پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا

برگی از تاریخ (۱۳ تیر) (۲)


برگی از تاریخ (۱۳ تیر) (۲)
● درگذشت تئودور اشتورْمْ ادیب معروف آلمانی
۱۱۹ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۸۸۸ میلادی ، تئودور اشتورم ادیب آلمانی ، در ۷۱ سالگی درگذشت. اشتورم در ۱۴ دسامبر ۱۸۱۷ میلادی ، در شهر هوسوم در شمال آلمان به دنیا آمد. وی طی تحصیلات متوسطه، در رشته حقوق به تحصیل پرداخت و چند سالی نیز به وكالت دادگستری اشتغال یافت و از سال ۱۸۵۳ م به مدت ۱۰ سال به عنوان قاضی در خدمت دولت پروس بود. اشتورم در همین ایام كار نویسندگی را به طور جدی پیگیری كرد و با خلق دو داستان شاعرانه با نام‏های ایمِنسی و سوار بر اسب سفید، به شهرت و محبوبیت فراوانی رسید به طوری كه تنها با همین دو اثرْ كافی است تا مردم آلمان و جهان، او را یك نویسنده توانا بدانند.
او پیش از آنكه شاعر باشد، نویسنده و داستان سرای ماهری بود و با توجه به داستان‏های كوتاه و فراوان وی، می‏توان او را آغازگر این فن در آلمان دانست، به طوری كه در تاریخ ادبیات آلمان، همیشه داستان‏های كوتاه اشتورم، شاه‏كارهای واقع‏بینانه شاعرانه خوانده می‏شود. ضمن آنكه این شیوه كار برای فكر آلمانی، كشش و جاذبه خاصی داشته است. اشتورم را یكی از بزرگ‏ترین نویسندگان و شعرای آلمان در قرن نوزدهم به شمار آورده‏اند. از آثار او می‏توان از داستان‏های ازتون، پسر سناتور و پل عروسك ساز را نام برد.
● استقلال فیلیپین
۶۱ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۹۴۶ میلادی ، فیلیپین پس از نزدیک به نیم قرن، استقلال خود را از آمریکا گرفت. فیلیپین که از مستعمرات اسپانیا در آسیا بود در جریان جنگ آمریکا و اسپانیا به تصرف آمریکا درآمده بود.
البته این کشور قبل از اعلام استقلال در تاریخ بیست و چهارم اکتبر ۱۹۴۵ به عضویت سازمان ملل متحد در آمده بود . نژاد بیشتر مردم مردم آن زرد ایگورت است و علاوه بر زبان رسمی تاگالوگ ، زبان اسپانیولی و انگلیسی هم در آنجا رایج است . اهالی این سرزمین از ادیان مسیحیت و اسلام پیروی می کنند . نوع حکومت این کشور جمهوری است .
● درگذشت دکترمحمد معین
۳۶ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۵۰ شمسی ، دکتر محمد معین ؛ ادیب و نویسنده و مصحح و پژوهشگر بزرگ ادب فارسی و صاحب لغتنامه معین ، پس ازماه ها بیهوشی ، دارفانی را وداع گفت .
او روز نهم اردیبهشت سال ۱۲۹۷ هجری در یکی از محلات اصلی رشت به دنیا آمد. در ایام کودکی محمد ، پدر و مادرش در فاصله ۵ روز درگذشتند و از آن پس پدر بزرگ محمد، شیخ محمد تقی معین العلما از بزرگان رشت ، مراقبت و تربیت محمد و برادر کوچکترش علی را به عهده گرفت. محمد، صرف ونحو عربی و علوم مختلف دینی را نزد پدر بزرگ و مرحوم سید مهدی رشت آبادی فرا گرفت.
او در اداره معارف گیلان شاگرد ممتاز شد و نتیجتا راهی دارالفنون تهران شد . محمد معین، سال ۱۳۱۰ دوره متوسطه را هم به اتمام رساند وسپس در رشته فلسفه و ادبیات مدرسه عالی دارالمعلمین تهران ثبت نام کرد. سال سوم آنقدر به زبان فرانسوی تسلط پیدا کرد که یک بار در حضور لرد بایرون – شاعر معروف فرانسوی – سخنرانی کرد. این کار او باعث تعجب و تشویق فراوان همه استادان و دانشجویان شد. در سال ۱۳۱۳ رساله ای به زبان فرانسه ارائه داد و موفق به گرفتن لیسانس ادبیات و فلسفه با نمره ممتاز شد. پس از آن با پشتکاری بی نظیر به تحقیق و تالیف پرداخت.
