كهگیلویه (دهدشت)، استان كهكلویه‌وبویراحمد

بويراحمد (ياسوج)

اين شهرستان در شمال شرقى استان کهگيلويه و بويراحمد واقع شده و مرکز آن نيز شهر ياسوج است. قبل از ايجاد شهر ياسوج در حدود ۶ کيلومترى آن ، يک شهر قديمى به نام «تل خسرو» قرار داشت که زمانى مرکز نفوذ خوانين بويراحمد عليا بود. اينک به جز تپه‌هاى پراکندهٔ‌ روستايى کوچک‌ ، ‌ اثرى ديگر از آن آبادى قديمى باقى نمانده است. تل خسرو متجاوز از دو هزار سال قدمت دارد. ليکن احداث ابنيهٔ معاصر در پيرامون آن ، بعد از سال ۱۳۰۹ شمسى شروع شده و تا سال ۱۳۲۳ ادامه يافته و پس از آن متروک شده است. يکى از عوامل ايجاد شهر ، وضع مساعد جغرافيايى و طبيعى اين محل است که آب و هوا و خاک مناسبى دارد و از فضاهاى تفرجگاهى از جمله جنگل‌هاى سرسبز بلوط ، دره‌ها ، کوه‌ها و منابع آب کافى برخوردار است.

كهگيلويه (دهدشت)

مرکز اين شهرستان شهر دهدشت است که در قسمت دشت کهگيلويه (زيرکوه) واقع شده و از دو قسمت جداگانه تشکيل شده است. قست قديمى شهر مخروبه شده و به دهدشت کهنه معروف است. قسمت جديد آن ، فضايى نيمه شهرى و نيمه روستايى است که با توجه به وضع زندگى و شکل ظاهرى فعاليت‌هاى مردم و نماى ساختمان‌ها ، وجه روستايى آن جلوهٔ بيشترى دارد. کهگيلويه در زمانهاى قديم جزء ‌لرستان بزرگ بوده است. استرابون - جغرافيدان مشهور يونان باستان - کهگيلويه را بخشى از خاک اوکسى‌ها (نام هخامنشى خوزستان) مى‌داند. در دورهٔ ساسانيان ، قباد ساسانى ارگان (ارجان) را در قسمت دشتى آن بنا نهاد که «قباد خوره» ناميده مى‌شد. مناطق کوهستانى آن را نيز «رم زميگان» مى‌ناميدند. در دوران بعد از اسلام «قباد خوره» به نام شهر حاکم‌نشين آن ولايت ارگان (ارجان) و مناطق کوهستانى آن «رم زميگان» به کهگيلويه شهرت يافت. در قرن‌هاى بعدى که شهر ارگان ويران گرديد و افشارها و لرها سراسر آن را تصرف کردند ، تمامى اين خطه کهگيلويه و قسمت کوهستانى آن ، «پشتکوه» و قسمت دشتى آن ، «زيرکوه» ناميده شدند. کهگيلويه از سه کلمهٔ «کوه» ، «گيل» و «اويه» ترکيب يافته است. کلمه «او» پسوند مالکيت است. بنابراين معناى اين نام «منطقه کوهستانى گيل» است.

گچساران (دوگنبدان)

گچساران يا دو گنبدان در گذشته بخشى از کهگيلويه بود که اخيراً به شهرستان تبديل شده است. راه اهواز به شيراز از آن مى‌گذرد و قشلاق تيره‌هاى بويراحمدى و قشقايى نيز در آن قرار دارد. شهر دوگنبدان مرکز گچساران است. ناحيهٔ‌ گچساران در منتهى‌اليه مناطق نفت‌خيز ايران قرار گرفته است. منطقهٔ نفتى گچساران بسيار معروف است و از نواحى قديمى و معروف صنعت نفت ايران به شمار مى‌آيد.