چیزی شبیه زلزله

بسیاری از والدین از دست فرزندان كـوچـك‌شـان در عـذاب‌انـد زیـرا ایـن فـرزنـدان بـه طـور مرتب ریخت‌وپاش می‌كنند و تمایلی هم برای جمع‌وجور كردن آن ندارند. نام‌گذاری زلزله برای ایـن كودكان چندان بی‌ربط نیست اما راه‌هایی برای مطیع كردن این قبیل فرزندان نیز در فضای خانه وجود دارد.
فرزندان خردسال هر چه‌قدر وسایل بـیـشـتــــــــری بــــــــرای بــــــــازی كــــــــردن در اطـراف‌شـان بـاشد، سرگرم‌تر می‌شوند و بیشتر لذت می‌برند بنابراین آنها هرگز فـكــر نـمــی‌كـنـنــد ایــن وســایـل را بـه هـم ریـخـته‌اند و بعد از مدتی خانه‌تان شبیه بازارشام می‌شود و شما همیشه در حال غر زدن سر كودك هستید كه وسایلی را كـه ریـخـتـه اسـت، جـمـع‌وجور كند و یا ایـنكه خودتان آنها را جمع می‌كنید. در ایــن صــورت شـمــا بــاز هـم مـسـوولـیـت دیگری را كه بر عهده فرد دیگری بوده، پـذیـرفـته‌اید و از همه بدتر اینكه كودك مـی‌فـهـمـد كسی هست كه پشت‌سرش چیزهایی را كه به هم ریخته، جمع كند. فـرامـوش نـكـنـیـم كـه هـر فردی در خانه مـســوول ریـخــت‌وپــاش خـودش اسـت بنابراین به كودك خود اهمیت مراقبت از وســـایـــل و گـــذاشــتــن آنـهــا در مـحــل مـخـصـوص‌شـان را یـاد دهـیـد. او با پیدا كردن سریع وسایلش و غروری كه این مـــرتــب بــودن بــه او مــی‌دهــد، در واقــع خودش جایزه‌اش را گرفته است. گاهی هــم لازم اســت كــه شـمــا خـیـلــی جـدی بگویید: <این خانه باید این طور باشه كه هـمـه مـا خـودمـون وسـایـلـمـون را جـمـع كـنـیـم> و اگـر چنین اتفاقی روی نداد، از روش‌های زیر استفاده كنید.
● برنامه‌ریزی قبلی
مـرتـب بـودن بـاعـث صرفه‌جویی در وقت و جلوگیری از درگیری می‌شود و بـــه شــمـــا اجـــازه مـــی‌دهـــد كـــه مــحـیــط اطـراف‌تـان را كـنـتـرل كـنـیـد بـنـابـرایـن با صرف كمی وقت طوری محیط اطراف كـودك را تـغـیـیـر دهـیـد كـه رعـایـت نظم برایش آسان‌تر شود.
▪ بـرای نگهداری لوازم كودك، مـكـان‌هـایی را تعیین كنید. به او بگویید هـمـان‌طـور كـه او خانه‌ای برای زندگی كـردن دارد، هـمـه اشیا و لوازمش هم به خانه احــتــیـاج دارند. محل‌های جداگانه‌ای را بـرای اسـبـاب‌بـازی‌هـا، لوازم ورزشی و لوازم هنری كودك‌تان تـعیین كنید. جعبه‌های كفش می‌توانند برای نگهداری اشیای كوچك‌تر به كار روند و می‌توان از جعبه جواهرات برای نـگهداری اشیای با ارزش استفاده كرد. برای اشیای بزرگ‌تر، طاقچه، كابینت یا كـمـــــد مـــنـــــاســـــب‌تــــر از جــعــبــــه‌هــــای اسـبـاب‌بـازی بـزرگ هـسـتـند كه در آنها اسباب‌بازی‌ها به هم ریخته می‌شوند و می‌شكنند. سطل‌های پلاستیكی، محل مــنـــاســبــی بــرای اسـبــاب‌بــازی‌هــای بــا قـطـعــات فـراوان هـسـتـنـد. بـه یـاد داشـتـه بـاشـیـم كـه هـر تـصـمـیمی درباره وسایل می‌گیریم، هدفمان باید این باشد كه هر چیز جای معینی داشته باشد.
