۲۰ اسفند ـ ۱۱ مارس ـ اندازه گیری دمکراسی

پاره ای از رسانه ها در راستای وظایف آموزشی خود از جمله به یاد آوردن گذشته، هرسال معمولا به مناسبت سالروز در گذشت ارسطو به انتشار اندیشه ها و كارهای این اندیشمند بزرگ از جمله توجه او به « اندازه گیری دمكراسی » می پردازند.
رسانه ها در باره نظر ارسطو به اندازه گیری دمكراسی در یك جامعه از نوشته های « سیمور مارتین لیپست» استفاده و نقل می كنند.
ارسطو نخستین اندیشمند در جهان بود كه به اندازه گیری دمكراسی در یك جامعه توجه كرد كه در دوران معاصر « جیمز برایس » ،
« دانیل لرنر» و« راسل فیتزگیبون» به تكمیل كار او را بر پایه شرایط تازه دست زده اند.
«لیپست» در این زمینه نوشته است : ارسطو در قرن چهارم پیش از میلاد« اندازه گیری دمكراسی » را برحسب اصالت ، پیشرفت و پسرفت دوره ای ( مثلا ؛ سالانه ) آن توصیه كرده و آموزش داده است.
برپایه نطرات ارسطو ، اتدیشمندان متاخر دمكراسی ها را به پنچ نوع تقسیم كرده اند از این قرار:
دمكراسی یكشبه ؛ دمكراسی كه دنباله یك استبداد مطلق باشد ؛ دمكراسی ضعیف ؛ دمكراسی رو به كمال و دمكراسی كامل . اینان پیشنهاد كرده اند كه جداولی تهیه شود و سنجش به صورت سالانه و باتوجه به این موارد انجام شود:
میزان مشاركت مردم ، كارهای مثبت و منفی نمایندگان منتخب مردم در دوره قبل و یا جاری ، میزان آگاهی مردم از كارهای مثبت و منفی نمایندگانشان ، درصد رضایت و عدم رضایت از كارهای انجام شده توسط نمایندگان ، میزان پیشرفت و یا پسرفت معلومات عوام الناس از جزئیات دمكراسی ، درصد تمایل عوام الناس پس از تجربه دمكراسی نسبت به بازگشت به دوران سابق ( استبداد ) ، میزان امیدواری و نا امیدی مردم به آینده دمكراسی خود و بالاخره نظر آنها نسبت به تجدید انتخاب همان نمایندگان و یا تغییر همه و یا بعضی از آنان.
بررسی این جداول نشان خواهد داد كه یك جامعه در چه مرحله از دمكراسی است .
دانیل لرنر و فیتز گیبون متفقا می گویند كه در این سنجش نمی توان به همه جوامع به یك چشم نگاه كرد و به ستون های جداول بر پایه یك ضابطه نمره داد. برای مثال: جامعه انگلستان با هشت قرن سابقه حكومت پارلمانی با كشوری كه یك سال است حكومت انتخابی به دست آورده و سطح معلومات مردم پایین و مشغله معیشتی ایشان و تاثیر پذیری آنان در قبال تبلیغات و تلقینات داخلی و خارجی زیاد است در یك سطح قرار داد. این دو اندیشمند پیشنهاد می كنند كه سازمانهای حرفه ای و بی طرف تشكیل شوند و هرساله كار این سنجش را انجام دهند و نتیجه را اعلام دارند تا جهانیان بدانند كه هر جامعه (كشور) در چه مرحله ای از دمكراسی است و با چگونه مردمی رو به رو هستند.
در دو دهه آخر قرن ۲۰ ، كارشنا سان علم حكومت ملاك نمره دادن به جداولی را كه قبلا ذكر انها رفت مورد تجدید نظر قرارداده و توصیه كرده اند كه چند ستون تازه بر جداول اضافه شود از جمله وضعیت مطبوعات مستقل ( حرفه ای ) ، آزادی تالیف و میزان كتابخوابی برپایه تیراژ كتابهایی كه درقلمرو علوم سیاسی ، اجتماعی و انسانی منتشر می شوند، احزاب ، اتحادیه ها ، انجمن ها و بالاخره آمار دانشجویان و فارغ التحصیلان مدارس تعلیمات عالیه در هر جامعه كه هركدام از این موارد نقشی بزرگ در پرورش و تكامل دمكراسی ایفاء می كنند. این كارشناسان بر پایه این نمره گذاری( معدل نمرات ) جوامع را در جهان به دمكراتیك ، نیمه دمكراتیك و غیردمكراتیك تقسیمبندی كرده اند. به نظر گروه افراطی ( رادیكال ) این كارشناسان ، مطلقا نباید سراغ تهیه جداول سنجش دمكراسی در جوامعی كه دمكراسی ساختگی و اسمی ( ظاهری ) دارند رفت كه به منزله خیانت به اصل « دمكراسی » است.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز