جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

رباعی


قدما رباعى و دوبيتى را تحت نام 'ترانه' يکى دانسته‌اند. گفته مى‌شود که وزن رباعى بر وزن 'لاحول و لا قوّة الّا باللّه' است. برخى رودکى را خالق رباعى مى‌دانند؛ اما دکتر ناقل خانلرى معتقد است که اين نوع شعر از مدت‌ها پيش در ايران رايج بوده و اختراع نشده؛ بلکه از تودهٔ مردم فارسى زبان اقتباس گرديده است.
رباعى هم پسند خاطر شاعران بزرگ و هم مقبول ذوق هنرآفرين موسيقيدانان و هم محبوب شاعران گمنام ادب عامه بوده است.
در برخى از مراسم برخاسته از باور عامّه، رباعى خوانده مى‌شود. مراسم رباعى‌خوانى در برخى مناطق ايران، نشان از نفوذ اين جنس شعر از ترانه‌هاى عامه در ميان تودهٔ مردم است.
  نمونه‌هاى رباعى
- گنابادى:
صد سال سيه‌پوشم، صد سال سفيد صد سال اگر نشينم از بهر اسير
صد سال دگر خدمت شايسته کنم يا برف سياه گردد، يا نيل سفيد
- فردوس ـ طبس:
يا رب چه مشو که داغ فرزند نمى‌بود دسمال سيه ور سر ما در نمى‌بود
يا رب چه مشو که ما درو مى‌مردند اين داغ گرو ور دل مادر نمى‌بود
- کرمانى:
خواهم که در اين کوچه گذارى بکنم بر تيه مبارکت نگاهى بکنم
در گوشه لبت عجب گياهى شده سبز آهو بشوم چوم و چرائى بکنم
- سيستانى:
در شار شما بادم تر مفروشه کنجکنه شما بوسه و زر مفروشه
خاک ور سر بى‌چيزى و نامرادى من همسايه من وجاى دگر مفروشه
- تربت جام:
لبت امروز ميگون مى‌نمايد دو چشمت مست و مجنون مى‌نمايد
مگر مى‌خورده‌اى پنهان ز عاشق که احوالت دگرگون مى‌نمايد


همچنین مشاهده کنید