جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

تقویت آ گاهانه احساس دینی در نوجوانان


تقویت آ گاهانه احساس دینی در نوجوانان
دانشمندان و پژوهشگران امر تربیت، بهترین و مؤثرترین راهکار وصول به هدف های مطلوب تربیتی، به خصوص در امر تربیت دانش آموزان را پنج چیز می دانند:
آ) استفاده از روش الگویی یا آموزش رفتاری به جای گفتاری.
ب) تقویت روحیه برترگرایی یا کمال طلبی.
ج) تشویق و تمجید.
د) استفاده از مکان های مقدس و شعایر مذهبی.
ه) استفاده از طبیعت در بیدارسازی حس مذهبی.
الف) روش الگویی:
روش الگویی بهترین، مؤثرترین و طبیعی ترین وسیله برای انتقال ارزش های اخلاقی و فرهنگی در خانواده است. باید به جای گفتار و پند و نصیحت، با رفتار و عمل خویش آموزش دهیم و جو خانه را چنان کنیم که زندگی در آن فضای تربیتی به تربیت فرزندان کمک کند. چون فرزندان بسان درختانی هستند که در آب و خاک خانه رشد می کنند و معمولا متناسب با همان آب و خاک میوه می دهند.
اصرار والدین به نماز اول وقت، انجام عبادت در مکان مشخص و ثابتی در منزل، استفاده از سجاده، پوشیدن لباس نظیف و معطر، باعث قداست و معنویت بیشتر عبادت و جذب و گرایش فرزندان به این فریضه الهی می گردد.
ب) معرفی الگوهای برتر و تقویت روحیه برترگرایی:
یکی از ویژگی های فطری و امیال درونی انسان «روحیه برترگرایی» و یا «کمال طلبی و جمال گرایی» است. انسان به هر کاری، شغلی، علمی و مقصدی و حتی بازی علاقه داشته باشد، به «برترین ها و قهرمانان» آن گرایش و علاقه دارد. با استفاده از ادبیات نوجوانانه انسان هایی را که «عبادت» و علاقه به نماز و فرهنگ آن، باعث جاودانگی شان در تاریخ بشریت و محبوبیت آنها نزد خدا و انسان های شریف شده است، معرفی کنید.
ج) تشویق:
جهت خوشایندسازی دین و مفاهیم و رفتارهای دینی باید از ابزارهای مختلف تشویق کلامی و غیرکلامی به خصوص در انظار دیگران بهره جست.
د) استفاده از مکان های مقدس:
بردن نوجوان به مساجد و مجالس جشن مذهبی و عزاداری و شنیدن صدای قرآن با صوت دلنشین، و دیدن اقامه نماز بزرگ ترها و مشاهده زمزمه های عاشقانه انسان ها در تلطیف روح وی مؤثر است.
ه) استفاده از طبیعت در بیداری حس مذهبی نوجوان:
طبیعت سرشار از زیبایی ها و پاکی ها است. هر قدر افراد، از جامعه آلوده فاصله بگیرند و به همان نسبت به مشاهده دشت و بیابان و دامن طبیعت نزدیک شوند، به صفا و پاکی فطرت نزدیک می شوند. آنان با نگاه کردن به ستارگان و ماه و مهتاب و کوه ها و صخره ها و آبشارها و جویبارها و حیوانات زیبا همانند پرندگان و ماهیان دریا، ضمن دیدن و آشنا شدن با نشانه ها و نعمت های الهی، و پیدا کردن نشاط و سرور روحی و دست یافتن به لذت های طبیعی، از غفلت ها و آلودگی هایی که جامعه امروزی برای کودکان و نوجوانان و جوانان فراهم کرده است، دور می مانند، در نتیجه فطرت خداجویی آنان در مسیر طبیعی رشد پیدا می کند و با یک تلنگر و اشاره می توان آنان را به نماز و عبادت و تسبیح موجودات جهان براساس «یسبح لله ما فی السموات و الارض» آشنا و مأنوس کرد.
بازنگری در برخی مؤلفه های ذکر شده:
والدین به خصوص مادران زیادی گله های خود را از فرزندان شان این گونه بیان می کنند: فرزندان ما قبل از این که به سن بلوغ برسند، در انجام فرائض دینی از ما پیشی می گیرند، ولی وقتی به سن تکلیف می رسند، در انجام فرائض دینی دچار سستی شده و در مواردی از انجام آن خودداری می کنند. وقتی بزرگترها از آنان می پرسند که آیا نماز خود را خوانده اید، متوسل به دروغ شده، می گویند خوانده ایم.
برخی بر این عقیده اند که اگر فرزندان، پدران و مادران خود را الگو قرار بدهند و بزرگ ترها همه در انجام وظایف دینی اهتمام و مراقبت کافی داشته باشند، خود به خود از آنان تبعیت خواهند کرد.
اما باید اعتراف کرد در خانواده هایی که پدران و مادران با اهتمام و دقت، در اول وقت به نماز می پردازند نیز این مشکل وجود دارد.
بررسی ها نشان می دهد که در چنین مواردی مقصر اصلی والدین و خانواده اند، زیرا آن چه را به فرزندان خویش آموخته اند، شکل ظاهری نماز خواندن بوده است.
بدیهی است در دوره کودکی، اساس یادگیری کودکان برپایه تقلید است.کودکان در دوران کودکی، حرکات پدران و مادران خود را تقلید می کنند و انجام می دهند و والدین گمان می کنند آن ها با علاقه و عشق به خواندن نماز می پردازند. البته ممکن است با عشق و علاقه عبادت کنند، اما عشقی احساسی، عاطفی و برپایه تقلید، نه مبتنی بر معرفت و آگاهی. طبیعی است وقتی کودک دوره تقلید را پشت سرمی گذارد و در سنین بلوغ به تفکر و اندیشه می پردازد، همه اموری را که قبلا براساس تقلید انجام داده، یکی پس از دیگری رها می سازد. پدر و مادر ناگهان احساس می کنند که کودک نمازخوان دیروز، امروز از نماز خواندن خودداری می کند. علت آن است که پدران و مادران به جای بیدار ساختن روحیه دینی و مذهبی در کودکان، به عقل تقلیدی فرزندان خود دلشاد گشته و باور کرده بودند وظیفه خود را انجام داده اند.
بدیهی است اگر فریضه نماز در دوره کودکی براساس «بیداری حس دینی» انجام شده باشد، کودک هرگز خواندن آن را ترک نمی کند.
بنابراین اگرچه روش های الگویی و تقلیدی و تشویقی در برهه ای از زمان مفید و مؤثر است، اما همیشه کارساز نیست، بلکه باید در عرض یا طول آن ها (به تناسب استعدادهای متفاوت بچه ها) و از راه بیان حکمت ها و هدف های آفرینش و عبادت ها با رعایت ادبیات کودکانه، حس دینی و مذهبی آنان را بیدار و آگاه ساخت.
منبع : روزنامه کیهان


همچنین مشاهده کنید