مارکو گریگوریان

این هنرمند در سال ‪ ۱۳۰۴‬خورشیدی در یک خانواده ارمنی به دنیا آمد که از سال ‪ ۱۳۱۹‬به تبریز مهاجرت کردند.
او در جلفای نوی اصفهان و تهران به تحصیل پرداخت و مقدمات هنر نقاشی را در مدرسه کمال‌الملک آموخت.
گریگوریان در سال ‪۱۳۲۹‬در آکادمی هنرهای زیبای رم به ادامه تحصیل پرداخت و با پایان یافتن دوران تحصیلش به ایران بازگشت.
او خود در مورد دوران تحصیلش در ایتالیا گفته است : من پس از سال ها تحصیل هنر معاصر در ایتالیا به شدت تحت تاثیر نقاشی‌های سنتی مذهبی و پیکره‌ها و کنده کاری‌های برنزی بودم،به همین دلیل در بازگشت به ایران علاوه بر فعالیت به عنوان یکی از محرکان هنرنو تلاش‌های گسترده‌ای برای شناساندن و معرفی هنرمندان سنتی کشورم که آثاری ملهم از مذهب و اعتقادات عامیانه خلق می‌کردند ، انجام دادم.
نتیجه تلاش‌های وی معرفی هنر نقاشی قهوه خانه‌ای ایران در سطح جهانی بود.
گریگوریان در مورد نقاشی قهوه خانه‌ای کشورش ایران گفته است: شیوه و سبک این نقاشی‌ها یا مذهبی است و یا بر گرفته از افسانه‌ها و داستان‌های عامیانه است که در سال‌های دهه ‪ ۱۹۵۰‬میلادی کسی چندان اعتنایی به این آثار نداشت.
گریگوریان بخش عمده کلکسیون نقاشی‌های قهوه خانه‌ای خود را در هنگام ترک تهران به موزه‌های ایران هدا کرد تا برای همیشه در کشورش باقی بماند.
دامنه عشق و علاقه این هنرمند به ایران و ایران زمین به حدی بود که نقاشی‌های مهمترین دوره هنری‌اش را با استفاده از خاک ایران خلق کرده‌است.
انتخاب خاک به عنوان بن ماده اثر هنری ، انتخابی کنایی ، هوشمندانه و بسیار هدفمند بوده است .
انتخاب این ماده به عنوان بن ماده اثر هنری از سوی مارکو گریگوریان پیش از هر چیز اشاره به تسلط کامل این هنرمند به ادبیات میهنش ایران دارد و در خود بار معنایی عرفانی تمثیل خاک در ادبیات ایرانی را مستتر کرده است .
او به مخاطبانش می‌گوید که به خاک به عنوان چیزی باارزش یعنی به عنوان اثر هنری که مخلوق خداوند بزرگ است ، نگاه کنند.
این کار کنایه‌ای پربارتر را نیز در خود دارد . مارکو گریگوریان به عنوان یک هنرمند ایرانی به مردم ایران می‌گوید که خاک ایران با ارزش است و نباید آن را از کف داد که این کار نوعی بیان نوستالژیک نسبت به وقایع تاریخی است.
مارکو به‌هنگام اقامتی کوتاه در ارمنستان آثار زیادی را در محل اقامتش پدید آورد.اکنون در موزه خاور نزدیک ایروان یک راهروی طولانی بازدیدکننده را به اطاق‌هایی رهنمون می‌شود که مملو از مجموعه آثار ایرانی جمع‌آوری شده توسط گریگوریان است.
در آغاز نمایشگاهی از عکس‌های خانوادگی و کلکسیونی از کتاب‌ها قرار دارند. بخش میانی راهرو به نمایش آثار شخصی گریگوریان اختصاص دارد. در این بخش دو پانلی وجود دارد که بیش از ‪ ۱۲‬نقاشی دیواری بزرگ و طویل در آن نصب شده است با عنوان دروازه آشویتس که به موضوع هلوکاست و تحریف صهیونیست‌ها از وقایع جنگ دوم جهانی اختصاص دارد.
آثار دوران تحصیل گریگوریان در ایتالیا پس از کارهای زمینی وی آویخته شده است. کارهایی که بر کلک‌های بزرگ قرار گرفته و ترکیب رنگ آمیزی آنها به شیوه آبستره و مدرن جلوه‌ای خاص به وجود آورده است.
او در سال‌های اخیر نیمی از سال را در مانهاتان نیویورک می‌گذراند، جایی که وی هنوز یک استودیوی هنری داشت و در تکاپو بود تا نگارخانه گورکی را که در خیابان مادیسون در سال ‪ ۱۹۸۰‬تاسیس کرده بود، دوباره راه اندازی نماید.
مارکو گریگوریان تا پایان دهه هفتاد میلادی در ایران به سر برد و به عنوان یک هنرمند ایرانی برای اعتلای هنر کشورش کوشید و تنها در آن هنگام برای دست یافتن به عرصه‌های وسیع تری از شهرت و اعتبار و طرح نام ایران در عرصه جهان به نیویورک کوچید .
او به عنوان یکی از بنیان‌گذاران گروه آزاد نقاشان و مجسمه سازان در کنار غلامحسین نامی، سیراک ملکنیان، عبدالرضا دریابیگی،مرتضی ممیز، فرامرز پیلارام و مسعود عربشاهی سهم بزرگی در تحولات هنری ایران در دهه ‪ ۴۰‬و ‪۵۰‬ شمسی داشت .
"مارکو گریگوریان" هنرمند نقاش ایرانی هفته گذشته در حالی دور از میهن درگذشت که تا به آخر به آن عشق می‌ورزید و ایرانی بودن را همواره مایه افتخار خود می‌دانست .(ایرنا)

منبع : بانک اطلاعات گردشگری