|
| تفرجگاه‌هاى آبى، استان ايلام
|
|
| اگرچه شرايط طبيعى و جغرافيايى استان ايلام موجبات شکل‌‌گيرى درياچه‌هاى متعددى را فراهم نياورده است، اما شبکه‌اى از رودخانه‌هاى فراوان و ارتفاعات متعدد در آن به وجود آمده است که کنارههاى اين رودخانه‌ها، از جلوه‌هاى زيباى طبيعت به شمار مى‌آيند و تفرجگاه‌هاى بالفعل و بالقوه‌اى را در خود جاى دادهاند. اهم گردشگاه‌‌هاى آبى استان از قرار زير است:
|
|
|
|
|
خليج گرگان بزرگ‌ترين خليج درياى خزر است که بر اثر پيشروى و گسترش شرقى رشته ساحلى شبه‌جزيره ميانکاله در جنوب شرقى درياى خزر تشکيل شده است. وسعت خليج گرگان حدود ۴۰۰ کيلومترمربع است. طول خليج در جهت غربى - شرقى حدود ۷۰ کيلومتر و عرض آن نيز بين ۱۳ تا ۱۴ کيلومتر است، ولى کاملاً برخلاف شبه‌جزيره ميانکاله، از غرب به شرق به عرض خليج افزوده مى‌شود. خليج گرگان کم عمق است، به طورى که با در نظر گرفتن بالاآمدگى آب، حداکثر عمق آن به ۴ متر مى‌رسد و از غرب به شرق تا حوالى ضلع جنوبى آشوراده به عمق آب افزوده مى‌شود. درجهٔ شورى آب خليج در قسمت‌هاى غربى به علت کمى عمق و افزايش تبخير، قدرى بيشتر از شورى آب درياى خزر است. در دهانه رودهاى پرآبى مانند قره‌سو و گُهرباران به علت ورود آب شيرين، از درجهٔ شورى آب آن کاسته مى‌شود و برعکس به درجهٔ گل‌آلودگى آن افزوده مى‌شود. حدود ۲۵ رود و نهر کوچک از دامنهٔ شمالى البرز وارد خليج گرگان مى‌شوند.
|
|
| در کل، مقدار آب ورودى خليج (به استثناى ماه‌هاى آبان تا اسفند) کمتر از آب خروجى است و کمبود آب آن از طريق درياى خزر تأمين مى‌شود. اين وضع سبب شده است که يک جريان شديد طولانى از دريا به خليج و يک جريان ضعيف و کوتاه مدت از خليج به دريا، از طريق تنگهٔ بندر ترکمن - آشوراده برقرار گردد. اکولوژى خليج گرگان تحت تأثير درياى خزر، رودهاى مجاور و شبه جزيره ميانکاله قرار گرفته است که در رشد و تکثير آبزيان، ماهيان استخواندار و ماهيان غضروفى و جذب پرندگان مهاجر زمستانى نقش مهمى دارد. بدين جهت مى‌توان گفت که شبه جزيرهٔ ميانکاله و خليج گرگان دو محيط زيستى و جغرافيايى جدايى‌ناپذيرند. اگر چه خليج گرگان و شبه جزيره ميانکاله به صورت يک محدودهٔ زيستى حفاظت شده درآمده، ولى وجود صيد بى‌رويه و بى‌موقع، افزايش واردات فضولات صنعتى، دامدارى و کشاورزى از يک سو و اهميت زيست محيطى خليج و لزوم بهره‌بردارى بيشتر از منابع غذايى براى جمعيت فزايندهٔ کشور از سوى ديگر، از جمله مسائلى است که مى‌تواند لزوم توجه بيشتر و انجام پژوهش‌هاى بيشتر در خصوصيات خليج گرگان و شبه جزيره ميانکاله را توجيه کند.
