمار گفته شود.
ـ کنترل وزن مخصوص ادرار (احتمال بروز ديابت بي‌مزه).
ـ جلوگيرى از باردارى لازم است زيرا ليتيم ممکن است باعث آسيب به جنين شود.
ـ کار نکردن با هر نوع دستگاه يا وسيله تا پايدارشدن سطح ليتيم.
تداخل با تست‌هاى آزمايشگاهي:
افزايش: دفع پتاسيم، قند ادرار، قند خون، پروتئين، BUN.
کاهش: I131, PBI, T4, T3, VMA
درمان مصرف بيش از حد دارو: تحريک استفراغ يا لاواژ، باز نگهداشتن راه هوائي، عملکرد تنفسي؛ دياليز براى مسموميت شديد.


همچنین مشاهده کنید