تذکرةالاولیاء شیخ‌ عطار

شيخ عطار نيز از بزرگان متصوفه و کبار مشايخ و علاوه بر اين از گويندگان بزرگ و نامور ايران است.

ابوحامد يا ابوطالب محمدبن‌ابى‌بکر ابراهيم‌بن‌مصطفى بن شعبان الملقب به فريدالدين المشهور به عطار از شعراى بزرگ و عرفا بوده است و صاحب تأليف و تصانيف بسيار است که بيشتر آنها منظوم مى‌باشد، و از جمله تأليف‌هاى او در نثر دو مجلد تذکرةالاولياء است، عطار اين کتاب را در اواخر قرن ششم يا اوايل قرن هفتم تأليف کرده است و خود نيز ظاهراً تا ۶۲۸ زنده بوده است (اقتباس از مقدمهٔ تذکرةالاولياء تأليف آقاى قزويني).

اين کتاب نيز يکى از کتب عمده و مهم و از مآخذ بزرگ زبان فصيح درى است که هرچند آثار برجسته‌اى از قرن ششم در آن پيدا است معهذا در متن کتاب و روايات منقوله از شيوه و طرز نثر قديم انحراف جايز نشمرده و داراى همان خصايص و اعتبار و همان شيوه و سبک عهد سامانى مى‌باشد - تنها قيود ظرف را که در کتب سبک قديم بلااستثناء 'اندر' آوردند غالباً 'در' که مخصوص قرون شش و هفت است ضبط کرده است، و معلوم نيست که از اثر دست‌کارى نساخ است يا در اصل تأليف چنين بوده، و نيز در آغاز تراجم رجال سجع‌هائى ملتزم شده است که با اسم يا لقب صاحب ترجمه برابرى کند و از اين حيث قدرى تندروى کرده است اما بلافاصله بعد از هر سجعى در شرح صفات و ذکر حالات صاحب ترجمه فعل‌هاى مکرر آورده است که از مختصات نثر قديم و زبان پهلوى است.

- لغات فارسى غيراصطلا حی :

اين لغات نيز در کتاب سبک‌شناسى بهار بسيار است، و در مقدمهٔ انگليسى کتاب تذکرةالاولياء از طرف نيکلسن خاورشناس معروف قلمزد شده است، و فعل‌هاى کهنه و عبارات قديمى آن را هم در کتاب سبک‌شناسى ملک‌الشعرا جلد يک ذکر نموده‌ايم.