قلدرهای کوچک

یکی از مشکلات در روابط بین‌فردی بچه‌های کوچک، زورگویی و قلدری بعضی بچه‌هاست .قلدری و زورگویی را در هر سنی ممکن است ببینیم؛ حتی در بچه‌های کوچک.
شیوه‌های تربیتی فرزندان تفاوت چشم‌گیری با گذشته‌ها یافته است. بنابراین پدران و مادران در مواجهه با مشکلات امروزی باید توانمند و مجهز باشند تا بتوانند به درستی فرزندان‌شان را یاری کنند. یکی از مشکلاتی که ممکن است فرزندان ما در جامعه یا مدرسه با آن روبه‌رو شوند و هرگز مطرح نکنند، قلدری است. بنابراین خواندن مطلب زیر را توصیه می‌کنیم.
قلدری، از مشکلات جدی مدرسه و از شایع‌ترین موارد سوءرفتار در جامعه است. قلدری، سوءاستفاده از قدرت است. قلدری می‌تواند به سه نوع کلامی، جسمی یا روانی صورت گیرد. قلدران مدرسه، بچه‌هایی را که نمی‌توانند از خود دفاع کنند به طور مکرر مورد طعنه، ناسزا، آزار، تهدید و تمسخر قرار می‌دهند. بعضی اوقات قربانیان مورد تهاجم فیزیکی نیز قرار می‌گیرند. نوع زیرکانه و غیرمستقیم قلدری که در دختران شایع‌تر است، بی‌اعتبار کردن دیگران در محیط مدرسه است. پسران بیشتر با تهدید و آزار جسمی قلدری می‌کنند اما استفاده از آزار کلامی و روانی در دختران قلدر شایع‌تر است. قلدری کلامی یا روانی می‌تواند به اندازه انواع جسمانی آن آسیب زننده باشد.
قلدری، پدیده‌ای بسیار شایع است. پسران قلدر به طول معمول هر دو جنس پسر و دختر را مورد آزار قرار می‌دهند ولی دختران قلدر بیشتر نسبت به هم‌ جنسان خویش قلدری می‌کنند. ترس از انتقام و اینکه قلدری ممکن است از سوی بزرگ‌ترها جدی گرفته نشود، باعث می‌شود اغلب افراد درباره آن سکوت کنند. قلدری اغلب موثر واقع می‌شود بنابراین تداوم می‌یابد.
▪ خصوصیات فرد قلدر
قلدرها می‌توانند هر نوع ظاهر، چهره یا هیکلی داشته باشند. آنها اغلب نترس و تهاجمی هستند و متکی به نفس به نظر می‌رسند. آنها مشهور و حتی نزد عده‌ای محبوب هستند و اغلب، گروهی از هواداران آنها را همراهی می‌کنند. مهارت‌های اجتماعی، توانایی مدیریت، مهارت دوست‌یابی و جاذبه‌ای که هواداران را دور آنها جمع می‌کند در آنها فراوان است. به همین دلیل ممکن است حتی مورد تحسین یا مورد غبطه نیز قرار گیرند. قلدرها اغلب در زورگویی موفق‌اند بنابراین به روش خود ادامه می‌دهند. بعضی قلدرها دچار اختلال بیش فعالی و کم‌توجهی هستند. برخی از آنها در منزل مورد سوءرفتار قرار دارند و همین باعث می‌شود دیگران را در مدرسه مورد سوءرفتار قرار دهند. در قلدرها برخلاف ظاهر مطمئنی که دارند، درصد بالایی از اختلال خلقی گزارش شده است. پیش آگهی قلدری بد است. بعضی قلدرها ممکن است اعتماد به نفس پایینی داشته باشند و تنبل، کندذهن و ابله به نظر برسند. به هر حال قلدرها از هر نوع که باشند، نیاز به مداخلات روانپزشکی دارند.
▪ خصوصیات فرد قربانی
بچه‌هایی که مورد قلدری قرار می‌گیرند، می‌توانند هر چهره یا هیکلی داشته باشند اما افراد قربانی اغلب ریزجثه، کم‌سن‌تر، ضعیف‌تر و دارای اعتماد به نفس و محبوبیت کمتری هستند. آنها ترسو هستند، نمی‌توانند احساسات خود را بیان کنند و مهارت‌های ارتباطی ضعیفی دارند. تنها و خجالتی هستند و استعداد افسردگی و اضطراب در آنها بالاست، آثار آسیب‌دیدگی می‌تواند در لباس‌ها، وسایل یا بدن آنها یافت شود.
