جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

جزیرهٔ قشم، قشم


   جزيرهٔ خارك، بوشهر
اين جزيره در فاصلهٔ ۵۷ کيلومترى شمال غربى بوشهر و ۳۸ کيلومترى بندر گناوه قرار دارد. طول تقريبى آن ۸ کيلومتر و عرض آن ۴ تا ۵ کيلومتر و جزيره‌اى مرجانى است. جزيرهٔ خارک به واسطهٔ‌ سواحل عميق براى ايجاد لنگرگاه از مزيت‌هاى نسبى ويژه‌اى بهره‌‌مند است. امروزه کارشناسان اين جزيره را به عنوان مرکز تأسيسات عظيم نفت برگزيده‌‌اند. حزيرهٔ خارک عملاً زمين بارورى ندارد. بيشتر سطح جزيره را قشر سنگى از جنس مرجان پوشانيده است. با اين حال خرما، موز و مرکبات به مقدار کم کشت مى‌شود و درختان کُنار و ليل در اين جزيره به فراوانى يافت مى‌شود. جزيرهٔ خارک يکى از بخش‌هاى شهرستان بوشهر است و طبق آمار اخير بيش از ده هزار نفر جمعيت دارد. از مشاغل مهم مردم اين جزيره صيد ماهى و کار در تأسيسات نفتى و معدن سنگ است. اين جزيره از مناطق بسيار قديمى استان است که آثار تاريخى متعددى دارد.
   جزيرهٔ خاركو، بوشهر
اين جزيره در شمال شرقى جزيرهٔ خارک قرار دارد. در اين جزيره نيز تأسيسات عظيمى جهت بارگيرى نفت خام ايجاد شده است و اهميت اقتصادى، نظامى و تدارکاتى خاصى دارد.
   جزيرهٔ سيرى، ابوموسى
اين جزيره در قلب آب‌هاى خليج فارس قرار دارد. فاصله آن تا مرکز شهرستان ابوموسى که در قسمت شرقى جزيرهٔ سيرى واقع شده، در حدود ۲۷ کيلومتر است. هم‌چنين فاصلهٔ‌ دريايى آن تا مرکز استان، در حدود ۱۵۲ مايل دريايى است. وسعت جزيرهٔ سيرى ۱۷/۳ کيلومترمربع مى‌باشد. اين جزيره فاقد پستى و بلندى بوده، و نسبتاً مسطح است. مرتفع‌ترين نقطهٔ آن ۲۴ متر از سطح دريا ارتفاع دارد و بزرگ‌ترين ابعاد طولى و عرضى جزيره، ۶/۱ و ۴/۶ کيلومتر است.
در قسمت‌هاى شمالى و نزديک سواحل جزيره، مناطق مسکونى همراه با ساير تأسيسات جاى گرفته‌اند. اهالى بومى جزيره از طريق ماهيگيرى و صيد ميگو و کشاورزى محدود، زندگى و امرار معاش مى‌کنند و هم‌چنين عده‌اى از مردم جزيره در تأسيسات نفتى کار مى‌‌کنند. در اين جزيره تعداد قابل توجهى نخل خرما به طور پراکنده وجود دارد که محصول آن فقط مصرف محلى دارد. اين منطقه پوشش گياهى فقيرى دارد. در اين جزيره معدن خاک سرخ نيز موجود است.
   جزيرهٔ شتور، بندر‌لنگه
جزيرهٔ شتور در فاصلهٔ حدود ۱/۵ کيلومترى جنوب شرقى جزيرهٔ لاوان قرار دارد. طول جزيره ۱/۷ کيلومتر و عرض آن ۸۰۰ متر است.
جزيرهٔ شتور غيرمسکونى است و هيچ‌گونه فعاليتى در آن ديده نمى‌شود. اين جزيره از باارزش‌ترين و مهم‌ترين پناه‌گاه‌هاى حيات‌وحش (پرندگان، لاک‌پشت‌هاى دريايى، ماهى‌ها و دلفين‌ها) در خليج‌فارس است و جزءِ مناطق حفاظت شدهٔ کشور مى‌باشد.