از جمله اینکه رساله ای تحقیقی با عنوان "حافظ شیرین سخن" نوشت و "روان شناسی تربیتی" نوشته " علی الجارح " و " مصطفی امین" را از عربی به فارسی و «ایران از آغاز تا اسلام» نوشته پروفسور گریشمن را از انگلیسی به فارسی ترجمه کرد. او در سال ۱۳۱۸ به سمت معاونت اداری دانشسرای مقدماتی و دبیری دانشسرای عالی منصوب شد . در این زمان در دوره دکترای زبان و ادبیات فارسی ثبت نام کرد. شهریور ماه ۱۳۲۱ در میان خیل عظیم استادان و دانشجویان ، مراسم دفاع از رساله دکترای زبان و ادبیات فارسی از سوی محمد معین انجام شد. استاد راهنمای او ملک الشعرای بهار بود . رساله او با قید بسیار خوب تصویب شد و در ضمن این اتفاق آشنایی اش با دهخدا بوجود آمد .
همکاری با علامه دهخدا ، علاقه شدیدی در دکتر معین ایجاد کرده بود که دست به تالیف فرهنگی جامع بزند که مانند دایره المعارفی بزرگ، نیاز افراد مختلف را بر طرف سازد. او شروع به فیش برداری کرد. از پیش هم حدود ۳۰۰ هزار فیش تهیه کرده بود. دکتر معین برای تدوین فرهنگ فارسی نزدیک به ۴۰۰ نفر از دانشجویانش را به کار دعوت کرد. سپس به جستجو در شیوه های مختلفی که در دنیا رواج داشت، پرداخت سرانجام با تلاش فراوان ، چاپ فرهنگ فارسی در سال ۱۳۴۲ شروع شد .
چند سال بعد دکتر معین، پس از سال ها تلاش و کوشش و تحقیق، یک روز صبح در جلسه مدافعه یکی از دانشجویان دانشگاه تهران، ناگهان به کف اتاق افتاد و بیهوش شد. پزشکان پس از معاینه های فراوان متوجه ضایعه ای شدند که در مغز دکتر به وجود آمده بود. با وجود سعی و تلاش فراوان، هیچ بهبودی در حال او حاصل نشد. ماهها در بیمارستان بستری شد، اما هیچ گونه واکنشی ناشی از بازگشت فعالیت ادراک، در او مشاهده نشد.
سرانجام در حالی که استاد از شدت بیماری وزنش به ۱۷ کیلو رسیده بود، در نیمروز گرم سیزدهم تیر ماه ۱۳۵۰ دفتر حیاتش بسته شد.
از مرحوم دکتر معین مقالات و کتاب های فراوانی، همراه با تصحیح متون ادبی با حاشیه نوسی و اضافات ، ترجمه کتاب از زبان های عربی و انگلیسی و زبانهای باستانی به جای مانده است. موضوع اغلب مقاله های دکتر معین، لغت و دستور زبان فارسی ، مباحث و مسائل ادبی ، تاریخ ادبیات و زبان ، تاریخ و فرهنگ ، کتاب شناسی ، فلسفه و ... است.
● وفات عالم بزرگ آیت‏اللَّه سیدحسن موسوی بجنوردی
۳۳ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۹۵ هجری قمری ، عالم بزرگ آیت‏اللَّه "سیدحسن موسوی بجنوردی" درگذشت .
آیت‏اللَّه حاج میرزا حسن‏بن سیدآقا بزرگ موسوی بجنوردی متولد ۱۳۱۶ ق، فقیهی بزرگ و از مراجع و اساتید و مدرسین حوزه‏ی علمیه‏ی نجف بود. القَواعِدُ الفِقهیه، ذخیرهُٔالمَعاد، حاشیه بر وسیلهُٔ النجاهٔ و رساله در اجتماع امر و نهی، از آثار این فقیه بزرگوار می‏باشند .
