|
|
|
| موقعيت جغرافيايى و تقسيمات سياسى استان
|
|
| استان بوشهر با مساحتى حدود ۶۵۳۲۷ کيلومترمربع بين ۲۷ درجه و ۱۴ دقيقهٔ عرض شمالى و ۵۰ درجه و ۶ دقيقه تا ۵۲ درجه و ۵۸ دقيقهٔ طول شرقى از نصف‌النهار گرينويچ قرار دارد. اين استان از شمال به استان خوزستان و قسمتى از کهگيلويه و بويراحمد، از جنوب به خليج‌فارس و قسمتى از استان هرمزگان، از شرق به استان فارس و از غرب به خليج‌فارس محدود است. استان بوشهر با خليج‌فارس بيش از ۶۰۰ کيلومتر مرز دريايى دارد و از اهميت سوق‌الجيشى و اقتصادى قابل توجهى برخوردار است.
|
|
| براساس آخرين تقسيمات سياسى کشور استان بوشهر مشتمل بر ۸ شهرستان، ۱۷ بخش، ۱۳ شهر، ۳۶ دهستان و ۷۰۶ آبادى داراى سکنه است. شهرستان‌هاى استان بوشهر عبارت‌اند از : بوشهر، تنگستان، دشتستان، دشتى، دَيِر، ديلم، کنگان و گناوه.
|
|
| جغرافياى طبيعى و اقليم استان
|
|
| استان بوشهر از نظر پستى و بلندى به دو قسمت جلگه‌اى و کوهستانى تقسيم مى‌شود:
|
|
| - قسمت جلگه‌اى: استان در امتداد خليج‌فارس قرار دارد که عرض آن نيز در جهت شمال غربى (ناحيه بندر ديلم) به قسمت جنوب شرقى افزايش مى‌يابد و حداکثر به ۱۴۰ کيلومتر در امتداد دره رود مند مى‌رسد. جلگهٔ مذکور از رسوبات رودهاى دالکى، شاپور، اهرم و مند تشکيل يافته است. از جملهٔ اين نواحى مى‌توان به دشت بوشهر و برازجان اشاره کرد که سطح وسيعى از شمال استان را در بر گرفته است. اين مناطق تا دوران چهارم زير آب بود. اکثر شهرها و مراکز جمعيتى استان بوشهر در اين جلگه استقرار يافته‌اند. اين جلگه‌ها تا کويت و دشت‌هاى جنوبى خليج‌فارس ادامه دارد.
|
|
| - قسمت کوهستانى: استان از دو رشته کوه عمده تشکيل مى‌شود که در سراسر طول استان به موازات هم امتداد يافته‌اند. اين رشته‌کوه‌ها مشتمل بر ارتفاعات گچ ترش و ارتفاعات نوکند است که به ترتيب در محدودهٔ شمالى و شرق استان قرار دارند.
|
|
| با توجه به استقرار استان بوشهر در منطقهٔ فوق حاره‌‌اى، مهم‌ترين پديده و فرآيند مشهود اقليمى آن گرماى هواست. اين ناحيه تحت تأثير فشار زياد عرض‌هاى متوسط قرار دارد و فاقد بارندگى قابل توجه است، ولى فرآيند تبخير آن به علت طولانى بودن فصل گرما شدت و حدت بيشترى دارد. در فصل زمستان به دليل هجوم و گسترش جبهه‌هاى هواى سرد شمالى و درياى مديترانه به سمت شرق، آب و هواى مناسبى توأم با ابر و باران به‌وجود مى‌آيد.
|
|
| به طور کلى آب و هواى بوشهر در نوار ساحلى گرم و مرطوب و در قسمت‌هاى داخلى گرم و خشک صحرايى است. در استان بوشهر دو فصل محسوس وجود دارد: زمستان نسبتاً خنک شامل ماه‌هاى آذر، دى، بهمن، اسفند و تابستان گرم و خشک و طولاني. پاييز و بهار اين استان بسيار زودگذر است.
|
|
| متوسط دماى سالانهٔ استان ۲۴ درجهٔ سانتيگراد است که بيشترين مقدار آن در تابستان حدود ۵۰ درجه و کمترين مقدار آن در زمستان حدود ۶ درجه ثبت شده است. دماى هوا در سردترين ماه‌هاى سال به ندرت به صفر درجه مى‌رسد. گرماى متوسط خنک‌ترين ماه‌هاى اين منطقه يعنى دى‌ماه ۱۵ درجه گزارش شده است. در استان بوشهر بين دهم ارديبهشت تا دهم مهرماه (حدود ۱۴۰ روز) درجهٔ حرارت بيش از ۱۰ درجه است. در ۶۳ روز از اين مدت درجهٔ حرارت بين ۴۰ تا ۵۰ درجه است.
