کلرپرومازین - CHLORPROMAZINE HCL

	نام فارسى		کلرپرومازين
	نام انگليسى		CHLORPROMAZINE HCL
	نام تجارى دارو		Chlorpromanyl, Clorazine, Largactil, Ormazin, Sonazine
	گروه دارويى		آنتي‌سايكوتيك، ضداستفراغ
	گروه شيميايى دارو		از فنوتيازين‌هاى آليفاتيك
	مكانيسم اثر		مهار كورتكس مغز، هيپوتالاموس و سيستم ليمبيك كه فعاليت‌هاى تهاجمى را كنترل مي‌كند، تضعيف انتقال عصبى ناشى از دوپامين در سيناپس‌هاى عصبي، اثرات قوى آدرنرژيكى از نوع رسپتور α و مهار عملكرد كولينرژيك؛ نحوه اثرات ضدپسيكوزى آن نامشخص است.
	موارد مصرف		اختلالات سايكوتيك، جنون، اسكيزوفرني، اضطراب، سكسكه‌هاى مقاوم، تهوع، استفراغ و مصرف قبل از جراحى به‌منظور شل‌كردن عضلات، در حملات متناوب پورفيرى و در مشكلات رفتارى بچه‌ها كاربرد دارد.
	ميزان مصرف		اختلالات سايكوتيك: بالغين: مصرف خوراكى 100-25 ميلي‌گرم در هر 8-6 ساعت و سپس درصورت لزوم افزايش دوز تا 1000 ميلي‌گرم روزانه عملى است. بالغين: در فرم تزريق عضلانى 50-10 ميلي‌گرم در هر 8-6 ساعت انجام مي‌شود. بچه‌ها: مصرف خوراكى 0/5mg/kg در هر 6-4 ساعت و يا مصرف عضلاني/ وريدى در هر 8-6 ساعت. در تهوع و استفراغ: بالغين: مصرف خوراكى 25-10 ميلي‌گرم در هر 6-4 ساعت درصورت نياز و يا تزريق عضلانى 50-25 ميلي‌گرم در هر سه‌ساعت درصورت نياز؛ و يا مصرف ركتال 100-50 ميلي‌گرم در هر 8-6 ساعت درصورت نياز، و حداكثر مي‌توان 400 ميلي‌گرم روزانه دارو را مصرف كرد. بچه‌ها: مصرف خوراكى 0/5mg/kg در هر 6-4 ساعت درصورت نياز؛ يا تزريق عضلانى 0/5mg/kg در هر 8-6 ساعت درصورت نياز و حداكثر مي‌توان روزانه 40 ميلي‌گرم از دارو استفاده كرد (در بچه‌هاى زير پنج‌سال) و يا تا 75 ميلي‌گرم در بچه‌هاى 12-5 سال، يا مصرف ركتال 0/5 ميلي‌گرم/ يك پوند در هر 8-6 ساعت درصورت نياز. بالغين: در فرم تزريقى دارو 50-25 ميلي‌گرم در روز و يا دوبار در روز قابل استفاده است. بچه‌ها: در فرم تزريقى دارو 0/55 ميلي‌گرم/ كيلوگرم روزانه به‌فاصله هر 6 الى 8 ساعت قابل استفاده است. سكسكه مقاوم: بالغين: مصرف خوراكى 50-25 ميلي‌گرم سه الى چهار بار در روز و يا تزريق عضلانى 50-25 ميلي‌گرم و تنها در صورتى‌كه به فرم خوراكى جواب نداده باشد. و يا تزريق وريدى 25-50 ميلي‌گرم از دارو در 500-100 ميلي‌ليتر از سالين در فرم‌هاى شديد سكسكه به‌‌كار مي‌رود. موارد منع مصرف: حساسيت مفرط به دارو، كلاپس عروقي، آسيب‌هاى كبدي، آرتريواسكلروز عروق مغزي، بيماري‌هاى عروق كرونر، فشارخون شديد/ و يا كاهش شديد فشارخون، ديسكرازي‌هاى خوني، كوما، در بچه‌هاى كم‌تر از 2 سال، در ضايعات مغزى و دپرسيون مغز استخوان، و در شرايط قطع مصرف الكل و باربيتورات‌ها.
