آداب و رسوم قدیم یا علم جدید؟

بیشتر جوامع در طول سال‌ها، عقاید سنتی یا آداب و رسومی در ارتباط با خوراک و استفاده نمادین از غذا پیدا کرده‌اند.
این اطلاعات سینه به سینه از نسلی به نسل بعد منتقل شده و به عنوان فرهنگ غذایی شناخته می‌شود. اغلب فرهنگ‌های خوراکی براساس شواهد و ملاحظه‌ علت و معلول به وجود آمده‌اند و بیشتر این عقاید پایه علمی ندارند ولی برخی مردم آشکارا به عقاید و خرافات غذایی خود عمل می‌کنند. برخی دیگر در نهان یا وقتی که نگران سلامتی، پیرشدن، بیماری و یا مرگ هستند، به عقاید خوراکی خود عمل می‌نمایند! بسیاری از افراد حتی بدون اینکه علت را بدانند، نسبت به فرهنگ خوراکی خود حساس هستند. این باورهای تقریباً نیمه علمی در مورد خوراک و رابطه آن با سلامت و بیماری در سراسر دنیا گسترده است و فقط مربوط به کشور ما و شهرهای مختلف ایران نمی‌شود.
در بعضی از فرهنگ‌ها در مورد اثر خوب غذاها بر بارداری، خواص ویژه‌ای به بعضی مواد غذایی نسبت می‌دهند و مثلا معتقدند خوردن ترشیجات در هنگام حاملگی باعث پسر شدن جنین و یا مصرف شیرینی‌جات باعث دختر شدن آن می‌شود! و یا از طرفی اعتقاد دارند خوردن سیب‌سرخ به زیبا شدن فرزند می‌انجامد. حال آنکه در حین حاملگی مواد غذایی دیگر هیچ تاثیری بر جنسیت ندارند. اما همانطور که مشخص است برخی از این باورها به بهبود سلامت و بهداشت کمک می‌کند هر چند نتیجه متصوره متفاوت بوده باشد. مثلاً همان خوردن سیب در هنگام حاملگی، چون سرشار از ویتامین و املاح مناسب است به سلامتی جنین کمک می‌کند.برخی گروه‌های قومی معتقدند که مصرف برخی غذاها باید با مواد غذایی دیگر متعادل باشد. مثلاً مواد غذایی به‌خصوصی را «سرد» می‌دانند و معتقدند که باید با غذاهای «گرم» در حال تعادل باشند تا سلامت حفظ و یا بیماری درمان گردد.
در اینجا نقش متخصصان علم تغذیه مهم است و آنها باید نسبت به فرهنگ غذایی هوشیار باشند و هم به عقاید علمی خودشان و هم به عقاید مراجعان توجه کنند.
فائق آمدن بر فرهنگ غذایی به دلیل اینکه در تجربیات دوران کودکی ریشه دارد و در سراسر زندگی تقویت می‌شود، تقریباً غیرممکن است. به علاوه وقتی فرهنگ غذایی وارد عمل می‌شود و اوج می‌گیرد که پزشکی جدید نمی‌تواند موثر باشد.
در اینجا مساله این نیست که به شکل مطلق از علم جدید که گاهی در حد نظریه‌های باقیمانده و اثبات نشده پیروی کنیم و یا برعکس فقط بر زندگی روزمره و قدیمی خود اصرار ورزیم. بلکه مساله مهم‌تر رسیدن به سلامتی و کمال مطلوب است، حال از هر راهی که به نتیجه درست برسد.
اگر فناوری جدید علمی در صنعت آنچنان پیشرفت نموده که بشر امروزی وقتی برای گذران زندگی عادی خود ندارد و در کشاکش کار و تلاش و روزمرگی خود حتی فرصت پخت و پز عادی غذا را نداشته و به ناچار به غذاهای سریع و آماده و امثالهم رو آورده، نمی‌توان کلاً این امر صنعتی شدن و ماشینی شدن زندگی را نفی کرد و مثلاً به گوشه‌نشینی و پخت و پز رو آورد و یا از آن طرف، همان قورمه‌سبزی‌های پر چرب با سبزی‌هایی که آنقدر با روغن جامد تفت‌داده شده‌اند که به سیاهی می‌زنند را مصرف کرد و از غذاهای سالم کم‌چرب چه سنتی و چه امروزی غافل شد.
علم تغذیه بر این باور است که مضمون غذا و تغذیه میانه‌روی، تعادل، تنوع، تناسب و بهره‌ور شدن به شکل صحیح است. اصول تغذیه برای برنامه‌ریزی روزانه وعده‌های غذایی، صورت غذایی و انتخاب غذا به کار می‌رود. حال ممکن است منجر به یک خورشت قیمه کم چرب با گوشت قرمز کم و یا یک ته‌چین با مرغ آب پز شود و یا به یک پیتزای سبزیجات و یا گوشت و قارچ البته با پنیر کم بینجامد.

منبع : روزنامه تهران امروز