سه شنبه, ۴ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 23 April, 2024
مجله ویستا


پیشینه تاریخی


منطقه ایلام سابقه تاریخی طولانی دارد و بالطبع سكنه این منطقه نیز جزو اولین ساكنین این قسمت از ایران قدیم می‌باشند كه از حدود چهار هزار سال قبل از میلاد مسیح به گله‌داری و شكار مشغول بوده‌‌اند.
حدود هزار سال قبل از میلاد مسیح حكومتی در ایلام تشكیل شده بود كه حكامی نیرومند داشت. مناطق كوهستانی ایلام كه آب و هوای نسبتاً خنكی دارد، محل ییلاقی و نقاط گرمسیری كه در مجاور عراق و خوزستان و در مسیر بادهای گرم عربستان قرار دارد، محل قشلاق آنان محسوب می‌شد. بنا بر مقتضیات جغرافیایی، مردم این ناحیه از قرن‌ها پیش شكل اجتماعی عشایری یافته و به ایلات و طوایف مختلف تقسیم شده‌اند. از ابتدای دوره صفویه تا اواخر دوره‌ قاجاریه یك نوع نظام ملوك‌الطوایفی و خودمختاری در منطقه بر قرار بود كه به حكومت والیان مشهور است. فرمانروایی و حكومت خودمختار والیان در منطقه ایلام و پیشكوه نزدیك به سه قرن طول كشید. حسین قلی خان ملقب به «ابوقداره» با حفظ خودمختاری، روابط حسنه‌ای با دربار قاجار داشت و از طرف دربار قاجار لقب امیر تومانی (سرلشگری) دریافت كرده بود. حسین قلی بارها به درخواست حكومت مركزی جهت سركوبی آشوب مدام ایلات آن حدود اقدام كرده و چندین بار در اختلافات مرزی، اعراب را شكست داده و آن‌ها را تا كرانه دجله عقب رانده و غنائم زیادی اخذ كرد.
مركز حكومت والیان تابستان‌‌ها شمال منطقه در هلیلان و حسین‌آباد (ایلام امروزی) و زمستان‌ها در باغشاهی عراق و حسینیه بین‌‌النهرین كه در تیول آنان بود، قرار داشت. حكومت والی علیرغم درآمدهای مختلف، هر ساله تعدادی از ایلات بزرگ مانند : اموال ایل طرهان و ایل كلهر را به بهانه‌‌های مختلف به غارت می‌برد. در جنبش مشروطیت و تلاش‌های مجاهدین برای برقراری حكومت مشروطه، حسین قلی خان فرزند خود را به كمك دربار قاجار فرستاد، ولی در حوالی قزوین نیروهای والی شكست خوردند و افراد آن نیز متواری شدند. با ضعف حكومت مركزی و انقراض خاندان قاجار، حسین قلی خان ابو قداره با شیخ خزعل متحد شد كه با دستگیری شیخ خزعل و مرگ صولت‌الدوله قشقائی به شكست منتهی گردید.
والی به بغداد عزیمت و حاكمیت والیان بر منطقه پس از یك سلسله حوادث و وقایع تاریخی و اقدامات و تلاش‌هائی نیز كه بعداً به وسیله فرزندان والی در مقابله با حكومت مركزی صورت گرفت،‌ بی‌‌نتیجه ماند.


همچنین مشاهده کنید