جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

دیابت و مراقبت‌های ویژه


دیابت و مراقبت‌های ویژه
بیماری دیابت در جهان امروز شیوع روز افزونی دارد. وجود حدود ۵/۳ میلیون نفر مبتلا به دیابت در كشورمان نشان دهنده این است كه حدود یك میلیون خانواده و ۱۴ میلیون نفر درگیر مراقبت از بیمار هستند. همه این مسایل و مشكلات، موجب می‌شود تا آگاهی بیشتری در این باره داشته باشیم و بدانیم كه با دقت بیشتر و اصلاح سبك زندگی، می‌توان از بروز یا شدت یافتن این بیماری و عوارض آن جلوگیری كرد. بخشی از اصلاح سبك زندگی مراقبت‌های دقیق از بیمار است.
● دیابت و افسردگی
پزشكان در مراقبت‌های اولیه با مشكلاتی پیش پا افتاده در زمینه دیابت، روبه‌رو می‌شوند ولی روند آموزش پزشكی در بیشتر نقاط دنیا به گونه‌ای است كه همین مسایل به ظاهر ساده كمتر گفته و آموزش داده می‌شود. یكی از این مشكلات، افسردگی ناشی از ابتلا به بیماری‌های مزمن است. بیماران از طولانی شدن روند درمان یا بهتر بگوییم كنترل بیماری (چون درمان قطعی كه از شر دیابت خلاص شویم، وجود ندارد) خسته می‌شوند و این حداقل تا حدودی به این باور مربوط می‌شود كه هر بیمار با یك نسخه یا دارویی خاص باید درمان شود. در حالی كه بسیاری از عوارض به علت پیروی از سبك زندگی خاص است (اگر از ژن و ارث و امثال آن بگذریم) و پس از بروز بیماری باید شیوه زندگی را به گونه‌ای تغییر دهیم كه با شرایط جدید كنار بیاییم.
بخشی از روش‌هایی كه برای كنترل و درمان افسردگی به كار می‌رود، به این موضوع مربوط است كه بیمار خود را در گروه درمان جای دهد و فعالانه در این زمینه شركت كند و نباید به گونه‌ای رفتار كند كه او بیمار است و دیگران (یعنی پزشكان و كاركنان بهداشتی) باید او را درمان كنند و او هیچ نقشی در روند كنترل قند خون و پیشگیری از عوارض بیماری نداشته باشد. یادمان باشد، افسردگی و اختلال در روش خوردن، در بانوان مبتلا به دیابت نوع یك یا دو شایع‌تر از دیگر اختلالات غدد درون‌ریز است.
● دیابت و كنترل قند
به طور مسلم همه می‌دانند كه اصل اول برای كنترل دیابت، اندازه‌گیری قند خون است. نمی‌توان گفت در چه فواصلی باید قند خون را اندازه‌گیری كرد چون براساس مشخصات و وضعیت بیماری هر فرد متفاوت است. این موضوع اهمیت دارد كه از تغییرات قندخون روزانه و در موقعیت‌های زمانی روز آگاه باشیم.
●دیابت و بیماری‌های عمومی
هر كسی كه به بیماری دیابت مبتلا می‌شود در معرض بیماری قلبی عروقی است. بیماریابی و آزمایش خون برای تشخیص افزایش انواع چربی‌های خون و اندازه‌گیری فشار خون برای تشخیص بیماری پرفشاری خون، سالی یك بار باید انجام گیرد.
● دیابت و هموگلوبین C۱A
شاید درباره نوعی هموگلوبین كه معیار مهمی برای كنترل بیماری دیابت است، زیاد شنیده‌اید. هموگلوبین C۱A یا C۱.HbA این تركیب به علت افزایش قندخون و بالا ماندن آن در مدت طولانی و تركیب گلوكز با هموگلوبین به وجود می‌آید. علاوه بر میانگین قندخون، قندخون پس از خوردن غذا نیز باید در محدوده طبیعی باشد تا این تركیب شیمیایی در خون افزایش نیابد و به عبارتی، كنترل دیابت به خوبی انجام گیرد. C۱HbA براساس وضعیت بیمار باید ۲ تا ۴ بار در سال اندازه‌گیری شود.
● دیابت و واكسن‌های اجباری
