جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

موزه‌ها، استان تهران


  موزه و فرهنگ‌سراى كندلوس، روستاى كندلوس (ميخسار), كجور، نوشهر
روستاى کندلوس که امروزه آن را ميخسار مى‌‌گويند در دامنه‌هاى سبز و خرم سلسله جبال البرز در منطقه کجور مازندران قرار دارد. فرهنگ‌سراى کندلوس بر فراز تپه‌اى مشرف بر روستاى کندلوس بنا شده، داراى کتيبه‌اى سنگى است که متن آن به شرح زير است:
«اين بنا در سال ۱۳۶۰ هجرى به کوشش بنيان‌گذار آن، على اصغر جهانگيرى فرزند حاج حسين و به همت مردم روستاى کندلوس آغاز شده و در سال ۱۳۶۶ هجرى به پايان رسيد.» هدف از ايجاد اين فرهنگ‌سرا نگاهدارى و ارائه اسناد و مدارک و اشياء تاريخى اين دهکدهٔ باستانى است که ساليانى دراز با شور و ذوق فراوان به اميد حفظ ارزش‌هاى فرهنگى و هنرى اين روستاى قديمى و گسترش آبادانى و رونق روزافزون آن گردآورى شد‌ه‌اند. در فرهنگسراى کندلوس آثار و اشياء تاريخى - هنرى از قبيل سفالينه‌ها، سکه‌ها، ‌ اسناد تاريخى، کتب و نسخ خطى و آثار مربوط به مردم‌شناسى مثل ابزارآلات و دست‌افزارهاى کشاورزى و دام‌دارى، ‌ صنايع دستى، زينت‌آ‌لاات، البسه محلى و نقاشى‌هاى تزئينى ديوارى (تابلوى قهوه‌خانه‌اي) قرار دارند که مورد بازديد مشتاقان و دوستداران هنر بومى و ديگر علاقمندان و پژوهندگان قرار مى‌گيرد.
  موزه و كتابخانهٔ ملك، تهران
ساختمان جديد اين موزه و کتابخانه که اخيراً به اتمام رسيده است، ده هزار مترمربع زيربنا دارد و مشتمل بر تالارهاى موزه، مخزن کتابخانه، ميکروفيلم، قرائت‌خانه و مرکز خدمات رايانه‌اى است. اين کتابخانه ۴۰ هزار جلد کتاب خطى و چاپى دارد و سرپرستيِ آن با آستان قدس رضوى است، موزهٔ ملک در محوطه باغ ملّى جنب وزارت امور خارجه قرار دارد.
در اين موزه آثارى تاريخى و هنرى مانند قالى‌هاى پشمى و ابريشمى مربوط به دورهٔ ‌قاجاريه، سکه‌هاى طلا و نقره مربوط به دورهٔ‌ هخامنشى تا قاجاريه، ميز و صندلى چوبى، قلم‌دان و تابلوهايى از دورهٔ صفويه تا قاجاريه و انواع تمبر، کتاب و خط به نمايش گذاشته شده است.
  موزه‌ها، استان يزد
در استان يزد، دو موزه وجود دارد که در نوع خود جالب توجه هستند و بازديدکنندگان بسيار دارند. اين دو موزه قصر آيينه و علوم طبيعى هستند.
  موزه‌ها، بندر‌عباس
از مجموع شهرهاى استان هرمزگان، تنها شهر بندرعباس داراى موزه است. در اين موزه انواع سکه‌هاى قديمى مکشوفه در استان و انواع آثار و بقاياى تمدن‌هاى پيشين سواحل و جزاير به نمايش گذاشته شده است. سکه‌هايى که در سال‌هاى اخير، در جريان گودبردارى و حفارى‌هاى انجام شده از محل تاريخى «سورو» در بندرعباس به دست آمده‌اند، در اين موزه به تماشا گذاشته شد‌ه‌‌اند.
  موزه‌ها، استان تهران
موزه‌ها که در روزگار ما از مظاهر مهم زندگى شهرى به شمار مى‌آيند، در همهٔ‌ شئون زندگى، به ويژه در زمينه‌هاى آموزشى و هنرى وظيفه و پايگاهى ارجمند دارند. امروزه ديگر منظور از تأسيس موزه، تنها انباشتن مقدارى آثار کهن و هنرى در مکانى معين براى تماشا و وقت‌گذرانى نيست، ‌ بلکه هدف اساسى و مهم از اين کار، برانگيختن انديشه‌ها از نظر فرهنگى و هنرى و تاريخى است.