قلدرها می‌توانند اعتماد به نفس قربانیان خود را تضعیف کنند، به طوری که تاثیرات این عارضه تا بزرگسالی نیز ادامه می‌یابد و احتمال افسردگی آنها را افزایش می‌دهد. البته احتمال تداوم نقش در قربانیان کمتر از احتمال تداوم نقش در قلدرها است. این کودکان همچنان که بزرگ‌تر می‌شوند، راه‌های تطابقی بیشتری می‌آموزند. پیش آگهی قربانیان در بزرگسالی نیز بهتر از قلدرهاست. در هر حال کودکان قربانی نیز به مداخلات پزشکی نیاز دارند.
▪ قربانیان تحریک‌کننده
اغلب قلدرها معتقدند که خود قربانیان تمایل دارند مورد آزار قرار بگیرند و حتما آن را طلب می‌کنند، بنابراین حق آنها همین است. پژوهش‌ها نشان داده است که تنها گروه کوچکی از قربانیان به طور عمده و به شکلی تحریک‌آمیز توجه قلدرها را به خود جلب می‌کنند. این افراد که اغلب پسر هستند گاهی به عنوان پرخاشگران عوضی و بی‌عرضه نیز شناخته می‌شوند. آنها ممکن است از پسرهایی که هم‌زمان مورد تحسین و تنفر ‌آنها قرار دارند، تقلید و دیگران را سرزنش یا مسخره کنند. این کودکان اغلب مشکلات قلدر و قربانی را هم‌زمان دارند.
▪ قربانیان سکوت نکنند
متاسفانه بسیاری از کودکانی که در مدرسه تهدید یا مسخره می‌شوند، این مشکل را با بزرگسالان مطرح نمی‌کنند. اگر قربانیان سکوت خود را بشکنند، بهتر می‌توانند شرایط را تغییر دهند. کافی است عضوی از کارکنان مدرسه یا یک کارشناس بهداشت روان در جریان قرار گیرد.
▪ مسوولیت مدرسه
برخورد با معضل قلدری جزو مسوولیت‌های اولیای مدرسه است. پیشگیری از قلدری مقدم بر مقابله با آن است. بنابراین اولیای مدرسه باید به‌طور رسمی اعلام کنند که طبق حقوق انسانی هیچ‌کس نباید مورد قلدری قرار گیرد و همه در قبال این معضل مسوول هستند و نیز هیچ‌کس نباید در مقابل قلدری سکوت کند. برای جلوگیری از قلدری باید خانواده و مدرسه، والدین و آموزگاران با یکدیگر همکاری کنند. برخی در مواجهه با قلدری، بی‌تفاوت به نظر می‌رسند زیرا نمی‌دانند چه باید کرد و بعضی ممکن است چون تنها ماجرا را تماشا می‌کنند و هیچ اقدامی نمی‌کنند، به صورت غیرمستقیم موجب تشویق مهاجم شوند. قلدری به دلیل سکوت ادامه می‌یابد، بنابراین نخستین قدم در پیشگیری از قلدری «شکستن سکوت» است.
موثرترین مانع قلدری، واکنش دانش‌آموزان دیگر است. باید به دانش‌آموزان آموزش داده شود که تماشای قلدری بدون اینکه در برابر آن اقدامی کنند، به معنی همدستی با قلدر است. ایفای نقش و بازی نیز از روش‌هایی است که می‌تواند دانش‌آموزان را از آسیب‌های ناشی از قلدری آگاه کند.
کمک گرفتن از دیگر دانش‌آموزان می‌تواند در پیشگیری از قلدری‌های ناآشکار مانند سخن‌چینی و طرد از جمع که نمی‌تواند به‌طور مستقیم ردیابی شود نیز مفید باشد. گروه درمانی برای قلدرها بی‌اثر است ولی برای قربانیان می‌تواند مفید باشد. آموزش‌ مهارت‌هایی مانند قاطعیت، مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی و درمان اضطراب و افسردگی ممکن است لازم باشد.
اصولا اغلب دانش‌آموزان با قلدری مخالف‌اند، پس می‌توان به آنها کمک کرد تا با شکستن سکوت و اعتراض به قلدری، نظرشان را در رفتارشان نیز منعکس کنند. همچنین باید به یادداشت که قلدر و قربانی هر دو به کمک‌های روانپزشکی نیاز دارند.

دکتر مجید سلطانی

منبع : روزنامه سلامت