قصر«قیزقلعه» شگفت انگیزترین جاذبه گردشگری در ساوه

یکی از مهمترین آثار شگفت انگیز معماری کشور در مناطق مرتفع و سخت گذر ایران در دوره باستان که تاکنون ناشناخته مانده «قیز قلعه ساوه» است.
عظمت بنا و فلسفه وجودی ساخت آن دراین منطقه به حدی جالب است که می توان از آن به عنوان یکی از منابع مهم جذب گردشگری بین المللی به استان مرکزی و نیز معرفی دستاوردهای معماری ملی و باستانی ایران قدیم اشاره کرد.
قصر، عبادتگاه و دژ دفاعی قیز قلعه یا (قلعه دختر) ساوه بر روی صخره بلندی مشرف به دشت بنا شده است که از سه طرف شرق، غرب و جنوب به وسیله صخره های متعدد دیگری احاطه شده است.
از نمای شمالی قلعه، سه قله صخره ای بلند مشاهده می شود که قصر و قلعه در نوک قله ای که در وسط قرارگرفته ساخته شده واین قلعه از جاده ساوه به همدان و از تمامی دشت و شهر ساوه قابل رویت است.
در دو طرف صخره «قیز قلعه» دو رودخانه کوچک جاری است، رودخانه ضلع شرقی دایمی و رودخانه ای که در ضلع غربی قرار دارد به صورت فصلی است.
نزدیکترین آبادی به قلعه، روستای «قیز قلعه» است که از منابع آبی این دو رودخانه تغذیه می شود، بعد از قیز قلعه، روستای سرخده است که در کنار رودخانه قره چای قرار دارد و قلعه از روی پل سرخده به راحتی قابل دید است.
قلعه از دو بخش اصلی دژدفاعی و قصر تشکیل شده که در مجموع حدود سه هزار مترمربع مساحت دارد.
دروازه ورودی در ضلع شرقی صخره قرار دارد که بعد از عبور از رودخانه کوچک، بقایای دیواره دروازه که از سنگ و ساروج ساخته شده است دیده می شود.
با عبور از این دروازه حدود ۱۰۰ متر دامنه شیب دار ضلع جنوب شرقی صخره را برای رسیدن به نوک قلعه که ساختمان اصلی قصر (نیایشگاه) قرار دارد را باید طی کرد. شیب دامنه جنوب شرقی حدود ۶۰ درصد است.
تمامی دیواره صخره به صورت پرتگاه است به طوری که هیچ راه نفوذی از سه ضلع شمالی، شرقی و غربی به درون قلعه وجود ندارد.
ورود به قلعه از طریق چند راه پله سرپوشیده صورت می گرفته که با مهارت ویژه ای استتار شده است و استتار راه پله ها با ساختن دیواری از لاشه سنگ و ساروج درست در امتداد دیواره های صخره صورت گرفته است.
پنج راه پله پشتی بنا و دو راه پله در غرب بنا که در کنار پرتگاه در ارتفاع چندمتری از سطح رودخانه ساخته شده به اتاق های تعبیه شده در دل صخره منتهی می شوند.
از پله های پشت بنا برای ورود و خروج محافظان و نگهبانان استفاده می شده و از پله های غربی برای ورود و خروج مقامات به داخل قلعه وحمل آذوقه استفاده می شده است.
در مقابل راه پله های غربی و بر روی صخره مقابل راه باریکی وجود دارد که محل رفت وآمد ساکنان قلعه بوده و اتاقهای قلعه تو درتو و به یکدیگر ارتباط داشته اند.
با توجه به ارتفاع دیواره و تاق های فروریخته احتمال می رود که بنای قصر دارای طبقه دوم و سوم هم بوده و در سمت دروازه ورودی، بنای دیگری وجود دارد که احتمالا برای عبادتگاه مورد استفاده بوده و این مکان دارای محرابی به سوی دشت ساوه(دریاچه قدیمی ساوه) و در جهت خلاف قبله است.
در اطراف کاخ اصلی حفره های متعددی برای ذخیره آب ساخته شده و لوله های سفالی شکسته ای در این مجموعه یافت شده که نشانگر استفاده از شبکه آبرسانی و فاضلاب بوده است.
بنای قیزقلعه کاملا بر دشت ساوه مسلط بوده و دارای چهاربرج دیده بانی در ضلع شمالی، غربی و شرقی است که از میانه صخره تا بالای آن با سنگ و ساروج کار شده است.

منبع : روزنامه جوان