   جزيرهٔ عباسك، بوشهر
اين جزيره بين بندر بوشهر و جزيرهٔ شيف قرار دارد و خالى از سکنه است.
   جزيرهٔ فرور بزرگ، ابوموسى
يکى ديگر از جزاير قلمرو استان هرمزگان، جزيره فرور بزرگ است که در فاصلهٔ ۳۶ ميلى شهر ابوموسى، و در فاصلهٔ حدود ۱۴۱ ميلى از بندرعباس قرار دارد. بزرگ‌ترين ابعاد طولى و عرضى جزيره ۷/۵ و ۴/۵ کيلومتر مى‌باشد. فاصلهٔ آن تا نزديک‌ترين نقطهٔ سواحل ايران، ‌ در حدود ۲۰ کيلومتر و مساحت آن ۲۶/۲ کيلومترمربع و ارتفاع بلندترين نقطهٔ آن از سطح دريا ۱۴۵ متر است. سطح جزيره از تپه‌ماهورهاى کوچک تشکيل شده است. اين جزيره بر روى يکى از کمربندهاى زلزله‌خيز جهان قرار دارد. رنگ آب در نزديکى جزيره سياه است. جزيره شيب‌هاى تند و پرتگاه‌هايى دارد که گاهى ارتفاع آن‌ها از ۱۰ متر بيش‌تر است.
بقاياى ساختمان‌هاى مخروبه و اراضى کشاورزى باير و چاه‌هاى آب نشانهٔ مسکونى بودن جزيره در زمان‌هاى گذشته است؛ ولى در حال حاضر، جزيره غيرمسکونى است و تنها تعدادى مأمور دولتى در آن حضور دارند.
در آب‌هاى اين جزيره ماهى فراوان وجود دارد و به همين خاطر صيادان در اطراف آن فعاليت زيادى دارند. از کانسارهاى مهمى که در اين جزيره وجود دارد، معدن آهن است که از يک لايهٔ رسوبى تشکيل شده و ذخيرهٔ آن حدود ۰۰۰‚۵۰۰ تن برآورد شده است. در اين جزيره يک چراغ دريايى نيز وجود دارد.
جزيرهٔ فرور بزرگ يکى از کانون‌هاى زيست حيات‌وحش است و تعداد بى‌شمارى از پرندگان از قبيل : عقاب ماهيگير، طوطى، چک‌چک، ‌ قمرى خانگى، چکاوک کاکلى، پرستو، ‌ بلبل خرما، چاخ‌لق، هدهد، دم‌جنبانک زرد، دو سرخ معمولى، چک‌چک‌ سرسياه، زنبورخور معمولى، ياکريم و غيره، هم‌چنين پستاندارانى از قبيل جبير و جانورانى همچون يک نوع خارپشت، مارمولک، مار جعفرى و عقرب در آن زندگى مى‌کنند.
   جزيرهٔ فرور كوچك، ابوموسى
اين جزيره در قسمت شمال غربى جزيرهٔ ابوموسى واقع شده است و حدود ۳۶ مايل دريايى تا شهر ابوموسى و ۱۴۹ مايل دريايى تا بندرعباس فاصله دارد. مساحت اين جزيره ۱/۵ کيلومتر مربع و بلندى مرتفع‌ترين نقطهٔ آن از سطح دريا ۳۶ متر است. بزرگ‌ترين ابعاد طولى و عرضى جزيره، ۱/۴ در ۱/۱ کيلومتر مى‌باشد.
جزيرهٔ فرور کوچک و سواحل آن، به علت موقعيت اقليمى و استقرار در مسير مهاجرت پرندگان دريايى، زيستگاه گونه‌هاى متنوع پرندگان مهاجر و بومى است. اين جزيره غيرمسکونى مى‌باشد.