	توضيحات دارو		عوارض جانبي: تنفسي: لارنگواسپاسم، تنگى نفس و دپرسيون تنفسي. سيستم عصبى مركزي: علايم اكستراپيراميدال، پاركينسونيسم كاذب، Akathisia، ديستوني، Tardive dyskinesia، تشنج و سردرد. خوني: آنمي، لكوپني، لكوسيتوز، اگرانولوسيتوز. پوست: راش، حساسيت نسبت به نور، درماتيت. چشم، گوش، حلق و بيني: تارى ديد، گلوکوم. گوارشي: خشکى دهان، تهوع، استفراغ، بي‌اشتهائي، يبوست، اسهال، زردى و افزايش وزن. دستگاه ادرارى تناسلي: احتباس ادرار، تکرر ادرار، شب‌ادراري، يا خيس کردن بستر، ناتوانى جنسي، آمنوره، ژنيکوماستي، احتقان پستان. قبلى عروقي: هيپوتانسيون وضعيتي، فشارخون، ايست قلبي، تغييرات ECG، و تا کي‌کاردي. احتياطات: در حاملگى (در گروه C است) در شيردهى و حملات تشنجي، در فشارخون و بيماري‌هاى کبدى و قلبى با احتياط مصرف شود. فارماکينتيک: جذب گوارشي: کامل. شروع اثر: خوراکى ۶۰ـ۳۰ دقيقه. مدت اثر: خوراکى ۶ـ۴ ساعت، عضلانى ۸ـ۴ ساعت. متابوليسم: کبدي. دفع: کليوى و به مقدار کمتر صفراوى (نيمه عمر: ۳۰ ساعت). ملاحظات پرستاري: پيگيرى آزمايشگاهي: ـ اينکه فرم خوراکى حتماً بلعديه شود و بيمار دارو را مخفى نکند و يا به بيمار ديگرى ندهد. ـ بررسى ميزان I&O روزانه و در صورتي‌که برون‌ده ادرارى کم است مثانه را لمس کنيد. ـ بررسى ماهيانه ميزان بيليروبين، CBC و تست‌هاى عملکرد کبدي، تست‌ کامل ادرار قبل از درمان حين انجام درمان در درمان‌هاى طولاني‌مدت ضرورى است. توصيه‌ها: ـ تزريق وريدى يک ميلي‌گرم از دارو که در يک ميلي‌ليتر سالين رقيق شده و در عرض مدت ۲ دقيقه تزريق شود ممکن است لازم شود در محلول مناسب به حجم ۱۰۰۰ـ۵۰۰ بيشتر هم رقيق گردند. ـ در صورت بروز نشانه‌هاى اکستراپيراميدال از ترکيبات ضد پارکينسون استفاده شود. ـ در صورت شک به مخفى کردن دارو توسط مريض دارو را در آب يا مايعات ديگر حل کرده و به بيمار بخورانيد. روش تهيه / تجويز: ـ تحريک‌کنندگى در اثر نور يا سروصدا را بکاهيد. ـ حرکات و فعاليت‌هاى بيمار را زير نظر داشته باشيد تا پروسه درمانى ثابت شود. ـ از انجام ورزش شديد به‌علت ايجاد غش خوددارى کنيد. ـ بيمار براى مدت‌هاى طولانى نبايد سرپا بايستد. ـ براى جلوگيرى از يبوست مصرف مايعات را بيشتر کنيد. ـ در صورت خشک‌شدن دهان از مزه‌مزه آب يامصرف آدامس يا آب‌نبات بهره بگيريد. ـ در ظروف دربسته و غيرقابل نفوذ به نور نگهدارى شود. محلول‌هاى خوراکى در بطري‌هاى رنگى نگهدارى شود. ارزيابى باليني: کاهش در: تحريک‌پذيرى ناشى از هيجانات، توهمات و هذيان و پارانوئى و هم‌چنين الگوى فکر و صحبت بيمار را تحت نظر داشته باشيد. عاطفه، آگاهى نسبت به زمان و مکان، از دست رفتن هوشياري، رفلکس‌ها، راه رفتن، تعادل در حرکات، و اختلالات الگوى خواب را مدنظر داشته باشيد. اندازه‌گيرى فشار خون