با توجه به تاريخ و تمدن هر کشور، مى‌توان دريافت که امروزه موزه‌ها آيينهٔ‌ تمام نماى تمدن يک ملت محسوب مى‌شوند. براى اولين بار در دوران قاجاريه، سازمانى به نام «ادارهٔ تحقيقات»، به رياست ايرج ميرزا ايجاد شد و سپس موزه‌اى به نام «موزهٔ ايران باستان» شکل گرفت. اين حرکت، بيش از تقليد چيز ديگرى نبود و هيچ‌گونه رعايت علمى و تخصصى در مورد آثار موجود در آن ديده نمى‌شد. نخستين موزهٔ‌ دولتى ايران، توسط ناصرالدين‌شاه تأسيس شد.
بعدها، در سال ۱۲۹۵ هجرى شمسى، موزهٔ ملى ايران در محل وزارت معارف، در يکى از تالارها برپا شد. از آنجا که فلات ايران داراى تمدنى چندين هزار ساله و مناطق و اماکنى باستانى است، به دنبال پى‌کنى‌هاى متعدد، مجموعه‌هاى بسيار غنى از آثار فرهنگى‌، ‌ باستانى و تاريخى اين مرز و بوم به دست آمد که در پى نمايش و عرضهٔ اين آثار، ‌ موزه‌هاى بسيارى در تهران و شهرستان‌ها شکل گرفت. مهم‌ترين موزه‌هاى استان تهران عبارت‌اند از:
   موزه‌هاى مردم‌شناسى، تهران
مشاهدهٔ روش زندگى مردم از نزديک، شايد پرهيجان‌تر از تماشاى مجسمه باشد. اما به همان اندازه وقت‌گير و دشوار نيز هست.
در ايران هشت موزهٔ مردم‌شناسى برپاست که دو مورد آن‌ها در تهران است : يکى در کاخ گلستان و ديگرى در کاخ سعدآباد. موزهٔ دو طبقهٔ‌ مردم‌شناسى کاخ گلستان (ميدان پانزده خرداد) و موزهٔ‌ مردم‌شناسى مجموعهٔ کاخ موزه‌هاى سعدآباد، با مجسمه‌هايى در اندازه‌هاى طبيعى و ابزار واقعى زندگى مردم در گذشته و حال، اين امکان را فراهم مى‌کنند که بيننده با شيوهٔ زندگى پيشينيان و تا حدى مردم امروز آشنا شود و به نوعى در آن به سير و سياحت بپردازد.
   نگارخانه‌ها، استان تهران
علاوه بر موزه‌هاى متعددى که مورد اشاره قرار گرفت، در سطح استان و به طور مشخص در شهر تهران، نگارخانه‌‌هاى فراوانى وجود دارد که جزو مراکز فرهنگى جاذب محسوب مى‌شوند. مهم‌ترين اين نگارخانه‌ها عبارت‌اند از:
- تالار نقش : شهرک قدس
- نگارخانه سپهرى : شهرک قدس
- آتليهٔ سونه : خيابان آفريقا
- گالرى صدر : خيابان شريعتى
- گالرى کلاسيک : خيابان ملاصدرا
- گالرى گلستان : دروس
- گالرى مهر : ولى‌عصر - ميرداماد
- نگارخانهٔ مهر : وليعصر بالاتر از ظفر
- آتليهٔ نيماپتگر : دکتر مفتح
- آتليهٔ نيماپتگر : دکتر مفتح
- خانهٔ آفتاب : ميدان انقلاب
- خانهٔ سوره : ميدان انقلاب
- گالرى سيحون : خيابان دکتر بهشتي
- گالرى کانون عکاسان ايران : دکتر فاطمى
- گالرى و آتليهٔ نامى : وليعصر روبه‌روى پارک ساعي
- نگارخانهٔ‌ سبز : وليعصر روبه‌روى پارک ساعي
- نگارخانهٔ على‌زاده : کريم‌خان زند
- هنرسراى کندلوس : خيابان سيد جمال‌‌الدين اسدآبادى
- گالرى افرند : خيابان استاد مطهرى
  نمايشگاه بين‌المللى تهران، تهران
محل دائمى نمايشگاه‌هاى تهران در فضايى به وسعت ۱/۳ ميليون مترمربع با ۶۲ سالن زير نظر مرکز توسعهٔ صادرات اداره مى‌شود. اين نمايشگاه که در سال ۱۳۴۸ افتتاح شده سالانه بيش از ۴۰ نمايشگاه بازرگانى بين‌المللى اختصاصى، صادراتى و فرهنگى را ميزبانى مى‌کند. پربيننده‌ترين نمايشگاه از نوع اخير، نمايشگاه کتاب در ارديبهشت ماه هر سال است.