   جزيرهٔ قشم، قشم
جزيرهٔ قشم بزرگ‌ترين جزيرهٔ ايران است که در شمال غربى تنگهٔ هرمز قرار دارد. طول آن ۱۱۵ کيلومتر و عرض آن از ۱۰ تا ۳۵ کيلومتر متغير است. شهر قشم - مرکز اين جزيره - در شمال شرقى جزيره واقع شده و وسعت آن ۳ کيلومترمربع و ارتفاع آن از سطح دريا ۱۰ متر است.
بندرعباس با ۱۲ مايل دريايى فاصله، نزديک‌ترين شهر به قشم است. قشم تا تهران ۱۳۵۳ کيلومتر فاصله دارد که ۱۲ مايل آن راه آبى و بقيه از طريق خشکى است.
يک فصل گرم و مرطوب و طولانى و يک فصل کوتاه و معتدل، از ويژگى‌هاى آب و هوايى جزيرهٔ قشم است. شهر قشم در حال حاضر به شکل نيم‌دايره‌اى در گوشهٔ شمال شرقى جزيره با بافت سنتى و نخلستان‌هاى انبوه و با مناظر طبيعى بسيار زيبايى قرار گرفته است. معمارى سنتيِ سازگار با شرايط اقليمى و بادگيرهاى بلند و قديمى خانه‌هاى مسکونى آن، نماى اصلى شهر را به وجود آورده‌اند. صخره‌هاى سواحل بندر قشم که محل تجمع خرچنگ‌هاى دريايى‌اند، از نقاط بسيار ديدنى آن به شمار مى‌روند (معمولاً در بعدازظهرها خرچنگ‌ها به سواحل بندر قشم پناه مى‌آورند). يکى از نقاط بسيار ديدنى جزيره، جنگل‌هاى حرا است که بين شمال جزيره تا بندر خمير را فرا گرفته و منظرهٔ‌ بسيار جالبى را در ميان دريا پديد آورده است.
جنگل‌هاى حرا در بين بندر خمير و در اطراف جزيرهٔ قشم در سطح وسيعى پراکنده شده‌اند که بخشى از آن (حدود ۳۵۰۰ هکتار) در محدودهٔ قشم قرار گرفته است. نام علمى درختان جنگل‌هاى حرا به افتخار دانشمند مشهور ايران - ابوعلى‌سينا - که آن را حرا ناميده است، نام‌گذارى شده است.
درختان حرا با قطر ۳۰ سانتى‌متر و ارتفاع ۴ متر از ميان آب‌هاى خليج فارس سر بر آورده‌اند و سبب جلب پرندگان مهاجر و بومى شده و گروهى از پرندگان هم در ميان آن‌ها و آشيانه ساخته‌اند. درخت حرا هميشه سرسبز و زيباست. هرچه سرشاخه‌هاى درخت حرا را قطع کنند، رشد بهترى مى‌کند و سرسبزتر مى‌شود.
جنگل حرا به طور دائم در معرض جزر و مد منظم آب دريا قرار دارد؛ به طورى که در زمان جزر درختان و بستر لجنى آن از آب بيرون مى‌ماند و به صورت جزايرى پراکنده نمايان مى‌شوند و در موقع مد، تمامى جنگل زير آب رفته و ناپديد مى‌شود. اصولاً اين درختچه‌ها در مکان‌هايى مى‌رويند که در مواقع مد دريا به زير آب بروند. در نقاط مرتفع‌تر اثرى از اين گونه گياهان مشاهده نمى‌شود.
جزيرهٔ قشم دومين بندر آزاد تجارى ايران است و همين ويژگى، اهميت توريستى آن را دو چندان ساخته است. به عبارت ديگر، سفر به جزيرهٔ قشم صرف‌نظر از استفاده‌هاى گوناگون، ‌ مانند بازديد از آثار تاريخى و استفاده از سواحل خليج‌فارس، ‌ از نظر اقتصادى نيز مقرون به صرفه است و هزينه‌هاى گمرکى و مقررات دست و پاگير تجارى شامل آن نمى‌شود.