|
|
| دريا و سواحل آن، استان مازندران
|
|
| درياى مازندران با وسعتى حدود ۰۰۰۴۳۸ کيلومترمربع بزرگ‌ترين درياچهٔ جهان به شمار مى‌رود که بين ايران و کشورهاى روسيه، ترکمنستان، قزاقستان و آذربايجان واقع شده است. سواحل جنوبى آن از خليج «حسينقلي» تا آستارا به خط ساحلى ايران مربوط است. عمق متوسط نواحى شمال اين دريا ۶ متر و نواحى جنوب و جنوب غربى آن حداکثر ۱۰۰۰ متر است. کنارههاى اين دريا عموماً شن‌زار و پست و صاف است. خليج قره‌بوغاز در شمال شرقى، خليج گرگان در جنوب شرقى و مرداب انزلى در جنوب غربى، سه بريدگى مهم آن هستند. خليج گرگان توسط شبه جزيرهٔ ميانکاله از درياى مازندران جدا مى‌شود.
|
|
| جزاير کوچک «آشوراده» در سال‌هاى اخير به شبه‌جزيره ميانکاله وصل شده است و مرداب انزلى بوسيلهٔ شبه جزيرهٔ غازيان از درياچه جدا مى‌شود. وجود درياى خزر، نقش تعيين‌کننده‌اى در آب و هواى ساحل شمال ايران ايفا مى‌کند و زيبائى‌هاى بى‌نظير گيلان و مازندران و گرگان به موجوديت و حفظ شرايط زيستى اين دريا بستگى دارد. درياى خزر شامل سه بخش عمدهٔ زير است:
|
|
| - خزر شمالى : عمق متوسط اين منطقه ۶/۲ متر است و از شمالى‌ترين نقطهٔ آن تا خط فرضى جزيرهٔ چچن واقع در دماغهٔ تيوب خرگان ( در شبه‌جزيرهٔ سن قشلاق) ادامه دارد. چهار پنجم خزر شمالى کمتر از ۱۰ متر عمق دارد و بقيه که مجاور خزر مرکزى است داراى ۲۵ متر عمق است. وسعت اين بخش ۲۷/۷۳ درصد کل مساحت درياچه و حجم آب آن در حدود يک صدم حجم آب تمام درياست.
|
|
| - خزر مرکزى : عمق متوسط اين منطقه ۱۷۵/۶ متر و عميق‌ترين نقطهٔ آن ۷۷۰ متر است. اين بخش از حد جنوبى بخش شمالى شروع و تا خط فرضى بين دماغه کوالى و شبه‌جزيرهٔ آبشوران ادامه دارد. وسعت اين بخش ۳۵/۳۹ درصد و حجم آب آن حدود يک سوم آب درياست.
|
|
| - خزر جنوبى : عمق متوسط اين منطقه ۳۲۵ متر و عميق‌ترين نقطهٔ آن ۱۰۰۰ متر است. اين بخش از حد جنوبى خزر مرکزى شروع و به سواحل ايران ختم مى‌شود. وسعت خزر جنوبى ۳۵/۴۶ درصد کل مساحت دريا و حجم آب آن دو سوم حجم تمام دريا است. وسعت حوزهٔ آبگير درياى خزر نزديک به ۳۰۰۳۷۳ کيلومترمربع است که فقط ۰۰۰۲۵۶ کيلومترمربع آن در خاک ايران قرار دارد.