● درگذشت صادق چوبک
۹ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۷۷ شمسی ، صادق چوبک داستان نویس معاصر ایرانی درگذشت . این نویسنده در تیرماه ۱۲۹۵ در بوشهر متولد شد . پدرش تاجر بود، اما به دنبال شغل پدر نرفت و به كتاب روی آورد. در بوشهر و شیراز درس خواند و دوره كالج آمریكایی تهران را هم گذراند. در سال ۱۳۱۶ به استخدام وزارت فرهنگ درآمد. اولین مجموعه و داستانش را با نام «خیمه شب بازی» در سال ۱۳۲۴ منتشر كرد. در این اثر و «چرا دریا طوفانی شد» (۱۳۲۸) بیشتر به توصیف مناظر می پردازد، ضمن اینكه شخصیت های داستان و روابط آنها و روحیات آنها نیز به تصویر كشیده می شود. اولین اثرش را هم كه حاوی سه داستان و یك نمایشنامه بود، تحت عنوان «انتری كه لوطیش مرده بود» به چاپ سپرد. آثار دیگر وی كه برایش شهرت فراوان به ارمغان آورد، رمانهای «تنگسیر» و «سنگ صبور» بود. تنگسیر به ۱۸ زبان ترجمه شده است.
از دیگر آثار چوبك می توان به ترجمه قصه معروف «پینو كیو» به فارسی، با نام «آدمك چوبی»، ترجمه شعر «غُراب» اثر «ادگار آلن پو» و آخرین اثر منتشره اش هم ترجمه حكایت هندی عاشقانه ای به نام «مهپاره» بود كه در زمستان ۱۳۷۰ منتشر گردید.
● جشن تیرگان
در ایران کهن، هر ماه نام خاصی داشت و هرگاه نام روز و ماه یکی می‌شد، ایرانیان آن روز را جشن می‌گرفتند و جشن تیرگان نیز در روز ۱۳ تیرماه برگزار می‌شد. «جشن تیرگان» از بزرگترین جشن های ایران باستان است در ستایش و گرامیداشت «تیشتَر، ستاره ی باران آور در باورهای مردمی، و درخشان ترین ستاره ی آسمان که در نیمه ی دوم سال، همزمان با افزایش بارندگی ها، در آسمان سرِ شبی دیده می شود.
افزون بر این جشن، این روز، سالروز حماسه بزرگ آرش کماندار است که با قرار دادن جانش در کمان، مرز ایران و توران را مشخص کرد و به جنگ‌های دراز مدت ایرانیان و تورانیان پایان داد.
روایت به این گونه است که در نبرد میان ایران و توران ، سپاه ایران شکست سختی می خورد . سپاه ایران در مازندران به تنگنا می افتد و سرانجام دو سوی نبرد به سازش در می آیند و برای آنکه مرز دو کشور مشخص شود و ستیز از میان برخیزد می پذیرند که از مازندران تیری به جانب خاور (خراسان) پرتاب کنند هر جا تیر فرو آمد همان جا مرز دو کشور باشد و هیچ یک از دو کشور از آن فراتر نروند .
آرش در میان ایرانیان بزرگ ترین کماندار بود و به نیروی بی مانندش تیر را دورتر از همه پرتاب می کرد. او مامور شد تا تیر را پرتاب کند . آرش دانست که پهنای کشور ایران به نیروی بازو و پرش تیر او بسته است و باید توش و توان خود را در این راه بگذارد. او خود را آماده کرد، برهنه شد، و بدن خود را به شاه و سپاهیان نمود و گفت ببینید من تندرستم و کژی ای در وجودم نیست، ولی می دانم چون تیر را از کمان رها کنم همه ی نیرویم با تیر از بدن بیرون خواهد آمد.
آنگاه آرش تیر و کمان را برداشت و بر بلندای کوه دماوند برآمد و به نیروی خداداد تیر را رها کرد و خود بی جان بر زمین افتاد. تیر از بامداد تا نیمروز در آسمان می رفت و از کوه و در و دشت می گذشت تا در کنار رود «جیهون» بر تنه ی درخت گردویی که بزرگ تر از آن در گیتی نبود؛ نشست. آنجا را مرز ایران و توران جای دادند و هر سال به یاد آن جشن گرفتند.

منابع:
۱- ایرانگار
۲- ویکی‌پدیا
۳- مبلغ
۴- آی کتاب دات کام
۵- مهر
۶- روزنامک
۷- سایت تاریخ ایران باستان
۸– میراث فرهنگی
۹- رشد
منبع : تبیان


همچنین مشاهده کنید