  نمايشگاه دائمى زاهدان، زاهدان
اين نمايشگاه در بخشى از ساختمان اصلى موزهٔ‌ در حال احداث زاهدان برپا شده و شامل دو بخش مردم‌شناسى و باستان‌شناسى است. عمدتاً آثار متعلق به حفارى‌هاى منطقه در بخش باستان‌شناسى و آثار و اشياى زندگى مردم منطقهٔ سيستان و بلوچستان در بخش مردم‌شناسى به نمايش گذاشته شده است.
سازمان ميراث فرهنگى کشور، از سال ۱۳۶۹ نمايشگاه دائمى عکس از شئون مختلف زندگى و نحوهٔ معيشت مردم اين منطقه در جوار اين نمايشگاه برگزار کرده است.
پايان کتاب سيستان و بلوچستان را به بخشى از قصيدهٔ بلند و زيباى فرخى سيستانى بنام «صفت شعر»، مزين کرده و آن را به خوانندگان محترم تقديم مى‌کنيم:
بـــا کـــاروان حلــه برفتـــم ز سيستــــــان
بــا حلــه‌يــى تنيــده ز دل، بافتـه ز جـان
بـــا حلـــه‌يــى بريشــم، ترکيــب او سخـــن
بــا حلـه‌يــى نگــارگــر، ‌ نقـــش او زبـــان
هــر تــار او بــه رنــج بـــرآورده از ضميــر
هر پود او به جهد، جدا کرده است از روان
از هر صنايعى کــه بــه خواهى، بــر او اثــر
وز هر بدايعى که به جويى، بر او نشــــان
نــه حله‌يــى کــزآب، مــر او را رســد گزنــد
نـــه حله‌يـــى کــزآتــش، او را بـود زيـان
نــه رنـــگ او تبـــاه کنـــد تربـــت زميــــن
نـه نقـش او فــرو ستــرد گــردش زمــان
بنوشتــه زود و تعبيــه کــرده بيــان حـــال
و انديشــه را بنــاز، بــر او کـرده پاسبان
هــر ساعتــى بشــارت دادى مــرا خــــــرد
کين حله مــر تــرا برسانــد بنــام و نــان
ايــن حلــه نيست بافتــه از جنس حله‌هــا
ايــن را تــو از قيــاسِ ديگر حله‌ها مـدان
اين را زيان نهاد و خرد رِشت و عقل بافت
نقاش بود دست و ضمير انــدر آن ميــان
  نمايشگاه دائمى هواپيما، تهران
طرح برپايى موزه‌اى از هواپيما و ابزار هوانوردى را وزارت دفاع در سال ۱۳۶۵ به اجرا در آورد و با گردآورى هواپيماهاى اوليه و از رده خارج نيروى هوايى، هستهٔ اصلى نمايشگاه پى‌ريزى شد.
در اين نمايشگاه، افزون بر اطلاعاتى گسترده در مورد تئورى پرواز و اصول ساخت هواپيما، نمونهٔ هواپيماهاى بسيار قديمى، مانند داکوتا و ب - ۲۶ و نيز قطعات انواع هواپيما و موتور آن‌ها به نمايش گذاشته شده است. فيلم‌هايى مربوط به پرواز با کايت و بالون نيز براى آگاهى بازديدکنندگان و جوانان مشتاق پرواز نمايش داده مى‌شود.
   نمايشگاه هنرهاى نمايشى و سنتى آسيا، تهران
اين موزهٔ دائمى، در يکى از سالن‌هاى تالار وحدت برپاست و در بر گيرنده عروسک‌ها، ماسک‌ها، لباس‌ها و سازهاى خاور زمين به انتخاب ژرژ پامپانو، استاد هندى دانشگاه سوربن پاريس است.
در حدود ۴۸۱ عروسک، ۷۴ ماسک، ۱۶ کلاه، يک پرده نقالى، ۶۳ ساز و وسايل صحنه‌آرايى از ۱۲ کشور از جمله اندونزى، ايران، برمه، تايلند، تبت، ترکيه‌، چين، ژاپن، کامبوج، مالزى و هند همراه با اطلاعاتى دربارهٔ آن‌ها به نمايش گذاشته شده است.


همچنین مشاهده کنید