   جزيرهٔ قويون داغى (كبودان)، عجب شير، بناب
جزيرهٔ قويون داغى يکى از بزرگ‌ترين و زيباترين جزاير مسکونى درياچهٔ اروميه است که در فاصله ۱۲ کيلومترى بندر رحمانلو در قسمت جنوب شرقى درياچه اروميه قرار گرفته است. طول جزيره ۹ کيلومتر، عرض آن ۴ کيلومتر و مساحت آن ۳۱۷۵ هکتار است و از سطح درياى آزاد ۱۵۲۱ متر ارتفاع دارد.
جزيرهٔ قويون داغى زيستگاه قوچ و ميش ارمنى و گوزن زرد ايرانى است. اين گوزن يکى از نادرترين گونه‌‌هاى گوزن جهان است.
قويون داغى تنها جزيرهٔ درياچهٔ اروميه است که در تمام سال داراى آب شيرين است. آب شيرين جزيره براى مصرف حيوانات وحشى از دو چشمه‌اى که در جنوب آن قرار دارد تأمين مى‌شود.
هر قسمت جزيره، زيبايى دلپذيرى دارد. وجود پرندگان بزرگى چون عقاب طلايى و لاشخور مصرى نيز دخالت خاصى به آن داده است. از ديگر پرندگان اين جزيره مى‌توان به مرغ کفل سفيد، مرغ سنگ، پرى شاهرخ، سبزه قبا، کاکايى، هدهد، کبک و پرندگان آبزى چون فلامينگو، آنقوت نوک قرمز و بعضى از انواع مرغابى اشاره کرد.
فلامينگوها، گوشهٔ شمال غربى جزيره، آب‌هاى ميان قويون‌داغى و جزاير آرزو و اسپير را انتخاب کرده‌اند که منطقهٔ نسبتاً آرامى است؛ غذاى اصلى آن‌ها انواع جلبک‌‌ها و سخت‌پوستان موجود در آب درياچه به نام آرتمياسالينا است. قوچ و ميش‌هاى جزيره از سال ۱۳۴۰ تحت حفاظت قرار دارند و تعداد آن‌ها امروزه به بيش از ۳۵۰۰ رأس رسيده است.
بهترين زيستگاه‌هاى قوچ و ميش ارمنى و گوزن زرد ايرانى در جزيرهٔ کبودان عبارت‌اند از : قوچ دره‌سى، جن دره‌سى، گوله دره‌سى، حسن‌آقا دره‌سى، زرزا، شکارگاه، قره‌داغ بزرگ و کوچک که تمامى قوچ‌ها و ميش‌ها در اين مناطق زندگى مى‌کنند.
اين مجموعه از طرف يونسکو به عنوان يکى از ۵۹ منطقهٔ حفاظت شده که داراى گونه‌هاى کمياب گياهى و حيوانى است به ثبت رسيده است.
   جزيرهٔ كبودان، اروميه (درياچه اروميه)
يکى از بزرگ‌ترين جزاير درياچهٔ اروميه جزيرهٔ کبودان است که يک چشمه و يک قنات کوچک دارد. قسمت اعظم پوشش گياهى آن را علف‌هاى کوتاه، درختان پستهٔ وحشى، سرو کوهى، بادام وحشى، شيرخشت و گوجه‌فرنگى تشکيل مى‌دهد. اين جزيره در شرق اروميه با وسعت ۳۱۷۵ هکتار و در ارتفاع ۱۵۲۱ مترى قرار دارد. نوع ساحل آن سنگى و ماسه‌اى است و براى شنا و ورزش‌هاى آبى امکانات مناسبى دارد.
در جزيرهٔ کبودان هزاران حيوان از انواع مختلف زيست مى‌کنند که عمده‌ترين آنها قوچ و ميش مى‌باشد. تعداد اين حيوانات در حدود ۳۵۰۰ رأس است و اخيراً از سوى سازمان محيط زيست جهت تعادل لازم حيات‌وحش تعدادى پلنگ نر و ماده به جمع حيوانات آن اضافه شده است.


همچنین مشاهده کنید