|
|
| سواحل ايرانى درياى مازندران از آستارا تا گميشان و دهانهٔ اترک، در طول و پهناى ۳ تا بيش از ۳۰ کيلومتر گسترده است. چشمانداز شمالى آن را درياى نيلگون و نسبتاً آرام خزر و چشم انداز جنوبى آن را (غير از قسمت غربى که عمدتاً مرتفع و مردابى است)، جنگل‌هاى انبوه دامنههاى البرز تشکيل دادهاند. در فراسوى جنگل‌ها، قلههاى سر به فلک کشيده و برف‌گير البرز است که زيبايى خاصى به منطقه مى‌‌بخشد پيرامون ساحل را باغات مرکبات، شاليزارها و مزارع سرسبز پوشانيده و جلوههايى شگفت و زيبا را پديد آورده‌اند. تمامى کنارهٔ دريا (به جز برخى محدودهها که رسى، قلوه‌سنگى، شنى و ماسه‌اى است) از لحاظ نوع ساحل، قابليت‌هاى شگرفى براى بهره‌بردارى توريستى دارند و يکى از کم‌نظيرترين سواحل جهان محسوب مى‌شود. مهم‌ترين محورهاى توريستى - ساحلى مازندران عبارت‌اند از:
|
|
| - محور رامسر - علم‌ده: اين بخش از نوار باريک ساحلى که ۱۲۰ کيلومتر طول و ۲۵۰۰ کيلومتر وسعت دارد، به لحاظ نحوهٔ توپوگرافى، پوشش گياهى، هم‌‌جوارى‌اش با کوه‌هاى جنگلى، استقرار در جلگه و سهولت دسترسى به آن، يکى از زيباترين سواحل منطقهٔ خزر محسوب مى‌شود. پهناى اين نوار ساحلى از ۳ کيلومتر در رامسر تا ۳۰ کيلومتر در تنکابن و ۵ تا ۱۰ کيلومتر در نوشهر و چالوس گسترده است و به علت نزديکى به تهران مورد توجه گردشگران است، به طورى که در همين قسمت از نوار ساحلى، تعداد قابل توجهى از تأسيسات توريستى و ويلاهاى ساحلى استقرار يافته‌اند و روزبه‌روز هم در حال گسترش هستند.
|
|
| - محور علم‌ده - بابلسر: اين محور ساحلى نيز داراى عناصر و ويژگى‌هاى جذاب توريستى است که با فاصله گرفتن از کوه‌ها، جلگهٔ وسيعى را پديد آورده و خاستگاه شهر و آبادى‌هاى متعددى گرديده است. پيرامون اين محور، مزارع سرسبز شالى، گندم و باغات مرکبات قرار گرفته و مجموعه‌اى از فضاى طبيعى جذاب آرامش‌بخش در حواشى ساحل به طول ۱۲۰ کيلومتر به وجود آورده است. ساحل علم‌ده به سمت شرق، از شن نرم و سفيد رنگى تشکيل شده است و پهناى قابل توجهى دارد که در جهت شرق به عرض آن افزوده مى‌شود و کيفيت بهترى مى‌يابد. به طورى که تپه‌هاى شنى به ارتفاع ۳ تا ۵ متر که در نوع خود از مرتفع‌ترين تپه‌هاى ساحلى‌اند - تا کيلومترها بين دريا و ساحل قرار گرفته‌اند. عمق آب براى شنا و ايجاد تأسيسات آبى - توريستى بسيار مناسب است. اين بخش از نوار ساحلى به دليل دسترسى مناسب به ساحل و شهرها، آبادى‌ها و به ويژه تهران و علاوه بر آن به دليل وجود امکانات، تجهيزات و تأسيسات توريستى بيشتر مورد توجه مسافران و علاقمندان است.
|
|
| - محور بابلسر - فرح‌آباد و بهشهر - گرگان: اين محور، ساحل و جلگهٔ شرقى مازندران را از سارى تا نکا و از شبه جزيرهٔ ميانکاله تا خليج گرگان و سواحل شرقى دريا را در بر مى‌گيرد و داراى عناصر متعدد جذاب توريستى است. ساحل آن در بخش غربى (بابلسر، سارى و نکا) ماسه‌اى است و عمق مناسبى دارد که عمدتاً با توسعهٔ ويلاهاى شخصى، پلاژهاى دولتى و تأسيسات بندرى و صنعتى روبه‌رو شده است. همچنين مناسب بودن سواحل، دامنهٔ توسعه و گسترش آنها را افزايش داده است. برخى از نواحى ساحلى اين بخش به عنوان مناطق تحت حفاظت و پارک طبيعى اعلام شده که از جمله به مرداب‌هاى لپو، پلنگان، شبه‌جزيرهٔ ميانکاله، مرداب گز، خليج گرگان، مرداب گميشان مى‌توان اشاره کرد. بدين ترتيب مى‌توان نتيجه گرفت که درياى مازندران حدود ۳۰۰۰ کيلومتر کرانه و ۲۵۰ کيلومتر ساحل دارد که ۱۰۰ کيلومتر آن مرغوب و در حد سواحل درجهٔ يک مى‌باشد.
|
|
| دريا و سواحل گيلان، استان گيلان
|
|
| درياى مازندران (خزر) با وسعتى در جدود ۰۰۰۴۳۸ کيلومتر مربع، بزرگ‌ترين درياچهٔ جهان است. اين دريا در ميان ايران و کشورهاى روسيه، ترکمنستان، قزاقستان و آذربايجان گسترده است. کنارههاى جنوبى آن، از خليج مختوم‌قلى تا آستارا، به خط ساحلى ايران مربوط است. درياى خزر بيش از ۶۳۸۰ کيلومتر ساحل دارد که در حدود ۹۹۲ کيلومتر آن از آستارا تا مصب رود اترک متعلق به ايران است. چشمانداز شمالى کنارههاى آن را درياى نيلگون و تا حدودى آرام مازندران تشکيل مى‌دهد و چشمانداز جنوبى آن را (جز بخش غربى که بيشتر آن مرتفع و مردابى است)، جنگل‌هاى انبوه دامنههاى البرز پوشانده است. در فراسوى جنگل‌ها، قلههاى سربه فلک کشيده و پوشيده از برف خودنمايى مى‌کنند که زيبايى خاصى به منطقه بخشيده‌اند. پيرامون کنارههاى درياى مازندران را باغ‌هاى مرکبات، شالى‌زارها و کشت‌زارهاى سرسبز پوشانده و جلوههايى شگفت‌انگيز را پديد آورده‌اند. کنارههاى دريا (به جز برخى محدودهها که رسى، قلوه‌سنگى، شنى و ماسه‌اى هستند) از لحاظ نوع ساحل، داراى قابليتى شگرف براى بهره‌بردارى گردشگرى‌اند و يکى از کم‌نظيرترين ساحل‌هاى جهان به شمار مى‌روند.
|
|
|
|
| اين درياچه در جوار روستاى استخر پشت، ميان درهٔ رودخانه زارم، به صورت گودالى بزرگ و دايره‌‌اى شکل قرار گرفته که پيرامون آن پوشيده از مزارع برنج و نيزار است. وسعت حوضچهٔ مرکزى آن بيش از نيم هکتار و حواشى آن در حدود ۶ هکتار است. پيرامون اين درياچه داراى محوطه براى اتراق و استقرار، ولى فاقد امکانات خدماتى است. دسترسى به آن از مسير يک جادهٔ جنگلى بسيار زيبا از شهر نکا صورت مى‌گيرد. اين جاده در امتداد خود از روستاها و فضاهاى جنگلى ديگر عبور مى‌کند و به جادهٔ کياسر - سارى اتصال مى‌يابد. درياچهٔ استخر پشت به علت هم‌جوارى با زارم‌رود و دره زيباى آن، قابليت توريستى قابل ملاحظه‌اى دارد.
|
|
|
|
| درياچهٔ بزنگان تنها درياچهٔ استان خراسان است. اين درياچه حدود ۸۰ هکتار وسعت و ۱۲ متر عمق دارد و در جنوب رشته‌کوه‌هاى هزار مسجد در ۱۳۰ کيلومترى جادهٔ مشهد - سرخس قرار دارد. آب درياچه از بارندگى‌هاى سالانه و چشمه‌هاى کوچک تأمين مى‌شود و مرکز پرورش ماهى قزل‌آلا (رنگين‌کمان) است.
|
