چهره یک شهر

نوجوانان فراری زندگی شهری و چینش فضاهای عمومی در بوستانهای تهران ....
مجموعه هایی پیچیده و چند وجهی از ارزشهای گوناگون فرهنگی موجود در جامعه اقدامات و تصمیم گیریهای شخصی و سیاست های جنسیتی امکان و نحوه بروز و رشد هویت های جنسی افراد در شهر ... همه و همه ... به عملکرد روزگذر دختران فرار معنا و مفهوم می بخشند. از آنجاکه دختران فراری عمدتا در مناطق پر جمعیت شهری حضور دارند "شهر" خود تبدیل به سوژه ایی برای مطالعه چگونگی پیدایش رشد و نیز سیطره تجارب دختران فراری می شود. در این مقاله هم طراحی و ساختار هندسی / معماری شهر تهران به عنوان عاملی تاثیر گذار بر تجربه فرار بررسی می شود و هم چانه زنی ها و مطالبات قدرت مابین شهروندان در بستر فضای بوستان های عمومی تهران و استفاده و حرکت در آنها به محک اندیشه زده شده است.
تا چندی پیش بسیاری از تحقیقات ونظریه های شهری مقوله زندگی روزمره و نیز بررسی تجربیات شهری را تنها در راستای مفاهیم انتزاعی و با استفاده از واژگانی گنگ و کلی – همچون "روند گسترش اجتماعی در شهر" و یا "فضا های شهری" و نیز بررسی "تاریخ رشد جمعیت در شهر" و "مسیر حرکت بسوی شهر وپدیده مهاجرت نیروی کار" و ... توضیح می دادند. تنها در طی چند سال گذشته شاهد چرخشی نهادینه و کیفی در زمینه مطالعات انسان شناسی شهری هستیم که توجه بیشتری به تجربیات روزمره و تاثیر آن بر زندگی شهری نشان میدهند. اما غالب این گونه تحقیقات نیز اولویت بررسی و مطالعات خود را به شناسایی و تحلیل داده های شهری که حاصل تجربه های بصری و مشاهدات عینی محقق و سایر شهروندان اند تعلق می دهند. به عنوان مثال میتوان از انبوه مطالعات مندرجی یاد کرد که سرشارند از نقشه ها و تصاویر شهری که از یک سو مبنا و پایه و اثاث تحلیل های کلی و نظریه های انتزاعی و صرفا تئوریک اند و از سوی دیگرتوصیفی عینی از ساختار و طراحی شهر و اجزای آن همچون نمای ساختمان ها جزعیات خیابان ها توصیف پیاده روها بکارگیری از تابلوهای تبلیغاتی و پراکندگی تابلوهای اطلاع رسانی در سطح شهرو ... ارائه می دهند.
نکته مهمی که در این میان کمتر مورد توجه قرار گرفته اینست که اطلاعات و داده های گردآوری شده در هر مطالعی خود دستاورد فرایند زنده و پیچیده ایست که شامل تجربه و برداشت خود محقق نیز می شود. به عبارتی دیگر آنچه در اینگونه مطالعات بعنوان داده های حقیقی یا "فاکت" تلقی می شوند خود ارائه گر مشاهدات و تجربه عینی شخص پژوهشگربوده وخود این فرایند نیز قابل بحث و بررسی نه تنها به لحاظ تثبیت سندیت نظریه بلکه بعنوان سوژه بررسی تجربه شهری می باشد. علاوه بر این دانایی ما از محیط پیرامونمان نه تنها حاصل مشاهدات عینی – بصری بلکه برخواسته از مجموع تجربیات حسی و احساسی گوناگون ما در شرایط معین است. به عبارت دیگر زندگی در شهر شامل خاطرات احساسات شنیده ها دیده ها و چشیده ها ... و کل تجارب شهروند می شود. از اینرو مطالعات انسان شناسانه شهری سعی در ارائه و فضاسازی چند وجهی برخواسته از تجربه و دانش محقق دارند. و در سالهای اخیر دقت بیشتری صرف تشخیص و پرهیز از کلی گویی های انتزاعی در اینگونه پژوهش ها بعمل آمده است.
در همین راستا "تصمیم گیریها و عملکرد دختران فراری جوان در تهران" که سر فصل این مقاله است نیز ابتدا بعنوان یک پدیده نوین (معاصر) شهری در ایران از یک سو در بستر پیچیدگیهای فرهنگی و سنت شهر نشینی در منطقه و از سوی دیگر - با توجه به نکات ذکر شده در بالا – در راستای تجارب عینی و استنباتی پژوهشگر در دوران تحقیق معنا میابند. با صنعتی شدن شتابزده و پروژه تجدد (مدرنیزه سازی کشور) پایتخت نوپای ایران هم در زمینه معماری شهری و هم به سبب فرهنگی وارث ویژگیها و مشخصاتی شد که تا کنون مشهود مانده و تاثیرمستقیم و معناداری بر روند پیدایش و رشد پدیده فرار دختران نوجوان و جوان از" خانه" به "خیابان" دارند.

منبع : انسان شناسی و فرهنگ