|
|
| ميزان بارندگى در استان بوشهر کم و متغير است. زمان بارندگى معمولاً بين ماه‌هاى آبان و ارديبهشت است. در طول اين مدت بادهاى باران‌زا به طور متوسط ۳ تا ۶ بار سراسر استان به خصوص سواحل آن را تحت تأثير قرار مى‌دهند. متوسط بارش ساليانهٔ استان ۲۱۷ ميلى‌متر و از نوع باران با دوره‌هاى ريزش بسيار محدود است. ريزش باران در پاييز و بهار به صورت رگبارهاى شديد، کوتاه مدت و همراه با رعد و برق است، در حالى که در زمستان به صورت باران ريز و مداوم است. ريزش برف در منطقه بى‌سابقه است، ولى تگرگ به طور پراکنده مشاهده شده است.
|
|
| در ماه‌هاى خرداد و تير دماى بيش از حد و رطوبت شديد هوا که به علت شرايط خاص جوى به حالت اشباع مى‌رسد، هواى دم کرده و کم تحرکى به وجود مى‌آورد که در اصطلاح محلى به «شرجي» معروف است و تحمل آن بسيار دشوار است. ميزان رطوبت نسبى تقريباً در تمام مدت سال يکنواخت است و معدل ساليانهٔ آن ۷۱ درصد است.
|
|
| بادهاى محلى استان بوشهر در حقيقت قسمتى از طوفان‌هاى خليج‌فارس است که در اثر اختلاف فشار بين صحراى عربستان و ارتفاعات جنوبى ايران در فصول مختلف پديد مى‌آيد. اين بادها تقريباً در تمام سواحل خليج‌فارس مى‌وزند و در نقاط مختلف خليج‌فارس اسامى متفاوتى دارند. اين اسامى که بنا به مقتضيات زمانى (فصل وقوع آنها) و تصورات ذهنى دريانوردان و همچنين خطرات ناشى از آنها است عبارت‌اند از:
|
|
| - باد لهيمر يا لهيما:ر که معمولاً در پاييز و به قول دريانوردان در برج عقرب مى‌وزد. شدت اين باد به اندازه‌اى ناگهانى و غافلگيرکننده است که ممکن است در عرض چند دقيقه و يا چند ساعت خسارات سنگينى به بار آورد.
|
|
| - باد لچيزب يا «گول‌زن»: که معمولاً در پاييز مى‌وزد، ولى روز و ساعت معينى ندارد. دريانوردان محلى معتقدند که اين باد ده روز پيش از عقرب مى‌وزد و شدت آن نيز کمتر از باد لهيمر است.
|
|
| - باد قوس: که جهت جنوب شرقى - شمال غربى دارد و از مدار رأس‌السرطان در جهت شرقى حرکت مىکند. اين باد در تابستان گرم و سوزان و در زمستان گرم و مرطوب و اکثراً بارانآور است. اين باد نيز شديد است و گاهى خسارات جانى و مالى فراوان به همراه دارد. در گذشته براى حرکت کشتى از هند به بوشهر از اين باد استفاده مى‌شد. باد بارانآور قوس در زمستان جهت شمال شرقى دارد و باعث ريزش باران بيشترى مى‌شود.
|
|
| - باد شمال: برعکس باد قوس باد خشکى است، وزش آن در زمستان دما را کاهش مى‌دهد و گاهى نيز باعث بارندگى مى‌شود. معمولاً جهت وزش باد قوس به شمال غربى تغيير مى‌يابد و باد شمال ناميده مى‌شود. اين باد معروف‌ترين باد محلى بوشهر است و تقريباً تنها بادى است که هواى گرم تابستان را تا حدودى متعادل مىکند. به همين جهت در گذشته اکثر ساکنين بوشهر پنجره‌هاى منازل خود را به طرف شمال غربى نصب مى‌کردند. اين باد نه تنها در زندگى مردم، بلکه در بافت شهرى شهرستان بوشهر نيز تأثير داشته است.
|
|
| - باد بررد: که غالباً شب‌ها به سوى دريا مى‌وزد و خشک است.
|
|
| - باد سهيلى: که اواخر تابستان و اوايل زمستان مى‌وزد و مردم محلى معتقدند که اين باد ناشى از طلوع ستارهٔ سهيل است.
|
|
| - باد غيوب:، باد تريه، باد توبيخ، باد پيرزن و باد سبعه از ديگر بادهاى محلى استان بوشهر است.
|