▪ محل اشیا را طوری قرار دهید كه در دسـتـــرس كـــودك بـــاشــد. اتــاق را از چشم كودك نگاه كنید و مطمئن شوید كه طاقچه‌ها، كابینیت‌ها، جارختی‌ها و طبقه‌های كمد طوری قرار گرفته است كــه كـودك مـی‌تـوانـد بـه آسـانـی بـه آنـهـا دسترسی پیدا كند
▪ به محل وسایل برچسب بزنید. مـحـل هـر چـیـز را بـا بـرچـسـب، حروف چسبان و یا حتی عكس مشخص كنید. بـه ایـن ترتیب كودك یكی از فایده‌های حروف الفبا را نیز یاد خواهد گرفت.
● آموزش را فراموش نكنید
بـــرای كــودكان‌تان الگـوی عملی بـاشید. شما خودتان باید مرتب و منظم بـاشید و بر كار فرزندان‌تان نیز نظارت كنید. كـودكانی كـه هرگز در عمرشان مرتب نبوده‌اند، نمی‌تـوانند در یك چشم بر هم زدن همه جا را مرتب كنند. هـمـچـنـیـن آنـهـا نـمـی‌دانـنـد كـه چـه باید بكنند. تـمام كودكان، بزرگ و یا كوچك، بـاید بدانند كه انتظارات شما دقیقا چــه هـستند. آیـا اتـاق فـقـط باید جـلـوی چشم شما تمیز باشد و یا اینكه حـتـی پـشت درهای بـسـته هم باید اتاق تـمـیزی داشته باشند؟ به خاطر بسپاریم كه كودك به تدریج یاد می‌گیرد كه شما چـه مـی‌خـواهید و بنابراین شما باید در انتظارات‌تان واقع‌بین باشید.
▪ آماده باشید كه گاهی به كودك كـمـك كـنـید. حتی مرتب‌‌ترین كودكان نـیز برای جمع كردن اسباب‌بازی‌هایی كـه دارای قطعات متعدد هستند، نیاز به كـمــك دارنــد تــا قـطعات گم نشوند. بنابراین در ابتدا كودكان را وادار كنید كه قـطـعـات بیـشتری از اسـباب‌بازی را با كمك شما سوار كنند. در نهایت آنان به تنهایی قادر به انجام این كار می‌شوند و احـساس غرور خاصی از این كار خواهند داشت.
▪ در كودك عادت ایجاد كنید. كودك خود را تشویق كنید كه وسایلش را بــلافاصله بـعـد از بـازی‌ جـمـع كند. دربـاره كـودكان نوپا مـی‌توانید چنـین كنید: یـكـی شـما بـردارید، یكی كودك بـــردارد و هـنگامــی كــه جمع كـردن و بــرداشتن از روی زمـین را یـاد گرفت، هدف بعدی این است كه به او یاد بدهید آنها را كجا بگذارد. اگر این آموزش را از ابـتـدای زنـدگـی كودك آغاز كنید، او به ایـن نـتـیـجه خواهد رسید كه این كار در بازی كردن یا كار كردن، طبیعی است.
● مهربان و قاطع
هـنگامـی كه می‌خواهید كودك‌تان وسایلش را جمع‌وجور كند، به روشنی و با كلمات ساده به او بگویید كه دقیقا چه كاری را باید انجام دهد. بـه طـور مثال بـه دخترتان بـگـویـیـد: <لـطفا تمام اسـباب‌بازی‌ها را جمع كن و آنـهـا را مرتب داخل طــبــقــــه مخصوص اسـباب‌بازی‌ها بگذار.> بـه یاد داشته بـاشیم كـه باید با لحن مهربان اما قاطع این كلمات را ادا كنیم. اگر كودك پاسخ نـداد، درخـواسـت خـودتـان را پنج ثانیه بـعـد دوبـاره تـكـرار كـنـیـد. اگـر مــی‌دانـیـد هـر دو‌‌بـار را شـنـیـده اسـت و هنوز واكنش نشان نمی‌دهد، پیامدهای كارش را گوشزد كنید.
● پیامدهای كار كودك
برای اینكه دستورات شما معنی‌دار باشند، كودك باید بداند كه اگر او كاری را كــه شـمــا خـواسـتـه‌ایـد انـجـام نـدهـد، جای بحث ندارد. شما آن كار را به جای او انـجـام نـخـواهـیـد داد و او پـیـامـدهای كـارش را بـلافـاصـلـه خـواهـد دیـد. ایـن پیامدها می‌تواند به صورت محرومیت مـوقـت، گـرفـتن دست كودك و مجبور كردن او به انجام كارها باشد. همچنین اگــر بــه خــانــه آمــدیـد و مـتـوجـه شـدیـد كـودك وسـایـلش را جمع نكرده است، به او به تدریج بفهمانید كه هر چیز را كه تـا انـتـهـای روز جـمع نكند، برای مدتی مثلا یك هفته مال شما خواهد شد. این وســـایـــل را تـــا مـــدت مـعـیــن در جـعـبــه مــخـصــوص یــا هـمــان جـعـبــه جــریـمــه بـگـذاریـد و اطـمـیـنـان حـاصـل كـنـیـد كه كـودك مـی‌دانـد كـه اگـر این كار دوباره اتفاق بیفتد، دوباره جریمه خواهد شد.
