صحافی و جلد سازی

یکی از هنرهائی که در عصر صفویه به اوج رسید و هنرمندان اصفهان در تکامل آن ابتکار و خلاقیت بی مانندی از خود نشان دادند صحافی و جلد سازی بود ٠
این هنر در دوره تیموریان و بخصوص در مکتب هرات پایه گذاری شده بود٠ انتخاب اصفهان به پایتختی و حمایت همه جانبه ای که از هنرمندان به عمل آمد باعث شد قرآنهایی دست نوشته مجلل و فاخر به بهترین وضع و شیوه صحافی شده و علاوه بر کتاب آسمانی نسخه های بیشماری از شاهنامه ، اشعار نظامی ،جامی و آثار سایر سرایندگان نامدار و مشهور به دست جلد سازان و صحافان به شاهکارهائی از هنر تبدیل شوند٠
در این زمان بود که آثار خطاطان بزرگ نستعلیق ایران مانند سلطان علی مشهدی ، میر علی کاتب و دیگران جمع آوری شد و جلد سازان با استفاده از روشهای ابداعی خویش آثاری بوجود آوردند که بسیاری از آنها امروز زینت بخش موزه های بزرگ جهان است٠هنرمندان بزرگ این فن در فنون صحافی و اقسام جلد سازی سوخت روغنی و ساده و حاشیه سازی کتب این هنر را به جائی رساندند که بسیاری از آثار این دوران بر مکتب هرات برتری یافتند٠ در مورد صنعت صحافی توضیح این نکته ضرورت دارد که در دوره صفویان هنرمندان این رشته از صنعت دستی در بیشتر صنایع ظریفه آن روزگار مهارت داشتند بطوری که در شرح حال اکثر قریب به اتفاق این هنرمندان می بینیم در خطاطی و نقاشی و تذهیب و مرکب سازی و میناکاری و کاغذ سازی نیز سرامد بودند٠ از استادان مشهور صحافی و جلد سازی دروان صفویه ملک محمد صحاف اصفهانی است که در روزگار شاه صفی و شاه عباس دوم زندگی می کرد٠ با انتقال پایتخت از اصفهان و جنگهای متعددی که در این شهر میان خاندانهای مختلف به وقوع پیوست هنر صحافی مانند دیگر هنرها در بوته فراموشی و محاق بی مهری گرفتار شد٠ اما در دوران قاجار بار دیگر صحافان و جلد سازان به احیا این هنر پرداختند ٠ از بزرگان این هنر در دوران قاجاریه اقا محمد تقی صحاف اصفهانی است که علاوه بر صحافی و جلد سازی در طراحی و رسامی و طرح نقشه های قالی و کاشی کاری و معرق سازی با پوست و بسیاری از فنون دیگر در زمان خود بی نظیر بود ٠ اگر چه با پیشرفت صنعت چاپ و ماشینی شدن صحافی و تجلید کتب این هنر همچون گذشته رونقی ندارد٠ اما آثار این هنرمندان همانند روزگار خودشان مورد استقبال قرار می گیرد و خریداران فراوانی دارد٠