بررسى و طبقه‌بندى جمعيت يک جامعه به تفکيک سن که از روى سال تولد افراد صورت مى‌گيرد، 'توزيع سنى جمعيت' ناميده مى‌شود. توزيع سنى جمعيت را برحسب سنين منفرد، گروه‌هاى سنى بزرگ نشان مى‌دهند. توزيع جمعيت برحسب 'سنين منفرد' که دقيق‌ترين شکل توزيع سنى جمعيت است، با فاصله‌هاى يک سال تنظيم مى‌شود، اما بررسى آن دشوار است و به همين جهت از گروه‌هاى سنى استفاده مى‌شود.
'گروه سنى' گونه‌اى از طبقه‌بندى سنين مختلف در فواصل زمانى مساوى است که براى سهولت مطالعه و به‌منظور احراز قابليت اندازه‌گيرى صورت مى‌گيرد. گروه‌هاى سنى معمولاً به دو صورت تنظيم مى‌شوند: کوچک و بزرگ. 'گروه‌هاى سنى کوچک' را با فواصل پنج ساله انتخاب مى‌کنند و 'گروه‌هاى سنى بزرگ' به‌صورت اعتبارى به چند گروه بزرگ تقسيم مى‌شود. در بسيارى از مطالعات جمعيتى از سه گروه سنى ۱۴ - ۰ ساله، ۶۴ - ۱۵ ساله و ۶۵ ساله و بالاتر از گروه‌هاى سنى ۱۹ - ۰ ساله، ۵۹ - ۲۰ ساله و ۶۰ ساله و بالاتر استفاده مى‌کنند. گروه‌هاى سنى بزرگ ايران در طول سال‌هاى مختلف به شرح جدول بوده است:
جدول گروه‌هاى سنى بزرگ ايران در سال‌هاى مختلف
سال
- گروه سنى
۱۳۳۵
۱۳۴۵
۱۳۵۵
۱۳۶۵
۱۳۷۵
۱۴-۰
۴۲/۲
۴۶/۱
۴۴/۵
۴۵/۵
۳۹/۵
۶۴-۱۵
۵۳/۸
۵۰/۰
۵۲/۵
۵۱/۵
۵۷/۳
۶۵ و بيشتر
۴/۰
۳/۹
۳/۰
۳/۰
۳/۲
منبع: سرشمارى کل کشور
تعريف سن
'سن' (age) يکى از ويژگى‌هاى اصلى ساخت و ترکيب جمعيت است و آن تعداد سال‌ها و ماه‌ها و روزهائى (در مورد نوزادان) است که از عمر (روز تولد) يک فرد مى‌گذرد.
انواع سن
در مطالعات جمعيتى، سن را به دو روش محاسبه مى‌کنند: درست و مداوم. 'سن درست' يا دقيق سنى است که در طول سال يک‌بار و آن هم در تاريخ سالروز تولد فرد مصداق پيدا مى‌کند.
'سن مداوم' يا سن در آخرين سالروز تولد سنى است که بين دو سن درست قرار دارد، يعنى تمام روزهاى واقع در بين دو سالروز تولد، از سالروزى تا سالروز بعدى که به‌طور مستمر ادامه دارد سن مداوم ناميده مى‌شود. سن مداوم سنى است که در جمعيت‌شناسى اغلب اوقات با آن سر و کار داريم زيرا اکثريت قريب به اتفاق افراد جمعيت در سنين مداوم هستند و در تاريخ معين عدهٔ کمى در سالروز تولد خود قرار دارند. مبناى محاسبهٔ سن مداوم معمولاً سالروز تولد قبلى است اما در برخى موارد (مانند محاسبات بيمهٔ عمر) نزديک‌ترين سالروز تولد را مبناى محاسبه قرار مى‌دهند. در هر صورت، آخرين و يا نزديک‌ترين سن را به سن کامل گرد (روند) مى‌کنند (امانى، ۱۳۵۴؛ ۲۷ و ۱۳۵۵؛ ۱ و ۱۳۵۲؛ ۱۲).
نکتهٔ ديگر در مورد سن، لزوم تفکيک ميان مفاهيم سن جسمانى، سن عقلى و سن تقويمى است. 'سن جسماني' به وضع بافت‌ها و کيفيت اعضاى بدن بستگى دارد، 'سن عقلي' رشد درک عقلى و بهرهٔ هوشى کودک را نشان مى‌دهد و 'سن تقويمي' با زمانى که از تاريخ تولد فرد سپرى شده باشد سنجيده مى‌شود. جمعيت‌شناسى با سن تقويمى سر و کار دارد.
نسل
اصطلاح سنى ديگر واژهٔ نسل (cohort) است. نسل در کاربرد عادى به افراد هم سن اطلاق مى‌شود اما در اصطلاح علمى و فنى دقيق، افرادى را که در يک دورهٔ معين زمانى (معمولاً يک سال مشخص) متولد شده‌اند، يک نسل مى‌نامند. گاهى نسل فقط از طريق يک جنس تعيين مى‌شود. از اين‌رو پسران را 'نسل ذکور' و دختران را 'نسل اناث' مى‌نامند. اين تفاوت، زمانى مورد توجه قرار مى‌گيرد که طول يک نسل و يا فاصلهٔ متوسط نسل‌هاى متوالى به تفکيک جنس مورد نظر باشد (اماني، ۱۳۵۴، ۵).
گاهى نسل را در مفهوم وسيع‌تر و از نظر والدين و فرزندان در نظر بگيرند. در اين صورت پدربزرگان و مادربزرگان يک نسل، پدران و مادران نسل دوم، برادران و خواهران نسل سوم و فرزندان نسل چهارم را تشکيل مى‌دهند (رجوع کنيد به: نمودار دياگرام خانواده چهار نسلى در دو شبکه خويشاوندي). فاصلهٔ زمانى ميان دو نسل ثابت و مشخص نيست زيرا با اميد زندگى و عمر متوسط افراد جامعه رابطه دارد. در برخى از جوامع در حال توسعه اين فاصله را ۳۰ - ۲۵ سال در نظر مى‌گيرند.
شاخص‌هاى آمارى توزيع سنى
از شاخص‌هاى محاسبهٔ توزيع سنى جمعيت، ميانگين و ميانهٔ سنى مهم هستند. 'ميانگين سنى' جمعيت عبارت است از معدل سنى افراد يک جامعه. ميانگين سنى از تقسيم مجموع سنين افراد يک جامعه بر تعداد آنها به‌دست مى‌آيد.
'ميانه سنى' جمعيت سنى است که افراد جامعه را به دو گروه سنى برابر تقسيم مى‌کند و خود در مرکز آن قرار مى‌گيرد، يعنى نيمى از مردم جوان‌تر و نيمى ديگر مسن‌تر از آن است. ميانهٔ سنى شاخص عمومى تعيين کنندهٔ ساخت سنى جمعيت است (بروک، ۱۳۵۶؛ ۵۹).
سرشمارى‌هاى جمعيتى کشور حاکى از آن است که ميانگين سنى جمعيت ايران در سال‌هاى ۶۵، ۷۰ و ۷۵ به ترتيب ۷/۲۱، ۲۲/۱ و ۰/۲۴ سال بوده است. در سال ۱۳۷۵ ميانگين سنى مردان ۲/۲۴ و ميانگين سنى زنان ۹/۲۳ سال محاسبه شده است.
ميانهٔ سنى جمعيت ايران طى سال‌هاى ۶۵، ۷۰ و ۷۵ به ترتيب ۰/۱۷، ۶/۱۷، ۴/۱۹ سال بوده و در سال ۱۳۷۵ ميانه سنى جمعيت مردان ۴/۱۹ و جمعيت زنان ۵/۱۹ سال محاسبه شده است (سرشمارى‌هاى عمومى ايران).