واكسن كزاز و واكسن پیشگیری از ابتلا به عفونت ریه یا ذات‌الریه یا همان واكسن پنوموكوك در فواصل زمانی كه پزشك تشخیص می‌دهد به بیماران توصیه می‌شود. واكسن آنفلوآنزا سالانه یك بار باید برای بیماران مبتلا تجویز شود.
● دیابت و چشم‌ها
از آنجا كه بسیاری از افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ پیش از تشخیص بیماری‌شان، ممكن است به عوارض بیماری دیابت مبتلا شوند یا به عبارتی، سال‌ها قبل از تشخیص دیابت از سوی پزشك بدون علامت و نشانه به این بیماری مبتلا باشند، انجمن دیابت آمریكا سه نكته را پیشنهاد می‌كند:
▪ بیمارانی كه پیش از ۲۹ سالگی به دیابت مبتلا شده‌اند باید در مدت ۳ تا ۵ سال پس از تشخیص بیماری‌شان، تحت معاینه چشم قرار گیرند.
▪ افرادی كه پس از ۳۰ سالگی بیماری‌شان تشخیص داده می‌شود، هنگام تشخیص دیابت باید معاینه چشم شوند.
▪ زنانی كه مبتلا به دیابت‌اند و می‌خواهند در آینده باردار شوند، پیش از بارداری و در ۳ ماهه اول بارداری باید معاینه چشم شوند.
●دیابت و پاها
از مهم‌ترین اقداماتی كه بیماران مبتلا به دیابت باید انجام دهند، معاینه پا و ارزیابی وضعیت بهداشت و سلامت آن است.
سالانه یكی دو بار، پزشك، باید پای بیمار مبتلا به دیابت را كنترل كند و این به شرطی است كه دیابت كنترل شده باشد و بیمار روزی یك بار پای خود را معاینه كند و مشكلی از نظر زخم، بی‌حسی و تغییر شكل انگشتان و مسایل دیگر وجود نداشته باشد.
▪ در معاینه سالانه، پزشك باید به این موارد توجه كند:
ـ بررسی كند كه جریان خون پا با اندازه‌گیری نبض، وجود حس مانند حس درد و سوزش و... و بهداشت ناخن، چگونه است.
ـ وجود تغییر شكل در پا و انگشتان و هرگونه اختلال شكل مفصلی یا برآمدگی و فرورفتگی و وجود توده را بررسی كند.
ـ محل‌هایی را كه در معرض خطر بروز زخم است، تشخیص دهد. متخصصان پا كه تجربه بیشتری در زمینه درمان پای دیابتی دارند،‌ باید هر گونه میخچه، پینه و تغییر شكل ناخن را درمان و به بیمار یادآوری كنند كه از درمان خودسرانه ضایعات بسیار خفیف و كوچك، خودداری كند.
●دیابت و كلیه‌ها
كلیه‌ها در بیماران مبتلا به دیابت، در معرض خطرند. افزایش قند خون در مدت طولانی با آسیب رساندن به عروق كوچك مشكلات كلیوی ایجاد می‌كند كه از مهم‌ترین عوارض و نشانه‌های آن دفع آلبومین از راه ادرار به مقدار بسیار كم است. بیماران مبتلا به دیابت نوع ۱ و ۲ كه حتی در آزمایش ادرارشان دفع آلبومین وجود ندارد، باید سالانه یك بار آزمایش ادرار دهند. اگر در هر آزمایش، دفع پروتیین وجود نداشت، سالانه یك بار این آزمایش تكرار می‌شود و اگر آزمایش ادرار از جنبه دفع پروتیین آلبومین مثبت شد، باید مقدار آلبومینی كه دفع می‌شود، مشخص شود. بیماران مبتلا به دیابت نوع ۱، پنج سال پس از تشخیص و بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲، هنگام تشخیص بیماری‌شان باید اولین نوبت آزمایش ادرار را برای تشخیص دفع آلبومین انجام دهند.
خلاصه كلام اینكه همه مراقبان و مسوولان بهداشتی امیدوارند تا با آموزش بیماران و ایجاد انگیزه در آنان بتوانند دیابت را به دقت كنترل كنند تا از عوارض جسمی و روحی و افزایش هزینه‌های آن بكاهند.
منبع : روزنامه سلامت


همچنین مشاهده کنید