● تشویق فرزند
تـشـویـق در این‌باره نیز مفید خواهد بـود. هـمـیـشـه هـنگامی كه رفتار كودك خـوب اسـت، او را تـحـسـین كنید. به او بـگـویـیـد كـه چـقـدر خـوشـحـال هستید كه او وسایلش را جمع می‌كند. بار دیگر كه او به تنهایی این كار را انجام داد به او بگویید كه چه كار بزرگی انجام داده اسـت. وقـتـی كـودك بـعـد از ایـنـكه وســایـلــش را مـرتـب كـرد، تـوانـسـت بـه راحتی چیزی را كه به دنبالش می‌گردد پیدا كند، او را تشویق كنید. به طور مثال بـگــویـیــد: <آفـریـن كـه بـدون ایـنـكـه مـن بـگـــویـــم، وســـایــلـــت را جــمــع كــردی. جـایـزه‌ات ایـنـه كـه حـالا بـیـایـی بـسـتـنی بخوری.>
● پیشگیری كنید
بـا اسـتـفـاده از تـخـیـل خود، احساس مــرتــب بــودن را در كــودكــان تـحــریـك كنید. با استفاده از یك زمان‌سنج از كودك خـــود بــخــواهـیــد كــه <ركــورد جـهــانــی جمع‌وجور كردن> را بشكند یا از كودك خـود بخواهید كه شما را غافلگیر كند. به او بگویید برای پنج دقیقه اتاق را ترك می‌كنید و می‌خواهید ببینید پس از پنج دقـیـقه مانند جادوگرها به سرعت تمام اسباب‌بازی‌ها سر جای خود هستند یا نـه؟ شـیـوه دیـگـری كه می‌توانید در این راه بـه كـار گـیـریـد، اسـتـفـاده از بازرسی اســــت. وانــمــــود كــنــیـــد كـــه كـــارآگـــاه‌ مـشـهـوری هـسـتـیـد و بـه دنـبال وسایلی مـی‌گـردیـد كـه سـرجـایـشـان نـیـسـتند. یا ایـنـكــه نـقــش بــازرسـی را بـاز ‌كـنـیـد كـه مــی‌خــواهـد بـدانـد جـای صـحـیـح اشـیـا كـجـاسـت. هـمـچـنـیـن اگـر كـودك شـمـا دوســت دارد هـر بـار كـه بـازی مـی‌كـنـد همه اسباب‌بازی‌هایش را با هم بیرون بـیـاورد، بـه او بـگـویـیـد كـه قوانین تغییر كرده‌اند و از این به بعد اگر می‌خواهد یــــك اســبــــاب‌بــــازی را بــــردارد بــــایــــد اسبا‌ب‌بازی قبلی را سرجایش بگذارد. این روش زمانی كه چند كودك در یك اتـاق بـازی مـی‌كـنـند نیز موثر است. هر كـودكـی كـه یـك اسباب‌بازی را بردارد بـایـد اسـبـاب‌بـازی قـبـلـی را سـرجـایـش بـگـذارد و در انـتهای بازی نیز آنها را به مـحـــل قــبــلــی‌شــان بــازگــردانــد. شـیــوه دیـگــری كــه مــی‌تـوانـیـد بـه كـار گـیـریـد <مبادله پایاپای> است. این روش به ویژه درباره كودكان خردسال مفید است. هر از چـنــد گـاه، اسـبـاب‌بـازی‌هـایـی را كـه كــودك بــه تـازگـی بـا آنـهـا بـازی نـكـرده اســت، جـمــع كـنـیــد و آنـهـا را در مـحـل مـخصوص بگذارید و وانمود كنید این یـك مـغـازه مـبـادلـه پـایـاپـای اسـت. به او بگویید هر هفته پس از آنكه وسایلش را جـمـع كـرد مـی‌تـوانـد یـك اسـباب‌بازی بـدهد و یك اسباب‌بازی بگیرد. به این تــرتـیــب اسـبــاب‌بــازی جــدیــد بــرایـش تازگی نیز خواهد داشت.‌

منبع : روزنامه سلامت