جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

دین اسلام به روایت تاریخ روسیه


دین اسلام به روایت تاریخ روسیه
ظهور اسلام در روسیه با گسترش مسیحیت در این کشور همزمان بود و این دین برای نخستین بار در نیمه دوم قرن هفتم میلادی به شمال قفقاز که امروزه کشورهای مشترک المنافع و روسیه نامیده می‌شوند راه یافت و مردم آن به اسلام گرویدند.
توسعه طلبی روسیه در مناطقی که اکثریت ساکنان آن مسلمانان بودند، از قرن شانزدهم آغاز شد و تا پایان قرن نوزدهم میلادی ادامه یافت و نتیجه آن ورود ۱۸ میلیون مسلمان از منطقه های دریاچه ولگا، کریمه، آسیای مرکزی و قفقاز به امپراطوری روس بود.
بر همین اساس، با رشد چشمگیر جمعیت مسلمانان دولت مجبور شد برای همگرایی آنها با ساختار دولت ارتدوکس راهی بیابد و کاترین دوم یا کاترین کبیر ۲۲ سپتامبر سال ۱۷۸۸ میلادی اولین طرح قانونی تنظیم کننده امور دینی مسلمانان در قلمروی امپراطوری را تهیه کرد و بر طبق آن شورایی متشکل از تاتارهای قازان با ریاست یک مفتی به منظور نظارت بر تعیین ائمه مساجد و امتحان نامزدهایی برای به عهده گرفتن پست های دینی در شهر اوفای این کشور تأسیس شد.
بررسی وضعیت مسلمین در دوران اتحاد جماهیر شوروی نشان می دهد هیچ گفتگویی میان مذاهب و دولت نبود و حتی برای انجام مناسک دینی تشویقی صورت نمی گرفت بلکه برعکس هر کسی که به انجام مناسک خود می پرداخت مورد تعقیب و پیگرد قرار می گرفت.
اما اواخر قرن بیستم و اوایل قرن بیست و یکم در روسیه را می توان دوران دینی و بیداری اسلامی نامید.
امپراطوری روسیه در آغاز قرن بیستم نزدیک به ۱۲ هزار مسجد ساخت که در نیمه دهه هشتاد تنها ۳۴۳ باب مسجد که بیشتر آن در منطقه آسیای مرکزی بود، باقی مانده بود.
با آغاز دوره پروتریکا در سال ۱۹۸۵ عملیات بازسازی مساجد قدیمی و ساخت مساجد جدید آغاز شد و تا سال ۲۰۰۰ میلادی به طور رسمی چهار هزار و ۷۵۰ باب مسجد به ثبت رسیده اند ولی تعداد این مساجد باید بیشتر باشد زیرا تعداد مساجد در داغستان بین یک هزار و ۶۰۰ تا سه هزار باب است. همچنین در قفقاز شمالی نیز در هر نقطه ای یک یا چند مسجد وجود دارد.
تاتارستان طی ده سال اخیر تعداد مساجد آن از مرز هزار فراتر رفته است. در روسیه پنج باب مسجد وجود دارد و بر اساس ارزیابی کارشناسان روسی حداقل هفت هزار باب مسجد در روسیه به چشم می خورد.
دین اسلام در این سرزمین به همبستگی قومی میان ملت های روسیه، باشقیر، چچن، اینگوش، کاباردنیا، داغستان و سایر ملت ها و حفظ هویت ملی آنها کمک کرده است و امروز مسلمانان روسیه متعلق به ۴۰ قومیت هستند و بزرگ ترین آن تاتارها با بیش از پنج میلیون جمعیت پس از روس ها جایگاه دوم این کشور را تشکیل می دهند.
مسلمانان سه سازمان اسلامی دارند یکی شورای مفتیان روسیه است که مرکز آن در مسکو قرار دارد و ریاست آن را مفتی راوی عین الدین به عهده دارد و بیش از یک هزار و ۵۰۰ گروه مذهبی با آن ارتباط دارند. دیگری اداره دینی مرکزی مسلمانان است که مرکز آن در شهر اوفا است و ریاست آن را مفتی طلعت تاج الدین بر عهده دارد و نزدیک به ۵۰۰ گروه مذهبی با آن مرتبط هستند و مرکز هماهنگی مسلمانان شمال قفقاز که به ریاست مفتی به کاراچایو واچر کیسیا و اسماعیل بردیف اداره می شود و نزدیک به ۸۰۰ گروه مذهبی ارتباط دارند، سومین سازمان اسلامی روسیه است.
همچنین در روسیه سال ۲۰۰۵ میلادی جنبش اجتماعی اسلامی الحق به ثبت رسید و جنبش میراث اسلامی نیز هم اکنون مراحل ثبت را می گذراند. این جنبش های اجتماعی به منظور رفع مشکلات موجود در امت اسلامی تأسیس شده است.
دین مبین اسلام از نظر تعداد پیروان دومین مذهب در روسیه به شمار می آید و در حالی که تعداد دقیقی از تعداد مسلمانان در دست نیست ولی بر اساس نظرهای کارشناسان در این سه دهه تعداد مسلمانان باید به ۳۰ تا ۴۰ میلیون رسیده باشد و بیشتر مسلمانان روسیه اهل تسنن هستند و قفقاز شمالی شافعیان و سایر منطقه ها حنفیان زندگی می کنند.
منبع : شبستان


همچنین مشاهده کنید