در حالت ايستاده و خوابيده و نيز گرفتن نبض و دفعات تنفس در هر ۴ ساعت در شروع درمان ضرورى است، قبل از آغاز درمان مقدار پايه‌اى آن را ثابت کنيد و کاهش در حد ۳۰ ميلي‌متر جيوه را اطلاع دهيد. سرگيجه، غش، طپش قلب، و تاکي‌کاردى در هنگام بلند شدن را توجه کنيد. بروز سندرم بدخيم نورولپتيک، و افزايش حرارت بدن و سفتى عضلانى و افزايش CPK و تغيير وضعيت شعورى را توجه داشته باشيد. علائم اکستراپيراميدال مثل ASATHISIA که نداشتن آرام و قرار و نبودن يک الگوى حرکتى مناسب است، TARDIVE DYSKINESIA (که حرکات عجيب و غريب در فک، دهان و زبان و انتهاها است) و يا پارکينسونيسم کاذب (که سفتى عضلاني، ترمور، حرکات چرخشى است و راه رفتن خورد خورد يعنى به‌نحوى که بيمار موقع حرکت پا را به‌طور کامل از زمين بلند نمي‌کند و برزمين مي‌کشد) را هم مدنظر داشته باشيد. بررسى قوام پوست هر روز. بررسى يبوست و احتباس ادرار به‌طور روزانه و در صورت بروز اين علائم ميزان آب رژيم غذائى را بي‌افزايند. آموزش به بيمار و خانواده: ـ که به‌علت افت فشار خون وضعيتى موقع بلندشدن از زمين آرام آرام برخيزيد. ـ بعد از تزريق عضلانى دارو، حداقل براى مدت ۳۰ دقيقه در حالت درازکش يا استراحت باشند. ـ از گرفتن دوش آب گرم يا وان آب گرم به‌علت احتمال کاهش فشارخون خوددارى کنند. ـ از مصرف نامتناسب دارو خوددارى کنند، چرا که ممکن است علائم اکستراپيراميدال بروز کند، لذا دارو را بايد به‌تدريج قطع کرد. ـ از مصرف داروهاى بدون تجويز نسخه مثلاً در سرفه، تب يونجه يا سرماخوردگى خوددارى کنند چرا که ممکن است تداخل داروئى رخ دهد. ـ از مصرف الکل يا مهارکننده‌هاى سيستم عصبى به‌طور همزمان خوددارى شود، چرا که افزايش خواب‌آلودگى ممکن است بروز نمايد. ـ به‌منظور جلوگيرى از آفتاب‌سوختگى يا حساسيت جلدى از عينک آفتابى يا سايه‌گير استفاده شود. ـ ظرفيت مصرف داروى خود را در نظر بگيرند. ـ آموزش کافى درباره علائم اکستراپيراميدال و ضرورت رعايت رقيق بهداشت دهان گوشزد شود چرا که ممکن است کانديدياز دهانى رخ دهد. ـ گلودرد، احساس ناخوشى تب، خونريزي، زخم‌هاى دهانى را گزارش کنند و در صورت بروز اين علائم بايد CBC گرفت و دارو را قطع کرد. ـ در آب و هواى گرم، ممکن است گرمازدگى ايجاد شود لذا به بيمار گفته شود تا در شرايط خنک قرار گيرند. تداخل با تست‌هاى آزمايشگاهي: افزايش: در تست‌هاى عملکرد کبدي، آنزيم‌هاى قلبي، کلسترول، قند خون، پرولاکتين، بيلي‌روبين، PBI، کلين‌استراز و يد I۱۳۱ کاهش: هورمون‌هاى خون و ادرار مثبت کاذب: تست حاملگى و PKU. منفى کاذب: استروئيدهاى ادرارى و OHCSـ۱۷ در ادرار. درمان مصرف بيش از حد دارو: در صورت مصرف خوراکى لاواژ انجام شود، يک راه هوائى براى بيمار گذاشته و از ايجاد استفراغ يا مصرف اپي‌نفرين خوددارى کنيد.