حرکات چشم را بايد بهصورت منفرد (ductions) و دوتائى (Versions) بررسى کرد.
حرکت توأم (کونژوگه)، حرکت چشمها در يک جهت و در يک زمان مىباشد. duction حرکت هر چشم به تنهائى است مثلاً ادداکشن، ابداکشن، سوپراداکشن و اينفراداکشن به ترتيب به معناى حرکت چشم به داخل، خارج، بالا و پائين است.
تشکيل يک تصوير از دو تصوير که همزمان توسط دو چشم ديده مىشود را fusion (ترکيب تصاوير) مىگويند که اين کار را مغز با کنترل غضلات خارجى چشم (فوزيون حرکتي) و ايجاد درک حسى ترکيب شده (فوزيون حسي) انجام مىدهد.
معاينه همراستائى چشمها
مىتوان از بيمار خواست که به نور چراغ قوه که به فاصله چند فوتى از او قرار دارد، نگاه کند. اگر رفلکس نور آن، بهجاى وسط قرنيه، به خارج يا داخل منحرف شده باشد به ترتيب نشانهٔ ازوتروپى واگزوتروپى آن چشم مىباشد. اين تست در شيرخواران نيز قابل اجراء است.
Cover Test
Cover Test نيازمند ديد خوب هر دو چشم بوده، از تست قبلى دقيقتر است. در اين تست در حالىکه بيمار به دور نگاه مىکند به سرعت جلوى يک چشم را مىپوشانيم، اگر چشم مقابل حرکت کرد نشانهٔ اين است که قبلاً روى شيء فيکس نبوده است و فرد انحراف چشم دارد ولى اگر حرکت نکرد يعنى قبلاً روى شيء فيکس کرده است و انحرافى ندارد. در کسانى که دوربينى دارند انتظار داريم که اين تست غيرطبيعى باشد، البته وجود دوربينى در انحرافات دراز مدت، الزامى نيست. سپس به کمک منشور مانع حرکت چشم منحرف در اين تست مىشويم و ميزان انحراف را با شماره منشور لازم براى ممانعت از حرکت چشم تعيين مىکنيم.
معاينه حرکات خارجى چشم
بيمار بايد با هر دو چشم هدفى متحرک را در چهار جهت حرکت تعقيب کند. در اين حالت سرعت، نرمى، محدوده و قرينگى حرکات و ناپايداري، فيکساسيون (نيستاگموس) مورد توجه قرار مىگيرد. اختلالات حرکات چشم مىتواند از بيمارىهاى عصبى (فلج اعصاب کرانيال)، عضلانى (مياستنىگراو) يا مکانيکى (گيرکردن عضلات در شکستگى کاسه چشم باشد. اگر انحراف در تمام جهات يکسان نباشد به آن انحراف incomitant) مىگويند.