۲۷ نوامبر سال ۱۷۷۰ ــ پاسخ کریم خان زند، چهره برجسته تاریخ ایرانیان، به خواست روسیه

بیست و هفتم نوامبر سال ۱۷۷۰ میلادی کریم خان زند، وکیل ایرانیان، در عمارتی در شیراز که امروز «موزه پارس» نامیده می شود، فرستاده روسیه را پذیرفت که رنج سفر دو هزار و پانصد کیلومتری از سن پترزبورگ تا شیراز را بر خود هموار کرده بود تا پیام تزار روسیه را به فرمانروای ایران برساند. سفیر تزار خبر پیروزی روسیه بر عثمانی را در جنگ دریایی به اطلاع خان رسانید و تمایل تزار را به داشتن روابط دوستانه و اتحاد با وی اعلام داشت. فرستاده تزار انتظار داشت که کریم خان که دوبار باعثمانی بر سر بصره جنگیده بود از شنیدن خبر شکست دریایی عثمانی خرسند شود که کریم خان ابرو در هم کشید و خطاب به سفیر تزار گفت که شکست ملت دیگر ما را شاد نمی کند و سفیر تزار (طبق نوشته های به جای مانده از او، به قلم خودش) شوکه شد و بعدا به تزار گزارش داد که اتحاد با کریم خان را برضد عثمانی فراموش کند و اضافه کرده بود که کریم خان با همه رهبرانی که دیده، درباره آنان شنیده و در کتب تاریخ خوانده است فرق دارد، زیرا که خودش را یک تبعه عادی مانند سایر مردم می داند، مردی است به غایت فروتن و بدون هرگونه افاده؛ رفتارش هم دیپلماتیک نیست و دیدار با او تشریفات ندارد.
باید دانست که کریم خان در هر دو جنگ خود با عثمانی بر سر بصره پیروز شده بود. وی علاوه بر دور ساختن عثمانی از منطقه بصره، هلندی ها را هم از خارک و جزایر اطراف آن اخراج کرده بود.
کریم خان که از پذیرفتن عنوان شاهی و تاسیس سلسله اجتناب می کرد نسبت به امنیت خلیج فارس و خوزستان حساس بود.
مورخان اروپایی کریم خان را مردی عادل و منصف و یک ایرانی فوق العاده و شخصیتی منحصر به فرد در تاریخ توصیف کرده و درباره اش به نقل از دیپلماتهای اروپایی و میسیون های مسیحی نوشته اند: کریم خان که از یک نژاد خالص ایرانی (لر) بود از دیدن شادی مردم شاد می شد و برای شاد کردن شیرازی ها از جیب خودش (نه از خزانه عمومی) به نوازندگان پول می داد که در میدان های شهر ساز بزنند و اگر فرصتی به دست می آورد درطباخی های عمومی در کنار مردم عادی غذا صرف می کرد و با شنیدن گفتگوی آنان با یکدیگر از دشواری ها آگاه می شد و این مسائل را حل می کرد. به نوشته منشی کریم خان، به باور نماینده ایرانیان (کریم خان) مسائل کوچکند که گاهی دفعتا چنان بزرگ می شوند که دودمانی را منقرض می کنند.
کریم خان که رییس طایفه زند از مردم «لُر ـ بختیاری» و یکی از ژنرالهای ارتش نادرشاه بود؛ پس از قتل نادر (دهم ژوئن ۱۷۴۷ در یک کودتای نظامی در قوچان)، در سخت ترین شرایط تصمیم گرفت مانع از هم گسیختگی ایران شود؛ زیرا که پس از کودتا، هر ژنرال در یک منطقه از کشور پرچم خودمختاری برافراشته بود. از جمله ژنرال احمدخانی درانی در قندهار. در این هرج و مرج، کریم خان با ده سال تلاش یکایک این مدعیان را سرکوب و یا غیر فعال کرد، ولی پس از هر پیروزی، مغلوبین را مورد بخشودگی قرار داد و دشمنان مقتولش را با احترام و تشریفات مرسوم دفن کرد و با این که بنای کاخ گلستان را در تهران آغاز کرده بود، شهر شیراز را پایتخت کشور قرار داد تا بازگشتی به عهد باستان و در مجاورت تخت جمشید باشد.
وی با ایجاد یک نظام اداری ـ قضایی کارآمد آرامشی را به ایران بازگردانید که قرنها روی آن را به خود ندیده بود.
کریم خان در طول ۳۰ سال زمامداری اش به عمران و آبادانی فراوان دست زد. تجارت را تشویق و مالیات کارگران و کشاورزان را لغو کرد. درشیراز بناهای متعدد از جمله مسجد و بازار وکیل را ساخت. حافظیه و آرامگاه سعدی از کارهای اوست. وی در کرمان نیز دست به عمران زد و بازسازی مسجد جامع مظفریه از یادگارهای اوست و به همین سبب کرمانی ها لطفعلی خان نوه وی را در روزهای سخت در پناه خود قرار دادند که گرفتار شقاوت و بیرحمی دشمن او آغامحمدخان قاجار شدند و ....

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز